Risico’s van krediet vaak onderschat

Krediet is belangrijk. Het biedt ons evenals spaargeld onafhankelijk van onze actuele inkomsten een mogelijkheid om te consumeren. Maar aan krediet zijn ook risico’s verbonden, zowel voor de bank als voor de consument.

Financiële risico's in economisch slechte tijden

In economisch turbulente tijden handelen mensen merkbaar onzeker. Ze verliezen vaak het vertrouwen in de economische en financiële systemen omdat er plotseling te veel vragen open blijven:

• hoe is het met mijn persoonlijke financiële toekomst gesteld?
• wordt het misschien toch niets met dat eigen huis omdat niemand mij kan garanderen of de rente op de lening over enkele jaren nog wel is op te brengen?

En al deze problemen komen op een moment waarop de eigen financiële verantwoordelijkheid steeds meer toeneemt, of het nu gaat om de pensioenvoorziening of de zorg voor de kinderen. En heb je dan ook nog een financiering nodig, dan maakt dat het nog een stuk ingewikkelder. Want welk krediet het best bij je past, laat zich niet zo gemakkelijk beantwoorden ook al doen veel aanbieders van krediet op het internet ons anders geloven.

Ontdek uw persoonlijke risico-voorkeuren

Leningen zijn belangrijk. Zij bieden je evenals spaargeld onafhankelijk van je actuele inkomsten een mogelijkheid om te consumeren:

• vaak is krediet nodig om een bedrijf op te bouwen;
• andere keren hebben mensen een lening nodig om een tijdelijk geldtekort te overbruggen.

Maar aan leningen zijn ook risico’s verbonden, zowel voor de bank alsook voor de klant. Het is daarom voor alle betrokken partijen van essentieel belang om die risico’s goed in kaart te brengen:

• vaste of variabele rente?
• welke garanties zijn er beschikbaar?
• wat kan iemand zich financieel veroorloven?

Hoe kredietrisico's inschatten?

Bij het inschatten van risico-voorkeuren bij klanten heeft de bank in de regel de belangrijkste stem. Het is immers de bank die het geld verstrekt. En banken kunnen met specifieke analyse-instrumenten het kredietrisico misschien zelfs beter inschatten dan de klant zelf, met andere woorden "kan men de lening terugbetalen of niet"?

Dat die veronderstelling in de praktijk niet altijd stand houdt, werd aangetoond door de financiële crisis van 2007 en 2008, die in de eerste plaats een onroerend-goed-crisis was. Het begon allemaal met overdreven verwachtingen en een grenzeloos optimisme. Men kocht in de Verenigde Staten onroerend goed omdat men ervan overtuigd was dat de prijzen zouden blijven stijgen. Dat men ook kon verliezen, was onvoorstelbaar. En voor sommige banken was dat een niet te missen verkoopargument: een huis op krediet kwam in een dergelijke euforiestemming ook voor risicomijdende of financieel behoeftige klanten binnen handbereik.

Kuddegedrag met fatale gevolgen

Gedragseconomen wijzen erop dat het spaargedrag van mensen afhangt van de wijze waarop familie, vrienden of buren sparen. En vaak wordt dan niet optimaal gespaard: te weinig of juist te veel. Analoog aan deze bevinding kan men ook constateren dat risico-voorkeuren voor leningen vaak gevormd worden door risico-voorkeuren in de persoonlijke omgeving. Als al je vrienden een huis kunnen kopen, wordt krediet plotseling voor jou een voor de hand liggende optie.

De gevolgen zijn bekend, de onroerend-goed-zeepbel barstte, talloze mensen konden hun hypotheek niet meer betalen, hele op de tekentafel ontworpen Amerikaanse buitenwijken staan nu leeg. De huizen op die plekken zijn waardeloos geworden, veel van de vroegere bewoners hebben torenhoge schulden.

En tot overmaat van ramp werden woningen die niet voor vastgoedbelegging maar voor huisvesting bedoeld waren, tot objecten van pure speculatie, onder andere omdat de risico-voorkeuren van de deelnemers waren gewijzigd. Zowel banken als kredietnemers geloofden rotsvast in de waardestijging van de objecten. Een fatale fout.

Risico's standaardgegeven bij kredietverstrekking

Dit voorbeeld laat zien dat de risico-voorkeuren bij kredietverlening ook wordt beïnvloed door vele externe factoren. En of nu als gevolg van kuddegeest of door bankadviseurs de risico’s verkeerd zijn ingeschat, het laat zien hoe belangrijk het is om zijn persoonlijke risico-voorkeuren te kennen en om nooit te vergeten dat risico's een standaardgegeven zijn bij krediet.

Zowel de kredietgevers als kredietnemers kunnen onder bepaalde omstandigheden niet aan de contractuele voorwaarden voldoen. Daaraan veranderen ook boomfases niets.

Meer huishoudens met betaalachterstanden in 2012

Dat de risico's op krediet zwaar worden onderschat, wordt nog eens bevestigd door cijfers die het Bureau Krediet Registratie in juli 2012 publiceerde. Het aantal burgers met betaalachterstand op hun krediet steeg in de eerste helft van 2012 tot bij 8%. Dat komt overeen met ruim 700.000 mensen.

En men mag aannemen dat het aantal probleemgevallen in werkelijkheid nog veel groter is want het BKR registreert alleen achterstanden op kredietovereenkomsten. "Spookschulden" zoals betalingsachterstand op huurschulden en belastingschulden blijven buiten het gezichtsveld van het BKR .

Verontrustende cijfers van de overheid tonen aan dat in ons land in 2011 meer dan 2 miljoen (!) huishoudens kampten met betalingsachterstanden. Dat is bijna 1/3 deel van het totale aantal huishoudens.