Belasting op financiële transacties

De roep om bestraffing van de vermeende schuldigen aan de financiële crisis en een sterkere regulering klinkt steeds luider. Een maatregel die daarbij zeer vaak genoemd wordt, is de invoering van een belasting op financiële transacties.

De financiële crisis en zijn omvang

De financiële crisis heeft de wereld nu al een aantal jaren vast in de greep en heeft ernstige gevolgen voor de economieën van veel landen. De problemen op de financiële markten, die in eerste instantie alleen naar voren kwamen in de VS, hebben zich vervolgens snel verspreid en zijn een wereldwijde epidemie geworden.

Gevolgen van de financiële crisis

De gevolgen zijn desastreus voor een groot deel van de wereld. Niet alleen in Europa ondervindt men die gevolgen elke dag opnieuw aan den lijve. Ook in de opkomende economieën van Azië en Zuid-Amerika heeft de wereldwijde financiële crisis zijn sporen nagelaten. Als belangrijkste elementen van de huidige financiële en economische malaise gelden:

• lage economische groei;
• een sterke stijging van de werkloosheid;
• staten die voortdurend hun uitgaven moeten verminderen.

Wie wordt verantwoordelijk gehouden voor de crisis?

Natuurlijk stellen zich politici in zulke moeilijke tijden al snel de vraag wie de schuldigen zijn. En die lijken zeer snel gevonden. Voor de meeste deskundigen is het ongebreidelde gedrag op financiële markten, waar met gevaarlijke speculaties veel geld werd verdiend, de grootste reden voor de huidige problemen.

Daarom is de roep om sancties tegen de vermeende schuldigen en het verlangen naar een betere regulering nadrukkelijk aanwezig. Een wens die in dat verband meermaals is geuit, is de invoering van een bankenbelasting op financiële transacties.

Voor- en nadelen van belasting op financiële transacties

De gedachte achter een belasting op financiële transacties is simpel. De hoge kosten die tengevolge van de financiële crisis zijn ontstaan, moeten voor een deel ook door de financiële markten worden betaald. Met name landen die een of meerdere banken hebben moeten redden, hebben daarvoor zeer hoge bedragen moeten uitgegeven, geld dat ze waarschijnlijk nooit meer zullen terugzien. Daarom ligt het zeer voor de hand om dit geld weer terug te halen bij de vermeende verantwoordelijken, althans gedeeltelijk.

Hoe werkt belasting op financiële transacties?

Belasting op financiële transacties werkt min of meer als volgt: elk transactie, dus elke aan- of verkoop van een financiële titel op financiële markten zoals de beurs, wordt belast met een vast bedrag. Op die manier is bijvoorbeeld bij aankoop en verkoop van een aandeel een bepaalde vergoeding verschuldigd, die moet worden afgedragen aan de staat.

Voordelen van de bankenbelasting

• Grootste pluspunt is dat de opbrengsten worden gegenereerd vanuit de financiële markten die immers ook voor de schade verantwoordelijk worden gehouden.
• Een ander voordeel van deze nieuwe belastingheffing is dat elke transactie duurder wordt. Het is daardoor veel minder aantrekkelijk om te kopen en te verkopen. En dat is precies wat speculanten in toom kan houden en de markten kan stabiliseren.

Nadelen van de bankentax

Een nadeel van deze bankenbelasting is ongetwijfeld dat de landen die deze belasting invoeren, voor zichzelf een concurrentie-achterstand creëren ten opzichte van landen die niet tot de invoering van deze belasting overgaan. Financiële middelen zijn immers zeer mobiel en de introductie van een belasting op financiële transacties kan aanzienlijke nadelen hebben voor de binnenlandse financiële markt.

Daarom gaat de discussie steeds meer in de richting van de gezamenlijke en gelijktijdige invoering van die bankenbelasting in meerdere landen. De meeste EU-landen hebben overigens al ingestemd met een dergelijk voornemen.

Maatregelen tegen een nieuwe crisis

Belasting op financiële transacties kan dus niet alleen worden gebruikt om een gedeelte van de kosten van de crisis te verhalen. Bedoelde belasting leent er zich ook voor om een nieuwe crisis te voorkomen, omdat ze speculatie op een laag niveau houdt.

Natuurlijk zijn de financiële markten tegen een dergelijke belasting, omdat die hun winsten zal verminderen. Daarom valt nog te bezien of ze wellicht hun invloed nog zullen aanwenden om invoering van de belasting te verhinderen.

Europese commissie ziet af van transactietaks

Bronnen bij het Financieel Dagblad gaven in juni 2012 aan dat de ministers van financiën van de Europese lidstaten op 22 juni 2012 waarschijnlijk zullen besluiten om van de oorspronkelijke plannen voor belasting op financiële transacties af te zien.

Mogelijk is wel dat een uitgeklede versie van die transactietaks wordt aanvaard, naar voorbeeld van de zegelbelasting zoals Engeland die kent. Daarbij is alleen een betaling door de koper verschuldigd bij het 'verzegelen' van een financiële transactie.

Met name Engeland en Nederland waren grote tegenstander van een transactietax omdat een dergelijke belasting een aanzienlijk concurrentienadeel zou inhouden voor de relatief sterk vertegenwoordigde bankensector in die landen.