Hypotheekrenteaftrek: fiscale aftrekbaarheid redelijk uniek

De hypotheekrenteaftrek stelt Nederlandse belastingplichtigen die een eigen huis bezitten in staat, om hun belastbare inkomen te verminderen met het bedrag dat aan rente is betaald op een hypotheek die is gevestigd op hun huis als dat als hoofdverblijf dient. Er zijn maar weinig andere landen in de wereld die aftrek van de rente op hypotheken toestaan. Landen die het fenomeen hypotheekrenteaftrek kennen, vormen dus een uitzondering. Onder meer Nederland, Zwitserland en de Verenigde Staten staan hypotheekrenteaftrek in enigerlei vorm toe. België, Ierland en Zweden hanteren weliswaar ook een vorm van renteaftrek, maar slechts voor een beperkt deel van de betaalde rente.

Inhoud

• Waarom hypotheekrenteaftrek in Nederland?
• Bezit eigen woning kent fiscale bevoordeling
• Aflossingsvrije hypotheek was ongekend populair
• Relatief hoge hypotheekschuld in Nederland
• Versneld afbouwen hypotheekrenteaftrek bespreekbaar
• Versnelde afbouw hypotheekrente als wisselgeld in Europa ingebracht
• Afschaffing hypotheekrenteaftrek: ook Amerikaanse makelaars zijn tegen

Waarom hypotheekrenteaftrek in Nederland?

In landen waar het bezit van de eigen woning fiscaal gezien inkomen (forfaitair) genereert (Nederland, Zweden, Zwitserland), wordt de rente op de hypotheek niet beschouwd als een persoonlijke verplichting, maar als kosten gemaakt om de toegerekende inkomsten te verdienen. Ze dienen om die reden fiscaal aftrekbaar te zijn.

Bezit eigen woning kent fiscale bevoordeling

Ons land kent uiterst lucratieve fiscale stimuleringsmaatregelen rond het eigenwoningbezit. Weliswaar wordt daar aan gemorreld, maar hypotheekrentebetalingen zijn in Nederland nog steeds 30 jaar fiscaal aftrekbaar. De politieke partij die volledige afschaffing voor haar rekening durft te nemen, pleegt politieke zelfmoord. En gezien het feit dat de tarieven van de inkomstenbelasting relatief hoog zijn, het toptarief is 52%, was de hypotheekrenteaftrek jarenlang een van de belangrijkste aanjagers van hypotheekaanvragen. Het belastingvoordeel bood niet bepaald prikkels om de hoofdsom vóór de vervaldag terug te betalen. De populariteit van aflossingsvrije leningen was dan ook niet verwonderlijk.

Aflossingsvrije hypotheek was ongekend populair

Hypotheken met een vast aflossingsschema, de belangrijkste hypotheekvorm in de meeste andere Europese landen, zijn slechts goed voor ongeveer 5% van de Nederlandse hypothekenmarkt. Aflossingsvrije leningen, zonder mechanisme voor periodieke aflossing, zijn goed voor ongeveer 50% van de uitstaande bedragen. De rest, zijn aflossingsvrije hypotheken gekoppeld aan een bepaalde vorm van een spaar- of beleggingsproduct, dat doorgaans fiscaalvriendelijk wordt behandeld.

Relatief hoge hypotheekschuld in Nederland

Hypotheken die in de meeste andere landen als de standaard gelden, maken dus in ons land maar pakweg vijf procent van het totaal uit. De fiscale bevoordeling van het eigenwoningbezit in Nederland heeft geleid tot een absurd hoog bedrag aan hypotheekschuld vergeleken met andere soorten van schulden. Zelfs al is iemand miljonair, dan is het nóg zinvol om een zo hoog mogelijke hypotheek op zijn huis te vestigen om de grootst mogelijke fiscale renteaftrek te genieten en zo ander inkomen buit schot te houden.

Versneld afbouwen hypotheekrenteaftrek bespreekbaar

De grote hypotheekschuld van Nederlanders en onze fiscale bevoordeling van hypotheken, is in Europees verband een doorn in het oog. Ons land heeft besloten om de hypotheekrenteaftrek met 3 procentpunt per jaar af te bouwen. Daardoor kunnen we hypotheekrente in 2023 nog maar tegen een tarief van 37,05% aftrekken in onze belastingaangifte. Maar binnen het kabinet gingen er in de loop van 2020 stemmen op om dat proces te versnellen.

Versnelde afbouw hypotheekrente als wisselgeld in Europa ingebracht

Minister Wobke Hoekstra van Financiën zou die versnelde aftrek in 2020 als mogelijke hervorming hebben ingebracht bij de onderhandelingen over het Europese herstelfonds. Dat zou ons land pakweg 6 tot 7 miljard euro kunnen opleveren.

Afschaffing hypotheekrenteaftrek: ook Amerikaanse makelaars zijn tegen

Zoals al aangegeven, is Amerika ook een van de landen waar het eigenwoningbezit fiscaal wordt bevoordeeld. Met name makelaars in Amerika zijn faliekant tegen de eventuele afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Bezit van een eigen huis is naar hun mening de motor waarop de Amerikaanse economie drijft. Het verminderen van de fiscale voordelen van eigenwoningbezit, zou voor woningeigenaren de waarde van hun bezit ernstig in gevaar kunnen brengen.

"Subsidiëring van de vastgoedsector"
Critici in Amerika daarentegen stellen dat de renteaftrek de huizenprijzen kunstmatig opjaagt en feitelijk een ordinaire overheidssubsidie is voor de vastgoedsector. Ook stelt men dat naar verhouding te weinig belastingbetalers met een laag- of middeninkomen profiteren van de aftrek. De kritiek van de tegenstanders spitst zich in Amerika met name toe op een drietal hoofdpunten:

• de renteaftrek zou niet wezenlijk van invloed zijn op het eigenwoningbezit;
• de hypotheekrenteaftrek maakt het mogelijk dat de belastingbetaler de algemene regel omzeilt dat de rente op leningen niet aftrekbaar is;
• de aftrek is een onevenredige bevoordeling van hoge inkomens.