Hedge Funds op het verkeerde been

De prijs van tarwe is binnen 1 jaar met 50% gestegen. De hoge prijzen wijzen erop dat speculanten willen profiteren van de onzekerheid. Want sinds de financiële crisis zijn investeerders op zoek naar andere beleggingen dan "klassieke" instrumenten als aandelen en obligaties, die veel aan vertrouwen verloren hebben.

Grondstoffenmarkten in trek bij beleggers

Beleggers spitsen zich na het ontstaan van de financiële crisis meer en meer toe op landbouwproducten, want daarvoor spreken voortdurend verbeterde uitgangswaarden. En natuurrampen spelen speculanten uiteraard in de kaart, want de prijzen trekken juist dán aan als er iets gebeurt. Neem de droogte en de branden die de tarweoogst in Rusland bedreigen, met als gevolg het Russische exportverbod. En dergelijke natuurrampen zullen zich ongetwijfeld elders herhalen.

Prijsvorming vaak speculatie

Elke prijsvorming in de markt berust volgens analisten voor een deel op speculatie. Of het nu aandelen of grondstoffen betreft, steeds ligt er een stuk verwachtingsgedrag van partijen aan ten grondslag. Overigens moet men zich realiseren dat de recente stijging vanuit een zeer diep en ondergewaardeerd niveau komt. Na twee jaar van recordoogsten waren de mondiale voorraadschuren goed gevuld, wat de tarweprijs tot en met mei van dit jaar drukte.

Ongekende weercapriolen hebben geleid tot een ware omslag. Het waren met name de zware regenval in Canada, de hitte en droogte in Centraal-Europa, overstromingen in de Oekraïne en een recordhitte en droogte in Rusland en Kazachstan in combinatie met de al eerder genoemde branden. Maar de situatie is geenszins dramatisch: in plaats van verder oplopende overschotten wordt thans voor dit jaar een klein tekort verwacht, wat vanwege de goed gevulde opslagplaatsen geen enkel probleem in het aanbod voorstelt.

Hedge funds op het verkeerde been

Waarom komt het dan toch tot zulke dramatische prijsfluctuaties?

• Een belangrijke prijsopdrijvende werking wordt veroorzaakt door onzekerheid. Details over de voortgang van de gewassenteelt en de dreigende oogstverliezen waren volgens commodity-analisten maar mondjesmaat aanwezig.
• Bovendien werden veel beleggers door de prijsverhoging op het verkeerde been gezet. Hedge funds hadden zich tot juni 2010 immers op verder dalende prijzen ingesteld en moesten zich vervolgens bij stijgende prijzen indekken, wat een verdere stijging aanwakkerde. De prijsbewegingen hebben zich daardoor ver van fundamenteel gerechtvaardigde niveaus verwijderd.
• En het embargo op de uitvoer uit Rusland wakkerde de paniekaankopen nog verder aan. Maar als de regen uitblijft tot het zaaien van de wintertarwe, dan kan dat de situatie fundamenteel verergeren.

Wordt brood een luxeproduct?

De hoge prijs van tarwe op de wereldmarkt hoeft de Nederlandse consument echter nog niet echt te verontrusten. Onze commerciële bakkerijen gebruiken bijna uitsluitend meel van westerse granen. Daarom hebben de actuele gebeurtenissen op de wereldmarkt bij Nederlandse bakkerijen vooralsnog geen effect op de prijs van het brood gehad.

Mensenrechten tegen speculatie

Daarmee verkeert ons land in een bevoorrechte positie. Voor veel aardbewoners heeft de dure tarwe echter ernstige bestaansproblemen, met name in ontwikkelingslanden. Houden de hoge tarweprijzen nog langer aan dan ondervinden bepaalde landen zoals Egypte, die grote hoeveelheden tarwe importeren, de gevolgen daarvan.

Mensenrechtenorganisaties pleiten er daarom voor dat grondstoffen voor levensmiddelen niet langer een speelplaats voor speculanten mag zijn. Nieuwe en bindende regels moeten er snel voor zorgen dat het recht van de mensheid op voedsel, zwaarder weegt dan de speculatieve winsten van hedge funds.