Hoe eerlijk is vernieuwde hypotheekrenteaftrek?

Om de woningmarkt betaalbaar te maken voor minder bedeelden, is in het verleden de hypotheekrenteaftrek bedacht. Het had tot doel om kapitaalaanwas voor armen of arbeiders te stimuleren. Het systeem is echter zodanig opgezet, dat armen maar ook veelverdieners ervan profiteren. Er is gebleken dat de rijke en relatief minder grote groep met een hoog inkomen tot op de helft van het totaal aan belastingvoordeel ontvangt. Sinds 2014 is de aftrekmogelijkheid aangepast door jaarlijks een 0,5% van de aftrek in mindering te brengen. Was het oude en is het nieuwe systeem eerlijk?

Eerlijkheid hypotheekrenteaftrek

• Waarom is er het belastingvoordeel?
• Verschillende belastingschalen
• Correctie op renteaftrekmogelijkheid
• Eerlijkheid hypotheekrenteaftrek, goed of niet?

Waarom is er het belastingvoordeel?

In het verleden is de renteaftrek ingevoerd, zodat relatief arme gezinnen of arbeiders de mogelijkheid zouden krijgen om kapitaal te verwerven. Het betaalbaar maken van een woningaankoop heeft ervoor gezorgd dat veel huizen werkelijk in handen van de burgerbevolking is gekomen. Om dat te realiseren is de hypotheekrenteaftrek ingevoerd, zodat de woningkoper via de belasting een deel van de onkosten terugkrijgt. Het is met de jaren een groot succes gebleken, echter vormt ook een zware last op de overheidsfinanciering. De regeling drijft de vraag en daarmee de prijs van koophuizen op (lit.1). Daarom wordt dit heilige huisje geleidelijk aangepakt, zodat de kosten ervan kunnen dalen. Opvallend is dat een relatief groot deel van het belastingvoordeel naar de hoogste inkomensgroep gaat. Hoe kan het dat er veel geld naar de rijkste groep (lit.2) gaat en is het systeem eerlijk?

Verschillende belastingschalen

Over het bruto inkomen dienen we maandelijks belasting af te dragen. Daartoe is een staffelingsmethode toegepast, zodat mensen met een hoger inkomen relatief iets meer belasting afdragen dan minder verdienenden. Het gaat daarbij om een viertal schalen, waarbij respectievelijk over de eerste schaal orde grootte 37%, tweede met derde schaal 42% en vierde schaal 52% wordt geheven. Oftewel de heffing over de eerste drie schalen liggen relatief bij elkaar, terwijl de vierde schaal meer is. Per schaal wordt per jaar vastgesteld over welke bruto-loonbereik het zekere percentage belasting moet worden afgedragen. Veelverdieners betalen met dit systeem altijd relatief veel aan de fiscus. Dit houdt ook in dat de minder bedeelden worden ontzien.

Correctie op renteaftrekmogelijkheid

Om het systeem betaalbaar te laten zijn, wordt per 2014 de staffeling aangepast. Per jaar wordt 0,5% van de belastingaftrek in mindering gebracht (lit.3). Daarbij wordt de hypotheekrenteaftrek in 28 jaar van 52% naar 38% gereduceerd. Oftewel de eerste 20 jaar hebben mensen met een hypotheek in de lagere schalen er geen last van terwijl de veelverdieners geleidelijk aan minder terugkrijgen. Dit houdt in dat het oude systeem met de minder bedeelden wordt gelijkgetrokken. In 2015 kan men dus slechts 51% aftrekken en in 2020 is het 48,5%. Pas na 20 jaar vermindert ook het belastingvoordeel voor schaal 2 en 3. Het vormt een overgangsfase, waarbij de “oneerlijke” verdeling tussen rijk en arm wordt vereffend.

Eerlijkheid hypotheekrenteaftrek, goed of niet?

Voor de wijzigingen konden de veelverdieners relatief veel terugkrijgen van de fiscus. Omdat het oude systeem zo is bedacht dat iedereen van de belastingaftrek kan gebruikmaken, is het ook logisch dat men ervan gebruikmaakt. Oftewel de regelgeving bepaalt dat men geld terugkrijgt. Toch valt er iets voor te zeggen dat het oneerlijk is, omdat een kleine groep veelverdieners de helft van het totaalbedrag aan uitgekeerde belastingteruggaaf krijgt (lit.1). Het was initieel bedoelt voor het verkrijgen van kapitaalaanwas voor de minder bedeelden, oftewel arbeiders. En dus is het systeem niet bedoelt geweest om veelverdieners extra te steunen. Door overheidsbeslissingen is het echter ook toegankelijk geworden voor de relatief rijkere burger. Om het compleet direct af te schaffen is ook geen optie, omdat daardoor veel gezinnen in grote problemen kunnen komen. Het nu toegepaste systeem waarbij het belastingvoordeel geleidelijk aan wordt teruggeschroefd lijkt dan ook een beter, een voor de overheid betaalbaar en mogelijk ook eerlijker systeem. Het neemt echter 28 jaar, voordat de renteaftrek voor arm en rijk is gelijkgetrokken.