Kan een land failliet gaan?

Wanneer een bedrijf zo in moeilijkheden is dat een faillissement onafwendbaar is, dan houdt dat in dat het bedrijf niet meer in staat is om zijn schulden te betalen. Hoe zit het eigenlijk met landen die niet langer in staat zijn om hun schuldverplichtingen na te komen? Kunnen zij failliet gaan? Zo ja, wat zijn dan alle gevolgen van dat faillissement?

Faillissement

In Nederland wordt men failliet verklaard indien de schuldenaar niet meer kan of wil voldoen aan de schulden die hij bij minimaal twee schuldeisers heeft. Bij een faillissement wordt er beslag gelegd op het gehele vermogen ten behoeve van de schuldeisers. De bedoeling is om de bezittingen te verkopen om met de opbrengst de schuldeisers te betalen.

Faillissement aanvragen

In Nederland zijn er vier partijen die het faillissement kunnen aanvragen:

1. De schuldenaar zelf
2. De schuldeisers
3. Het Openbaar Ministerie
4. De rechtbank

Het faillissement wordt uitgesproken door de rechtbank die een curator en een rechter-commissaris aanstelt. De curator is een advocaat die het beheer overneemt bij faillissement, en het is zijn taak om de boedel te vereffenen, om de opbrengst vervolgens te verdelen onder de schuldeisers.

Faillissement van een land

Theoretisch gezien is het eigenlijk onmogelijk voor een land om failliet te gaan. Een faillissement is namelijk een wettelijke constructie die in het leven is geroepen door de wetgever in een land. Doordat elk land ‘soeverein’ is, is de wetgeving van andere landen niet van toepassing op andere landen. In de meeste gevallen zijn veel schuldeisers buitenlandse geldverstrekkers, die dus niet naar de rechter kunnen stappen om hun geld terug te vragen bij het faillissement van een land.

In de praktijk kan een land wel besluiten om haar schulden niet meer te betalen. Dit levert in de meeste gevallen een verdieping van de economische ellende op, aangezien buitenlandse investeerders het vertrouwen verliezen in het betreffende land, en geen geld meer zullen willen lenen. Investeringen zullen uitblijven, waardoor het land in een soort van isolement zal komen te zitten. De rente zal omhoog schieten, evenals de inflatie. Import van goederen wordt zoals gezegd nagenoeg onmogelijk, waardoor de bevolking afhankelijk wordt van de productie binnen het eigen land. De munteenheid stort in, en hyperinflatie kan de kop opsteken. Producten worden schaars en onbetaalbaar en de werkeloosheid neemt toe, wat er toe leidt dat de bevolking ontevreden en armer wordt. Concluderend: het land wordt teruggeworpen in zijn ontwikkeling.

Landen die ooit failiet gingen

Er zijn veel voorbeelden te vinden van landen die stopten met het betalen van hun schulden, waardoor ze failliet zijn te noemen.

Spanje 1557 – 1696:

Het eerste voorbeeld waarin een land besloot dat het niet langer kon voldoen aan de betalingsverplichtingen aan schuldeisers. Koning Philips II van het Spaanse Rijk verklaart het land in de 16e eeuw herhaaldelijk niet meer in staat om hun schulden te betalen, mede door de uitgaven aan de oorlogen met Frankrijk, Engeland en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Frankrijk 1789:

Het Frankrijk van koning Lodewijk XVI had aan het einde van de 18e eeuw te maken met gigantische staatsschulden, een hongersnood, en ontevredenheid onder de bevolking over het absolutisme waarmee Lodewijk heerste in dat land. De Franse Revolutie brak aan, waarna Frankrijk een republiek zou worden.

Duitsland 1923, 1945:

Duitsland was failliet na zowel de eerste als de tweede wereldoorlog, wat niet verwonderlijk is. In 1923 werd het staatsbankroet voornamelijk veroorzaakt door de herstelbetalingen aan andere landen voor de eerste wereldoorlog en de economische crisis die in Europa heerste. Zes jaar later was er de ‘Beurskrach’, die er voor zorgde dat Duitsland opnieuw niet aan zijn betalingen kon voldoen. En ook aan het einde van de tweede wereldoorlog was het land failliet.

Argentinië 2003:

In 2003 maakte de Argentijnse president Kirchner bekend dat Argentinië de 115 miljard dollar aan schuld niet terug kon betalen. Dit was een gevolg van de Argentijnse crisis. Door de hulp van andere landen is Argentinië er daarna wel weer goed bovenop gekomen, met name door de vraag naar landbouwproducten.