Hypotheekrenteaftrek

De hypotheekrenteaftrek is een van de belangrijkste argumenten voor mensen in Nederland om een huis te kopen. Naast de keuze van een geschikte locatie en het aspect van bezitsvorming is de de aftrekbaarheid van de hypotheekrente een van de belangrijkste overwegingen bij aankoop.

Ontstaan hypotheekrenteaftrek: stimuleren woningbezit

De hypotheekrenteaftrek is ontstaan aan het begin van de 20e eeuw toen de Nederlandse regering de private eigendom van woningen wilde bevorderen. Om die reden besloot men destijds om het woningbezit te stimuleren door de daarmee verband houdende hypotheekrente aftrekbaar te maken.

Wanneer is de hypotheekrente aftrekbaar?

Sedert de introductie van de hypotheekrenteaftrek is er veel veranderd, met name vanaf het eind van de vorige eeuw. Op dit moment is de hypotheekrente alleen nog aftrekbaar indien:

• de lening is bedoeld voor aankoop van de woning, voor kosten verbandhoudend met die aankoop of voor woningverbetering;
• de woning dient als hoofdverblijf;
• de hypotheek is aangegaan voor een termijn van maximaal 30 jaar;
• de overwaarde van een eventuele vorige eigen woning mede wordt aangewend voor de aankoop.

Renteaftrek als kostenpost voor de overheid

Nederland is het enige land in de EU dat nog een fiscale aftrekbaarheid van hypotheekrente kent. Deze maatregel kost de Nederlandse overheid meer dan € 11 miljard per jaar.

Particulier woningbezit tevens inkomstenbron voor de staat

Van de andere kant levert woningbezit en de aanschaf en verkoop van onroerend goed de overheid ook heel wat geld op in de vorm van overdrachtsbelasting, onroerendzaakbelasting en BTW-opbrengsten bij de bouw van nieuwe huizen en bij woningverbetering. Alles bij elkaar een slordige 10 miljard euro per jaar.

Speculaties over afschaffing van hypotheekrenteaftrek

Ondanks de genoemde opbrengsten voor de schatkist wordt er sedert eind jaren negentig toch druk gezinspeeld op een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.
Als men bedenkt dat ongeveer 60% van alle woningen in Nederland in particuliere handen is, dan is duidelijk dat de gevolgen van afschaffing aanzienlijk zullen zijn. Het is dan ook een besluit dat geen enkel kabinet tot dusver voor zijn rekening heeft willen nemen.

Hoe kan afschaffing van de renteaftrek plaatsvinden?

De volgende scenario's zijn in de afgelopen jaren onderzocht:

• een fiscale aftrek verlenen overeenkomend met het percentage in de eerste belastingschijf (33,45%);
• het maximeren voor de aftrek voor leningen tot bijvoorbeeld € 500.000;
• een gefaseerde invoering van de afschaffing (bijvoorbeeld in porties van 5 of 10% per jaar.

Gevolgen volledige afschaffing hypotheekrenteaftrek

Volledige afschaffing van de mogelijkheid om de hypotheekrente af te trekken, zoals dat in Groot-Brittannië is gebeurd in begin jaren 80 en in Zweden in het midden van de jaren 90, is niet erg waarschijnlijk in deze economisch moeilijke tijden. Toch gebeurt er al iets. In 2014 besloot het kabinet de hypotheekrenteaftrek af te bouwen van 52% naar 38%. Aanvankelijk zou dat in kleine stapjes van een half procentpunt per jaar gebeuren. In 2042 zou dan die operatie volledig zijn afgerond.

Versnelde afbouw hypotheekrenteaftrek

Maar het kabinet Rutte III maakte op Prinsjesdag 2018 bekend dat tempo te versnellen. Om die versnelde afbouw te realiseren wordt de renteaftrek voor de hogere inkomens vanaf 2020 met 3% per jaar omlaag gebracht. Daardoor wordt het uiteindelijke doel in 2023 al bereikt. Bijna 20 jaar eerder dus!

Overigens zal niet alleen naar de aftrekbaarheid van de hypotheekrente moeten worden gekeken, maar ook naar zaken als overige woonlasten voor huiseigenaren zoals de overdrachtsbelasting en de onroerendzaakbelasting. Dat het voor potentiële huizenkopers minder aantrekkelijk wordt om een woning te kopen lijkt onvermijdelijk. Maar ook degenen die al in het bezit zijn van een huis zullen financieel een moeilijkere tijd tegemoet gaan wanneer de hypotheekrente niet langer aftrekbaar is. ln ieder geval is duidelijk dat afschaffing van de aftrek gevolgen zal hebben voor de prijzen van huizen op de Nederlandse woningmarkt.