Nieuwe regels schuldhulpverlening

Gemeenten passen vanaf eind 2012 strengere regels toe bij de schuldhulpverlening. Wie naast schulden ook gedragsproblemen kent, moet daar eerst aan werken om überhaupt voor schuldhulp in aanmerking te komen. Talloze mensen met schulden zien daardoor de weg geblokkeerd om na 3 jaar schuldenvrij te zijn.

Wat houdt schuldhulpverlening in?

Kort gezegd houdt schuldhulpverlening het volgende in:

• men moet 3 jaar lang rondkomen van 90% van het bijstandsniveau;
• er mogen in die periode geen nieuwe schulden bijkomen;
• in de praktijk resteert wekelijks zo’n 30 tot 50 euro aan leefgeld;
• de rest wordt opzij gelegd om de crediteuren van te betalen;
• wie zich 3 jaar lang stipt aan die afspraken houdt, worden de resterende schulden kwijtgescholden.

Vanaf 1 juli 2012 is de regie over de schuldhulpverlening aan de gemeenten toebedeeld. Niet dat die daar allemaal onverdeeld gelukkig mee zijn. Men ziet immers het aantal aanvragen gestaag toenemen terwijl daarentegen het beschikbare budget afneemt. In het jaar 2011 deden niet minder dan 76.000 burgers een beroep op schuldhulp!

Wie komt in aanmerking voor schuldhulpverlening?

Tot voor enkele jaren was het normaal dat iedereen die een aanvraag voor schuldhulpverlening indiende, ook werd toegelaten. Maar in de praktijk bleek dat veel van hen de eindstreep niet haalden of zich binnen de kortste keren opnieuw in de schuld staken. De sociale diensten vonden het niet langer verantwoord om nog langer geld te steken in schuldenaren die waarschijnlijk de rit toch niet zouden uitzitten.

Gemeenten gaan strenger selecteren

Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en de gemeentelijke sociale diensten werd daarom door de Hogescholen van Utrecht en Amsterdam een nieuwe selectieprocedure bedacht voor de schuldhulpverlening. Die is er niet langer standaard op gericht om schuldenaren hun restantschuld na 3 jaar kwijt te schelden, maar om per individueel geval eerst de haalbaarheid daarvan te toetsen. Dat houdt in dat men niet langer elke aanvrager perspectief kan bieden op een toekomst vrij van schulden.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) juicht de strengere regels toe omdat die bijdragen aan een doelmatiger inzet van de schuldhulp.

Hoe werken de nieuwe aanvraagprocedures

In de praktijk zullen de gemeenten door middel van een speciaal vragenformulier en een persoonlijk onderhoud achterliggende probleemvelden proberen te achterhalen. Is er bijvoorbeeld sprake van een verslaving, een relatieprobleem of sociale omstandigheden die de aanpak van het schuldenprobleem in de weg staan, dan wordt eerst andere hulp aangeboden. Men kan daarbij denken aan:

• maatschappelijk werk;
• psychologische hulp;
• vormen van budgetbeheer.

Zodra er weer sprake is van een stabiele situatie, kan de aanvrager alsnog voor schuldhulpverlening in aanmerking komen.

In de gemeenten Eindhoven, Groningen en Almere loopt inmiddels al een proef met de nieuwe vragenformulieren. Aannemend dat die proef naar wens verloopt, zullen ook de overige gemeenten eind 2012 met de nieuwe vragenlijsten van start gaan.

Schuldhulpverleners hebben hun bezwaren

In tegenstelling tot de Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft de brancheorganisatie van schuldhulpverleners haar twijfels bij de nieuwe selectiecriteria. Men vreest dat de nieuwe regels een belemmering zullen vormen om een beroep te doen op de schuldhulpverlening. Mensen met schulden worden afgeschrikt om hulp te vragen als ze daarvoor eerst een uitgebreide screening moeten ondergaan.

En het risico is aanwezig dat schulden van mensen nog zullen toenemen als die eerst hun gedragsproblemen moet aanpakken.