Hypotheek en levensverzekering: de partnerverklaring

Wie een levensverzekering afsluit in combinatie met een hypotheek, dient in veel gevallen een verpandingsverklaring te tekenen. Hierin staat U als verzekeringsnemer de rechten van de uitkering af aan de pandhouder (de hypotheekverstrekker). Er bestaat ook nog de mogelijkheid om een partnerverklaring (weduweverklaring) af te geven. Hierbij komen de gelden aan de achterblijvende partner toe, die hiermee direct de hypotheek aflost. Maar hoe werkt het nu precies en waar kunt U het beste voor kiezen?

Verpanding

Bij een verpanding wordt niet de langstlevende partner, maar de geldverstrekker als direct begunstigde aangemerkt. Dit betekent dat met de gelden uit de levensverzekering de hypotheekschuld (gedeeltelijk) wordt ingelost. Dit kan fiscaal gevolgen voor de nabestaande hebben. Zo valt bijvoorbeeld de woning vrij van hypotheek (of met een lagere hypotheek) in de nalatenschap. Dit zou betekenen dat eventuele kinderen aanspraak kunnen maken op een hogere nalatenschap.

Voorbeeld
U bent getrouwd in gemeenschap van goederen en heeft uit dit huwelijk 2 kinderen. U bezit een woning met een waarde van Eur. 300.000,-. Op deze woning rust een hypotheek van Eur. 150.000,-. Tevens bent U in het bezit van een levensverzekering die Eur. 150.000,- uitkeert bij overlijden van U of Uw partner.
Stel Uw partner overlijdt. De nalatenschap ziet er dan als volgt uit:

• Woning Eur. 150.000,- (de helft is immers reeds in Uw bezit)
• Hypotheek Eur. 0,- (is afgelost uit de verzekeringsgelden)
• Totaal Eur. 150.000,-

De nalatenschap voor elk van Uw kinderen is dan 1/3 x Eur. 150.000,- = Eur. 50.000,-.

Partnerverklaring

Bij de partnerverklaring ontvangt de langstlevende de gelden van de uitkering. Hiermee wordt direct de hypotheekschuld (gedeeltelijk) afgelost. Het grootste verschil met de verpanding ligt in het feit dat de woning nu niet vrij van hypotheek (of met een lagere hypotheek) in de nalatenschap valt. Voor de langstlevende partner betekent dit dat de samenstelling van de nalatenschap er anders uitziet en dat eventuele kinderen aanspraak kunnen maken op een lagere nalatenschap dan wanneer de partnerverklaring niet zou zijn ingevuld.

Voorbeeld
U bent getrouwd in gemeenschap van goederen en heeft uit dit huwelijk 2 kinderen. U bezit een woning met een waarde van Eur. 300.000,-. Op deze woning rust een hypotheek van Eur. 150.000,-. Tevens bent U in het bezit van een levensverzekering die Eur. 150.000,- uitkeert bij overlijden van U of Uw partner.
Stel Uw partner overlijdt. De nalatenschap ziet er dan als volgt uit:

• Woning Eur. 150.000,- (de helft is immers reeds in Uw bezit)
• Hypotheek Eur. 75.000,- (Uw gedeelte van de hypotheek)
• Totaal: Eur. 75.000,-.

De nalatenschap voor elk van Uw kinderen is dan 1/3 x Eur. 75.000,- = Eur. 25.000,-.

Successierechtelijke verkrijging

Bij de keuze van het wel of niet afgeven van een partnerverklaring spelen een aantal zaken een rol, waaronder de successierechtelijke verkrijging. De nalatenschap ten opzichte van de kinderen is weliswaar lager bij de partnerverklaring, dit heeft wel gevolgen voor de langstlevende partner.

Voorbeeld
In het eerste voorbeeld (verpanding) is de successierechtelijke verkrijging als volgt:
Erfrecht Eur. 50.000,-
Fictieve verkrijging Eur. 75.000,- (aflossing van Uw gedeelte van de hypotheek)
Totaal Eur. 125.000,-

In het tweede voorbeeld (partnerverklaring) is de successierechtelijke verkrijging als volgt:
Erfrecht Eur. 25.000,-
Fictieve verkrijging Eur. 150.000,- (levensverzekering)
Totaal Eur. 175.000,-

Partnerverklaring of niet?

Of een hogere of lagere verkrijging van de langstlevende partner voor het successierecht gunstig is, hangt af van een aantal factoren, zoals onder andere:

• de hoogte van Uw vermogen
• de hoogte van Uw vrijstellingen
• het huwelijksgoederenregime (in gemeenschap van goederen gehuwd of op basis van huwelijkse voorwaarden)
• de aanwezigheid en inhoud van een testament
• de leeftijd van de partners

Meer gevolgen van verpanding

Los van het successierechtelijke gevolg van de partnerverklaring heeft deze ook nog gevolgen voor de inkomstenbelasting. Indien de hypotheek door de gelden van de levensverzekering wordt afgelost, betekent dit dat de overwaarde op Uw woning toeneemt. Deze overwaarde is bij aankoop van een eventuele nieuwe woning niet meer aftrekbaar, indien U deze overwaarde meefinanciert (bijleenregeling).

Bij de partnerverklaring kan de geldgever beslissen dat, indien er voldoende zekerheden zijn, aflossen van de hypotheek met gelden uit de verzekering niet noodzakelijk is. De hypotheek blijft dus in stand en dat heeft gunstige gevolgen voor een eventuele latere aankoop van een nieuwe eigen woning.

Conclusie

De partnerverklaring wordt in bijna alle gevallen standaard opgenomen, zonder dat er voldoende rekening gehouden wordt met de persoonlijke situatie. De adviseur zou eigenlijk Uw volledige financiële positie eerst voldoende in kaart moeten brengen om te kunnen oordelen of een partnerverklaring voor U voordelig is of juist niet. Indien U dus een hypotheek met een levensverzekering aangaat en de adviseur vraagt U de partnerverklaring “even te ondertekenen”, vraag dan eerst na wat de voordelen zijn in Uw persoonlijke situatie. Dit voorkomt dat U bij het overlijden van Uw partner misschien met een (te) hoge nalatenschap geconfronteerd wordt.