Beslag deurwaarder: wat valt er niet onder

Als we onze financiële verplichtingen niet nakomen, kunnen schuldeisers beslag laten leggen op onze inboedel. Maar er zijn specifieke zaken die niet onder het beslag vallen.

Kan de deurwaarder zomaar beslag leggen?

Schuldeisers kunnen niet zomaar beslag laten leggen, ze hebben daarvoor de toestemming van de rechtbank nodig. Maar zelfs na een positieve uitspraak van de rechtbank moet de deurwaarder eerst een zogenaamd exploot betekenen. Daarin wordt vermeld dat er executoriaal beslag gelegd wordt wanneer de bewuste vordering niet binnen twee dagen voldaan wordt.

Een gerechtsdeurwaarder die zonder enige vooraankondiging bij u aanbelt om uw huisraad in beslag te nemen, hoeft u dus niet zomaar binnen te laten.

Uitzondering voor belasting- en hypotheekschulden

Op de algemene regel dat voor beslag de instemming van de rechter noodzakelijk is, zijn twee uitzonderingen:

• beslaglegging door de fiscus bij achterstallige belastingschulden;
• beslaglegging door de bank als men zijn hypotheek niet kan betalen.

Het gaat hier om vorderingen die in hoge mate preferent zijn en bedoelde schuldeisers kunnen dus zonder zo’n ‘executoriale titel’ beslag laten leggen.

Executoriaal en conservatoir beslag

In deze context gaat het alleen over executoriaal beslag met een uitvoerend karakter, bedoeld om in beslag genomen goederen “te gelde te maken”.

Beslag kan ook een bewarend karakter hebben en heet dan ‘conservatoir beslag‘ (conserveren, bewaren). Dat doet zich bijvoorbeeld voor bij echtscheiding (conservatoir maritaal beslag) en heeft dan tot doel dat partijen geen zaken aan de boedel kunnen onttrekken.

Waarop mag geen beslag worden gelegd?

Wanneer bij een schuldenaar executoriaal beslag wordt gelegd, zijn er bepaalde spullen die de deurwaarder niet mag meenemen.
Tot die zogenaamde eerste levensbehoeften behoren onder meer:

• kleding, bed en beddengoed van de schuldenaar;
• voeding en drank voor tenminste één maand;
• werktuig en gereedschappen nodig voor de uitoefening van het beroep of behorend bij een persoonlijk bedrijf van de schuldenaar.

Beroepsorganisatie gerechtsdeurwaarders bepleit aanpassing wettekst

Bovenstaande opsomming van vrij te laten eerste levensbehoeften dateert al uit 1838 en wordt door de deurwaardersbranche zelf als niet meer van deze tijd beschouwd.

Ter illustratie:

• een huishouden zonder ijskast of gasfornuis is anno 2012 écht niet meer denkbaar;
• en voor het doen van uw elektronische belastingaangifte is een PC onmisbaar;
• ook zaken als de wasmachine, de telefoon of de tv zouden eigenlijk niet mogen ontbreken in een opsomming van eerste levensbehoeften.

In de praktijk gaan deurwaarders overigens erg soepel om met de geldende voorschriften. Zo zal men heus niet het speelgoed onder de handen van het kroost weggrissen, maar men is van mening dat die coulante gedragslijn eigenlijk in de wet vervat moet zijn.

Niet willen of niet kunnen betalen

Door de beroepsorganisatie van gerechtsdeurwaarders werd in november 2012 een aantal concrete voorstellen en aanbevelingen geformuleerd die uiteindelijk moeten leiden tot een aanpassing van de wettekst.

In die voorstellen wordt trouwens een onderscheid gemaakt tussen schuldenaren die niet willen en schuldenaren die niet kunnen betalen. Wie serieus werk maakt van zijn schuldenprobleem en zich daarvoor bijvoorbeeld heeft aangemeld bij de schuldhulpverlening, zou op een coulantere behandeling moeten kunnen rekenen dan degene die elke hulp afwijst.

Beslagvrije voet bij derdenbeslag

Wanneer de bezittingen van de schuldenaar van weinig waarde zijn, heeft beslag uiteraard geen zin. Een zogenaamd derdenbeslag, bij anderen dan de schuldenaar zelf, kan in zo’n geval soelaas bieden.

Derdenbeslag wordt onder meer toegepast om beslag te leggen op het banksaldo of het salaris van de schuldenaar (loonbeslag). Het beslag wordt dan betekend bij de bank of werkgever van de debiteur.

Maar ook in die gevallen dient de deurwaarder een beslagvrije voet in acht te nemen om te voorkomen dat de schuldenaar niet meer in de kosten van eigen levensonderhoud kan voorzien. Er is dus een bepaald bedrag waarop geen beslag mogelijk is.