Wat is een hypotheek? Hypotheken voor beginners

Wat is nou eigenlijk precies een hypotheek? Hoe werkt het? Iedereen praat er wel over: hypotheekrente-atrek, aflossen, overwaarde. Maar veel mensen met een hypotheek weten niet wat die woorden betekenen. Als je geen basiskennis over hypotheken hebt kun je die onderwerpen ook niet goed volgen. Daarom hier een uitleg.

Inhoud:

• Huis huren: huur betalen
• Huis kopen: geld lenen
• Geld lenen, rente betalen
• Looptijd
• Rentevaste periode
• Hypotheekrente-aftrek (HRA)
• Aflossen van de hypotheekschuld
• Eerste huis kopen: startershypotheek
• Maximaal lenen via je hypotheek of niet?
• Tot slot

Huis huren: huur betalen

Stel: je woont in een huis, en dat huur je. Je betaalt daar elke maand huur voor aan je verhuurder (woningbouwvereniging of particuliere verhuurder). Als je 80 bent en je woont nog steeds in dit huurhuis, is van zo'n huis nog steeds niets van jou. Je betaalt enkel om erin te mogen wonen en het te gebruiken.

Huis kopen: geld lenen

Je kunt ook een huis kopen. Maar een huis kost enorm veel geld. Stel: je hebt een huis gezien waar je graag in zou willen wonen, en het kost 200.000 euro. Dat geld hebben niet veel mensen op hun spaarrekening staan! Jij waarschijnlijk ook niet. Maar dat geeft niet. Er zijn anderen die jou het geld wel tijdelijk willen geven ofwel lenen. Dit zijn hypotheekbanken of andere hypotheekverstrekkers. Je huis is een dan wel 'onderpand'. Dat betekent dat er voor degene die jou de grote som geld gaat lenen, iets tegenover staat: het huis zelf, wat veel waard is. Kun je het geld niet op tijd terugbetalen dan heeft de uitlener recht op je huis.

Geld lenen, rente betalen

De hypotheekverstrekker/bank geeft jou tijdelijk het totale bedrag, waarmee je het huis kunt betalen en er in kunt gaan wonen. Maar die doet dat natuurlijk ook niet voor niets. Ten eerste betaal je het bedrag in kleine stukjes terug: aflossing -verderop meer hierover-. Maar ook betaal je wat extra's terug voor het lenen: hypotheekrente: het is een deel van het totale bedrag dat je nodig hebt. Het wordt genoemd in een percentage. Bijvoorbeeld 5% per jaar: dat betekent een '5 per 100'e deel. Van 200.000 euro is 1% = 2.000 euro, dus 5% is 2.000 x 5 = 10.000 euro per jaar. De verstrekker bepaalt hoe hoog de rente voor jouw lening wordt. Voor de meeste mensen is het fijner om elke maand een kleiner bedrag te betalen. Immers: je krijgt je salaris (of uitkering) ook per maand. Daarom betaal je de hypotheek dan ook per maand. Er gaan 12 maanden in een jaar, dus betaal je per maand 10.000 gedeeld door 12 = 833 euro. *)

Looptijd

Bij de afspraak die je maakt met de verstrekker spreek je ook af hoe lang het contract: de hypotheek, loopt. Dat heet de looptijd. Meestal is dit 30 jaar. Dit betekent niet dat je 30 jaar bij deze hypotheekverstrekker moet 'blijven'. Je kunt het 'contract' ook overzetten naar een andere verstrekker, als je dat wilt. Let op: dat kan niet zomaar, je moet je houden aan de regeltjes uit het contract, en vaak moet je een boete betalen om ergens anders heen te gaan met je hypotheek. Ook regelt een notaris de overstap en die kost ook flink geld.

Rentevaste periode

Je spreekt ook van tevoren af hoeveel jaar die 5% rente ook echt 5% blijft. Dat heet 'rentevaste periode'. Dat is bijvoorbeeld 1, 5, 10 of 20 jaar. Hoe minder rentevaste jaren je afspreekt, hoe lager dit bedrag is. Dat komt omdat je meer betaalt voor meer zekerheid: als je 10 jaar afspreekt zal de rente hoger zijn dan 5 jaar, maar je weet dan wel de komende 10 jaar wat je elke maand kwijt bent.

Je kunt ook kiezen voor 'geen rentevaste periode'. Dat heet variabele rente. Deze schommelt op en neer met hoe het met de economie gaat, dus hoe het met het land gaat, met de aandelen, of er veel werkloosheid is, met of we allemaal veel geld besteden, of juist meer sparen, enz. Je weet met variabele rente dus nooit wat je de volgende maand gaat betalen, daarom willen de meeste mensen een vast rentepercentage, en dat is in principe ook het verstandigste.

Hypotheekrente-aftrek (HRA)

In Nederland is, net als in de meeste andere landen, het betalen van belasting nodig om het land te onderhouden. Met belastinggeld betalen we tezamen voor goede wegen, goed onderwijs, gezondheidszorg en nog veel meer. Maar omdat we het in Nederland ook graag willen dat mensen een huis kopen in plaats van huren, willen we huizenkoop bevorderen. Dat doen we door mensen die rente betalen voor hun hypotheek, daar vanuit de belastingen weer een stukje van terug te betalen. Hé, dat is fijn: je betaalt dus minder hypotheek uiteindelijk! Dat klopt.

Het geld dat je van de belasting terugkrijgt heet hypotheekrente-aftrek, afgekort vaak HRA genoemd. En omdat het ook weer fijn is om dat elke maand te krijgen in plaats van in één keer in een jaar een groter bedrag, kun deze aftrek maandelijks laten betalen op je rekening. Let op: de regering van Nederland wil de hypotheekrenteaftrek verminderen en heeft dat voor de hoogste inkomens al ingezet. Houd dus ook rekening met dat je misschien later minder of geen aftrek meer hebt. Koop dus niet een te duur huis.

Aflossen van de hypotheekschuld

Als je enkel rente zou betalen zou het huis nooit van jou worden. Je betaalt immers alleen om het geld te lenen om het huis te kunnen kopen, maar het geld leen je, het is niet van jou. Als je je hypotheek niet meer kan betalen neemt de bank je huis over, en moet jij eruit. Daarom is los je ook je schuld af aan de bank: je betaalt dus terug wat je geleend hebt. Het huis wordt dus elke maand een stukje meer van jou!

Tot 2013 kon je nog een hypotheek nemen waar je niet hoefde af te lossen: de aflossingsvrije hypotheek. Misschien heb jij er ook wel zo een. Dat kun je zien in je bankpapieren die over je hypotheek gaan: als op de jaaropgave van de bank je totale schuld niet elk jaar lager wordt, dan los je dus niet af. Aflossingsvrij betekent niet dat je niet mag aflossen, dat mag wel degelijk. Meestal is dat ook verstandig. Los je niets af dan heb je aan het einde van looptijd van je hypotheek nog steeds geen eigen huis, zelfs geen steen.

Het is in principe verstandig om een deel van je salaris of uitkering apart te zetten om direct stukjes af te lossen, ofwel om het op te sparen en aan het einde een grote aflossing te doen. Misschien verwacht je ook nog wel een erfenis en denk je 'daarmee komt het allemaal wel goed'. Maar dat is een onzekere situatie. Ouders moeten misschien wel hun zorg inkopen de laatste jaren van hun leven, en dat kan een deel of zelfs de hele erfenis opsnoepen. Opsparen heeft als nadeel dat er in de loop van de tijd momenten komen waar op je je spaargeld nodig hebt (of vind dat je het nodig hebt) voor een aankoop zoals een nieuwe auto. Het is dan voor vrijwel iedereen verleidelijk om wat van dat spaargeld af te snoepen. Regelmatig aflossen dwingt je jezelf om afstand te doen van het geld, voor een goed doel.

Verdiep je eens in het aflossen van je hypotheek als je nog zo'n lening hebt op je huis. Weet je al dat je wilt aflossen? Lees dan eens meer over hoe je een aflossingsplan maakt.

Eerste huis kopen: startershypotheek

Voor een starter op de huizenmarkt, dus iemand die voor de eerste keer een huis koopt, kan het zijn dat de bank je starterssalaris niet hoog genoeg vindt om je de hypotheek te geven die je nodig hebt. Om deze starters makkelijker te laten instromen op de huizenmarkt bieden veel banken gunstige regelingen. Bij deze startershypotheken of startersleningen betaal je de eerste periode nog geen of minder rente/aflossing. Je salaris zal meestal de komende jaren nog stijgen en de bank weet dat je dan je hypotheek makkelijker zult kunnen betalen. Let op: je betaling verschuift in de tijd, het is meestal niet zo dat je aan het einde van de rit van je hypotheek minder geld hebt betaald.

Maximaal lenen via je hypotheek of niet?

Als je over een hypotheek gaat praten bij een bank zal deze voor je uitrekenen hoeveel geld je maximaal met je hypotheek kunt lenen op je huidige salaris(sen). Het is verleidelijk om een zo duur mogelijk huis te kopen want dit zal doorgaans de mooiste, grootste en/of best gelegen woning zijn. Als de bank zegt dat je het kan betalen met je salaris, waarom zou je het dan niet doen? Maar zoals met alles is het ook in dit geval belangrijk dat je zelf blijft nadenken. Wat als je ernstig ziek wordt, werkloos raakt of om andere redenen uiteindelijk minder geld gaat verdienen? Of je relatie gaat over en als single kun je de hypotheek, die op jullie beider salarissen is berekend, in je eentje niet meer betalen? Denk dus ook aan dit soort situaties en je toekomst. Levensgeluk hangt niet alleen af van materiële zaken...

Tot slot

Zo, nu weet je hoe een hypotheek werkt. Maar er is nog veel en veel meer over te vertellen. Toch is het goed om eerst dit verhaal echt goed te begrijpen. Want dan kun je ook ingewikkeldere nieuwsberichten, berichten in het journaal en gesprekken met mensen beter begrijpen. Laat je goed voorlichten voordat je je handtekening zet onder een hypotheek. Er zijn heel veel soorten, regeltjes en voorwaarden. Bedenk ook dat je huidige situatie kan veranderen. Je kan je baan kwijtraken een een uitkering krijgen die lager is dan je salaris. Ook weer een reden om niet een heel duur huis te kopen, als je met wat minder ook goed toekan.

*) excl. bijkomende kosten zoals afsluitprovisie, evt. kosten koper, evt. taxatiekosten, enz.
Deze tekst is een basisuitleg, en is niet volledig.

Lees verder

• Aflossingsplan voor je aflossingsvrije hypotheek maken
• Startershypotheek of startersfinanciering: waar let je op?
• Starter en hypotheek: eerst sparen, dan huis kopen
• Hypotheekvrij! Je huis versneld aflossen- Gerhard Hormann
• Misverstand aflossingsvrije hypotheek! De helft waarvan?