Bezuinigingen: wat merkt u ervan in 2020 en 2021?

Versoberingen en bezuinigingen kunnen door de politiek sluipenderwijs worden ingevoerd. In het eerste jaar merkt een burger niet zo veel van een maatregel, maar na enkele jaren lopen de bedragen toch in de papieren. Toeval of opzet? Denk aan het afschaffen van de Wet Hillen, de beperking van de hypotheekrenteaftrek, de afbouw van de aanrechtsubsidie, de latere AOW-leeftijd. Door de geleidelijkheid doet het minder pijn lijkt het. Totdat na enige tijd grote groepen burgers er last van krijgen. Burgers kunnen door de stapeling van bezuinigingen hard in de portemonnee worden geraakt. Ook een enkele belastingverlaging poetst bezuinigingen die elk jaar doorwerken en oplopen ook niet zo maar weg.

Politiek voert bezuinigingen graag geleidelijk in

• Politiek Den Haag bezuinigt, maar wel geleidelijk graag
• Afbouw van de aanrechtsubsidie
• Korten van de AOW-toeslag
• Bezuinigen op de hypotheekrenteaftrek
• Hypotheekrenteaftrek tegen een lager tarief
• Afschaffen Wet Hillen door Rutte 3
• Verhoging AOW leeftijd levert de Staat geld op
• Eigenwoningforfait en huurwaardeforfait omhoog
• Opbrengst aftrekposten wordt beperkt
• Slot

Politiek Den Haag bezuinigt, maar wel geleidelijk graag

Een bekende aanpak van de politiek is bezuinigingen geleidelijk invoeren, het zogenaamde ingroeimodel. Maatregelen komen pas tot volledige wasdom op een datum die ver voorbij de aanstaande verkiezingen ligt. Dat lijkt slim voor de korte termijn, totdat grote groepen burgers er last van krijgen, gaan klagen en protesteren. Er zijn genoeg voorbeelden van deze werkwijze te geven. In het eerste jaar is het effect nog klein, maar na een paar jaar doet het echt pijn. Enkele voorbeelden maken dit duidelijk.

Afbouw van de aanrechtsubsidie

Al vele jaren geleden (nog onder premier Kok) werd besloten om de aanrechtsubsidie voor een grote groep Nederlanders geboren na 1962 met ruim 6% per jaar te verlagen naar nul. De afbouw begint dan langzaam, maar na 16 jaar (in 2023) is het helemaal nul.

Korten van de AOW-toeslag

De AOW-partnertoeslag werd in 2015 stopgezet voor de de nieuwe instroom aan AOW-ers. Zij die al AOW kregen en de partnertoeslag voor hun partner ontvingen, hadden en geen last van, maar steeds meer AOW'ers komen hierdoor in de situatie dat ze ondanks een jongere partner geen toeslag meer krijgen. En dat kan best om grote bedragen gaan. De maximale toeslag is een 9.000 euro per jaar, in vijf jaar tijd dus 45.000 euro dat men misloopt. Toen oud-premier Kok hiermee kwam, zullen velen gedacht hebben “dat is nog ver weg”'. In 2020 en 2021 weten we beter.

Bezuinigen op de hypotheekrenteaftrek

Er is veel gewijzigd dat van invloed is op uw hypotheek. Zo is de duur van de hypotheekrenteaftrek voor bestaande hypotheken beperkt tot 30 jaar. Deze 30 jaar lijkt ver weg, maar in 2020 en 2021 is dat niet meer zo. Iemand met een eerste hypotheek op 1 januari 2008 heeft in 2021 nog maar 16 jaren over. Hypotheken worden vaak voor 30 jaar afgesloten, zonder te beseffen dat dan voor de laatste 8 jaar geen aftrek meer mogelijk is. Grote groepen burgers zullen er last van krijgen, want het aantal mensen dat zijn hypotheek volledig heeft afgelost, is relatief beperkt. In 2020 is merkbaar dat meer mensen zich hierover zorgen maken.

Hypotheekrenteaftrek tegen een lager tarief

Het tarief waartegen u hypotheekrente mag aftrekken zou vooral voor de hogere inkomens omlaag gaan, er werd een jaarlijkse vermindering met 0,5% bedacht. Totdat in het kabinet Rutte 3 werd besloten om de jaarlijkse vermindering te verzesvoudigen naar 3%. In 2020 is deze maximale aftrek nog maar tegen 46%, in 2021 tegen 43%. De geleidelijke afbouw van 0,5% leek geen pijn te doen, maar jaarlijks 3% minder is een ander verhaal. Steeds meer mensen gaan er versneld last van gaan krijgen.

Afschaffen Wet Hillen door Rutte 3

Wie geen of weinig hypotheek heeft, moet door het afschaffen van de Wet Hillen (Rutte 3) meer belasting gaan betalen. Volledig afschaffen bleek nog een brug te ver (te veel weerstand). Dus werd het een geleidelijke afbouw in dertig jaar, maar niemand gelooft echt dat dit dertig jaar gaat duren. Deze belofte werd immers ook voor de lagere aftrek van hypotheekrente gedaan en daar werd een versnelde afbouw van de hypotheekrente de realiteit.

Verhoging AOW leeftijd levert de Staat geld op

We moeten allemaal later met pensioen als het aan het kabinet ligt. Elk jaar duurt het weer langer. In 2020 en 2021 zijn we al aanbeland bij 66 jaar en vier maanden. De stijging is geleidelijk. Dat lijkt minder pijnlijk, bovendien zullen jongeren nauwelijks onder de indruk zijn. Maar twee jaar later met pensioen is een grove greep in uw portemonnee (voor jong en oud), een ingreep waarop u zich niet of nauwelijks kunt voorbereiden als u tegen het pensioen aanzit.

Eigenwoningforfait en huurwaardeforfait omhoog

Ooit heeft toenmalig minister Bos aangekondigd per 1 januari 2009 het maximum op het eigenwoningforfait af te schaffen. Het zou alleen de zeer rijken raken, en daarmee aanvaardbaar zijn. Volgens makelaarsorganisatie NVM geldt de regeling nu al voor circa veertigduizend huizen. En door de stijgende huizenprijzen zullen snel veel meer mensen worden getroffen. Ook vele ouderen met een laag pensioen die nu al met moeite in hun huis kunnen blijven. Door thuis te blijven wonen, sparen ze de zorg veel geld uit, maar als ook zij de enorme verhogingen moeten betalen, zullen ze hun huis gedwongen moeten verlaten. Alleen kijken naar de waarde van een huis is dus een onverstandige keuze. Bovendien zitten er meer lastenverhogingen voor elke woningbezitter aan te komen (minder hypotheekrenteaftrek, afschaffen Wet Hillen). Denk ook aan de WOZ-waarde die elk jaar zal worden bijgesteld.

Opbrengst aftrekposten wordt beperkt

In 2020 gaan enkele tarieven in de inkomstenbelasting omlaag, daar tegenover staat dat een aftrekpost steeds minder opbrengt omdat het percentage waartegen dit mag daalt en zelfs harder dan de daling van de belastingtarieven. Niet alleen de hypotheekrenteaftrek, maar ook giften, scholingsuitgaven en alimentatie gaan veel minder leiden tot een belastingteruggave. Deze maatregel wordt over een aantal jaren uitgesmeerd. In 2020 is er nog maar een aftrek mogelijk tegen maximaal 46%.

Slot

De perceptie van bezuinigingsmaatregelen is voor een burger niet altijd eenvoudig. Soms lijken dingen nog ver weg of zal de maatregel zo geleidelijk worden ingevoerd dat het effect in de eerste jaren relatief beperkt is. Regelingen die aanvankelijk voor een kleine groep gelden, raken op enig moment steeds meer Nederlanders. Allerlei regelingen beginnen klein, worden vanzelf groot en raken vervolgens grote groepen mensen. Op dat moment is het vaak al te laat, omdat het terugdraaien van de maatregel de schatkist dan te veel geld gaat kosten.

Lees verder

• Wet Hillen afgeschaft (hypotheekrenteaftrek)
• Inkomstenbelasting: tarieven kabinet Rutte 2010/'20 verschil