Je schulden niet meer kunnen betalen

Onoverkomelijke schulden, beslaglegging of faillissement, het kan iedereen overkomen. Door verlies van baan raak je krap bij kas en uiteindelijk kan je de lening voor woning of auto niet meer betalen. En voor je het weet, staat de deurwaarder op de stoep. Wie "schulden kwijtraken" in Google invoert, wordt overstelpt door goede raadgevingen en beloftes zoals: "Schuldenvrij in 3 jaar, zonder persoonlijk faillissement, zonder BKR, zonder risico, direct meer geld om te leven". Dat klinkt geweldig op het eerste oog. Maar de meeste van die beloftes en aanbiedingen zijn erop gericht om je een nieuwe lening aan te bieden. Dit kan in sommige omstandigheden logisch zijn, maar het betekent doorgaans geen definitieve oplossing.

Wanneer bovenmatige schuldenlast?

Van een bovenmatige schuldenlast spreken we wanneer een persoon of een gezin niet meer op spaargeld kan terugvallen en het maandelijks inkomen niet meer volstaat voor betaling van huur, elektriciteit en andere verplichtingen zoals de terugbetaling van de leningen, en dat alles structureel.

Experts schatten dat tienduizenden huishoudens in Nederland teveel schulden hebben. Volgens het BKR komt het merendeel van de betalingsachterstanden voor bij:

• de belastingdienst;
• energieleveranciers;
• woningcorporaties;
• ziektekostenverzekeraars.

Een op de tien volwassenen in dit land steekt zelfs zo diep in de schulden dat hij niet meer alleen uit deze vicieuze cirkel raakt en zijn toevlucht moet zoeken tot de WSNP (wettelijke schuldsanering).

Ook onder jongeren nemen schulden onrustbarend toe

Veertig procent van de huishoudens weet al geen uitweg meer bij schulden onder een bedrag van € 10.000,-. Jongvolwassenen die nog bij hun ouders wonen, groeit vaak al een schuld van meer dan € 1000 boven het hoofd. Vooral bij deze jongeren bestaat het gevaar dat ze niet meer uit de schuldenspiraal raken en zich jarenlang in een vicieuze cirkel bevinden waarin oude betaalverplichtingen met nieuwe schulden worden gefinancierd.

Betaalachterstand hypotheken neemt in rap tempo toe

Het aantal woningbezitters dat zijn hypotheeklasten niet meer kan opbrengen, neemt schrikbarend toe. Ruim 72.000 huishoudens hadden in september 2012 moeite om hun maandlasten te voldoen, een toename van circa 10.000 ten opzichte van januari 2012. Die aantallen werden in oktober 2012 door het Bureau Krediet Registratie (BKR) bekend gemaakt.

Die trend doortrekkend bestond er bij BKR op dat moment de vrees dat het aantal huishoudens met betaalachterstand op de hypotheek eind 2012 circa 76.000 zou bedragen, een stijging van niet minder dan 20%.

De hypotheek niet betalen

De hypotheek niet betalen, is doorgaans een de zaken die huiseigenaren zo lang mogelijk proberen proberen te vermijden. Kennelijk zijn daar dus al de nodige andere financiële problemen aan voorafgegaan. In dat verband moet ook niet licht worden gedacht over de risico’s van gedwongen verkoop. Als gevolg van de sterk gedaalde huizenprijzen gaat een toenemend aantal woningen zogezegd 'onder water'. Dat wil zeggen dat het huis minder waard is dan de hypotheek, waardoor men bij verkoop met een restschuld wordt opgezadeld.

Wie kan insolventie treffen?

Het maakt niet uit. Man of vrouw, jong of oud, met titel of zonder opleiding. Iedere particulier kan in een situatie belanden waarin een schuldenberg voor hem opdoemt. De meeste schuldenaren zijn tussen 30 en 50 jaar. Op die leeftijd starten velen een eigen gezin, wordt het eigen huis gekocht en worden leningen aangegaan. Als er dan iets onverwachts gebeurt, kunnen de schulden gemakkelijk boven het hoofd groeien. Zelfs de niet geplande geboorte van een kind kan sommigen financieel overweldigen.

Getroffen worden vooral mensen met een uitkering

Het inkomen van mensen die door insolventie (onvermogen om te betalen) worden getroffen, is vaak erg laag. Dertig tot veertig procent van de getroffenen die niet meer alleen uit de schulden raken, leeft van een uitkering. Hun financiële speelruimte is zo eng dat het maar net voor de eerste levensbehoeften volstaat. Als zich daarbij dan ook nog betalingsverplichtingen uit betere tijden ophopen, is de situatie bijna uitzichtloos. Echtscheiding, ontslag en bovenmatige consumptie zijn in de praktijk de voornaamste oorzaken die tot een hoge schuldenlast leiden.

Echtscheiding

Echtscheiding is een van de meest voorkomende aanleidingen die tot schulden leidt. Mensen die in een dergelijke situatie belanden moeten een dubbele huishouding voeren. Huur, elektriciteit en alles wat tot het normale levensonderhoud behoort, moet twee keer worden betaald, hoewel het beschikbare inkomen hetzelfde blijft.

In geval van echtscheiding, kan het ook gebeuren dat de vrouw blijft zitten met een schuldenberg van haar ex-man als ze zich ten tijde van het huwelijk mede garant heeft gesteld voor een onderneming of het bedrijf van haar man. Raakt het bedrijf failliet en gaat men uit elkaar, dan moet de gescheiden echtgenote in beginsel mede voor de schulden opkomen. Als het echter een huwelijk betreft waarbij de partner nooit heeft gewerkt en alleen verantwoordelijk was voor de verzorging van het gezin, dan kan zij zich op dit feit beroepen en hoeft zij haar garantieverplichtingen wellicht niet te betalen.

Ontslag en geldnood

Een andere belangrijke reden dat mensen in geldnood raken is onvoorziene werkloosheid. De financiële verplichtingen die men voor de aankoop van een huis of een auto is aangegaan, kan men dan niet meer betalen. Als de getroffen persoon dan niet beschikt over een gedegen beroepskwalificatie of een behoorlijk opleidingsniveau, is de weg terug naar een betaalde baan meestal erg moeilijk.

Bezitters van een eigen woning die hun hypotheek niet meer kunnen betalen, hebben overigens best een aantal mogelijkheden om het niet tot een gedwongen verkoop te laten komen. Ook als de situatie uitzichtloos lijkt, is het van belang om niet bij de pakken neer te zitten en te wachten tot de bank zich meldt. Eigen initiatief kan een hoop ellende voorkomen.

Koop nu, betaal later

En tenslotte zijn er de verleidingen van de consumptiemaatschappij, die sommigen ondanks een krappe portemonnee toch niet kunnen weerstaan. Het is een feit dat agressieve reclame het tegenwoordig niet bepaald gemakkelijk maakt om zomaar aan verleidelijke aanbiedingen voorbij te gaan.

Kopen op afbetaling

Daar komt bij dat sociale status tegenwoordig vaak gelijkgesteld wordt aan het bezit van materiële goederen. Door op krediet te kopen, heeft de consument onbeperkte toegang tot de overvloed aan aanbiedingen. Onder het motto "koop nu, betaal later" wordt de deur naar een ongewenste schuldenlast wagenwijd opengezet. Vooral postorderbedrijven hebben wat dat betreft een kwalijke reputatie en lokken veel mensen in de schuldenval. Maar let op: wie zijn financiële situatie met aankopen op krediet verdoezelt, kan zelfs onder de verdenking van fraude worden gesteld.

Als we te laat betalen

Veel mensen hebben schulden, bijvoorbeeld in de vorm van een hypotheek voor het huis of een krediet voor de auto. En hele volksstammen staan wel eens rood bij de bank. Ook dát is schuld.

Op zich hoeven schulden geen bezwaar te zijn. Het wordt pas een probleem als men zijn rekeningen niet meer op tijd kan betalen en de schulden niet meer kan afbetalen. Een herkenbaar beeld voor velen van ons. Men krijgt aanmaningen van de energieleverancier. De creditcard wordt geblokkeerd. En tot overmaat van ramp zijn we bij te late betaling ook nog eens wettelijke rente verschuldigd. Dan wordt het hoog tijd om hulp te zoeken.

Schuldsanering biedt uitkomst

Schuldsanering houdt in dat één instelling alle schulden en betaalverplichtingen van je overneemt. In de regel is dat de Gemeentelijke Sociale Dienst of de Gemeentelijke Kredietbank. Feitelijk heb je dan nog maar te maken met één schuldeiser. Na 3 jaar kan men dan schuldenvrij zijn. In de praktijk zijn schuldeisers meestal wel bereid om mee te werken aan zo´n schuldsanering omdat ze dan tenminste een deel van hun vordering terugkrijgen.

Nooit meer schulden

Als je inkomen niet voldoende is om daarvan maandelijkse 10% opzij te zetten op een spaarrekening, moet je je wensen terugschroeven. Om langdurig vrij van financiële zorgen te leven, bestaat er geen andere optie. Zie bijvoorbeeld af van loterijen, flatscreen-tv en sigaretten. Zoek een goedkopere vakantiebestemming of zie helemáál af van vakantie. Verkoop je auto en reis weer met de bus. Of kijk een uit naar een kleiner appartement dat minder huur kost. Maar je kunt het natuurlijk ook zoeken in een beter betaalde baan. Wie er niet in slaagt om 10% van zijn inkomen voor slechtere tijden te reserveren, koerst ondanks alles weer af op meer schuld.

Maar wie consequent al zijn inkomsten en uitgaven bijhoudt en indien nodig zijn eisen aan het inkomen aanpast, zal nooit meer schulden maken en een leven zonder financiële zorgen leiden.