Financiële problemen in het betaald voetbal

Ook de voetbalbranche heeft de economische crisis nog niet achter zich gelaten. Meerdere clubs worden geplaagd door geldzorgen en schrijven nog steeds in rode cijfers. In Nederland staat of stond een aantal clubs als gevolg van financiële problemen onder versterkt toezicht van de voetbalbond KNVB. De remedie? Verhogen van inkomsten, terughoudendheid bij de uitgaven.

Grote financiële verschillen bij clubs

Wie een blik werpt op de nationale voetbalcompetitie ziet grote financiële verschillen tussen de diverse clubs. En die kloof wordt steeds groter. Clubs die er financieel beter voor staan, zijn in staat om talenten bij andere clubs weg te kopen om zo hun spelersgroepen optimaal te versterken. Andere middelen worden bijvoorbeeld in het stadion, de infrastructuur of de scouting-afdeling gestoken.

De heterogene ontwikkeling van de financiële situatie bij topclubs laat vermoeden dat de financiële en daarmee ook de sportieve mogelijkheden van de clubs in de toekomst sterk zullen verschillen. En die verschillen worden almaar groter.

Mogelijke financieringsinstrumenten van sportclubs

Als de inkomsten onvoldoende zijn om de uitgaven te dekken en voetbalclubs hun financiering niet uit eigen middelen rond krijgen, staan hun in principe dezelfde mogelijkheden open als andere bedrijven:

• ze kunnen aandelen van hun bedrijf naar de beurs brengen;
• of aan een particuliere investeerder verkopen (private equity);
• ze kunnen bankkrediet opnemen;
• of obligaties uitgeven.

In de praktijk echter zijn de middelen bij de meeste clubs maar beperkt. Een obstakel vormen in dit verband ook de strikte ad-hoc-regels voor beursgenoteerde bedrijven. Veel informatie van de club moet vertrouwelijk worden behandeld, in het bijzonder de informatie met betrekking tot transfers of contractverlengingen.

Te hoge financiële risico’s in betaald voetbal

"Liverpool dicht bij een faillissement?" of “Spaanse clubs aan rand van de afgrond?” Met deze en soortgelijke koppen zien voetbalfans zich regelmatig geconfronteerd. Een veel gehoord verwijt in dat verband is dat de clubs vaak te hoge financiële risico’s aangaan om op korte termijn sportief succes te kunnen boeken.

Op zich niet verwonderlijk natuurlijk, maar een eventuele inkomstenstijging wil de clubleiding al gauw aan uitbreiding van de spelersgroep en de jeugdopleiding ten goede laten komen. Helaas hebben aflossing van financiële verplichtingen en investering in vaste activa en infrastructuur dan vaak minder prioriteit.

Met betrekking tot de inkomsten streeft de sector permanent naar stijging, in het bijzonder op het gebied van sponsoring en merchandising. Daarentegen houden veel clubmanagers bij de transferinkomsten rekening met een daling terwijl ook de transferuitgaven naar verwachting zullen dalen.

Crisisheffing: salarissen boven 150.000 fiscaal extra belast

Werkgevers, en dus ook professionele sportclubs, worden verplicht om over salarissen boven 150.000 euro binnenkort extra belasting in te houden, een uitvloeisel uit het zogenaamde Kunduz-akkoord. Het is natuurlijk niet reëel om te veronderstellen dat clubs zo’n extra fiscale heffing, feitelijk bedoeld voor multinationals, bij de spelers kunnen weghalen.

Dat besluit, gecombineerd met de beslissing dat men de kosten voor politie-inzet bij risicowedstrijden voor eigen rekening dient te nemen, maakt het voortaan moeilijk om de beoogde winstdoelstellingen te halen. En dat terwijl in de voetbalsector in de afgelopen jaren toch al flink werd gesaneerd.

Sportclubs krijgen de rekening gepresenteerd

In tijden van crisis is het uiteraard vanzelfsprekend dat ook sportclubs hun steentje bijdragen. Maar anderzijds is het natuurlijk wrang om te constateren dat sportclubs zich, mede op voorspraak van de overheid, inzetten voor maatschappelijke thema’s zoals bestrijding van zwaarlijvigheid en het terugdringen van schooluitval, terwijl men voor steeds meer zaken de rekening gepresenteerd krijgt.

Rechtszaak KNVB tegen crisisheffing

De KNVB heeft in augustus 2012 dan ook al aangekondigd om een rechtszaak tegen de staat te beginnen als die de genoemde crisisheffing van 16% op de hogere inkomens niet laat vallen. Het betreft een extra loonheffing naast de gebruikelijke inhoudingen. Men is van mening dat de voetbalsector door deze maatregel, die de staat 500 miljoen moet opleveren, onredelijk zwaar wordt getroffen.

Begrotingen eredivisie 2012/2013

De begrotingen van clubs in de eredivisie stegen voor het seizoen 2012/2013 met gemiddeld 2%, overigens nog zonder de FOX-miljoenen van Rupert Murdoch. Maar de stijging komt nagenoeg geheel voor rekening van de clubs “in het linkerrijtje”, waarbij vooral Vitesse in het oog springt met een begroting die door weldoener Jordania met maar liefst 15% steeg.

Wanneer we alleen naar de begroting kijken, vinden we de minder bedeelde clubs terug vanaf plaats negen. Ajax voert het linker rijtje aan met een begroting van 64 miljoen euro terwijl Heerenveen dat “rijke” rijtje sluit met 23 miljoen euro.

Eredivisie afspiegeling van de gewone maatschappij

Wat ook opvalt, is dat een aantal provincieclubs zoals FC Twente, Heerenveen en FC Groningen in financiële zin zo goed aanhaakt. Dat heeft voornamelijk te maken met hun geografische ligging. Ze hebben het rijk vrijwel alleen in hun regio en daardoor zitten de stadions bij die clubs praktisch altijd vol.

Dat lukt clubs als Roda JC en FC Utrecht helaas niet en als gevolg van de crisis wordt dat alleen nog maar moeilijker. Feitelijk is de eredivisie een afspiegeling van datgene wat zich ook in de gewone maatschappij afspeelt. De minder bedeelden krijgen door de crisis harde klappen, terwijl de rijken redelijk eenvoudig overeind blijven. Voor sommige clubs in het rechter rijtje kan de nieuwe televisie-deal met Rupert Murdoch daar wellicht verandering in brengen omdat er voortaan een andere verdeelsleutel wordt gehanteerd.

Televisiedeal met FOX

De clubs in de eredivisie kunnen de volgende jaren structureel rekenen op fors meer mediaopbrengsten door de nieuwe televisieovereenkomst met het Amerikaanse FOX. Het bedrijf wil in de komende 12 jaar zo’n 1 miljard euro neertellen voor de live-uitzendingen van de Nederlandse eredivisiewedstrijden via pay-tv.

Ook de verdeelsleutel die gehanteerd wordt om te bepalen hoeveel elke club ontvangt, is veranderd. Een aantal clubs, waaronder Roda JC in Kerkrade, zal van die aanpassing profiteren. In de voorbije jaren werden de mediaopbrengsten verdeeld aan de hand van een ranglijst op 2 criteria:

• de stand aan het eind van de afgelopen seizoen
• de plaats op een zogenaamde Club Positionerings Matrix (CPM)

Vanaf het seizoen 2012/2013 telt alleen nog de sportieve prestatie, gemeten over een periode van de afgelopen 10 jaar. En dat pakt gunstig uit voor clubs als Roda JC die in het verleden meer dan gemiddeld presteerden.