Pensioen: geld en crisis

Het gaat niet goed met ons pensioen bij de pensioenfondsen. Ook pensioengeld wordt risicovol belegd op de beurs en het gaat niet altijd goed met de beurs en dus uw pensioen. Ons geld, een pot van bijna 680 miljard euro. Is dat geld veilig bij een pensioenfonds? Een aantal pensioenen gaat omlaag als de dekkingsgraad te laag blijft. Elke jongere die nu minder pensioen opbouwt, merkt dat straks dubbel en dwars in zijn portemonnee.

Ons pensioen en de crisis, gaat dat wel goed?

Negentig procent van de Nederlanders bouwt pensioen op via een pensioenfonds, waarvoor hij pensioenpremies afdraagt. Er zijn in ons land zo’n 600 zelfstandige pensioenfondsen, waaronder de bekende grote als het ABP en PGGM. Het belegde vermogen bedraagt grofweg 680 miljard euro. Ruim 40 procent zit in vastrentende waarden, ruim 10% in vastgoed en de rest in aandelen en andere beleggingsvormen.

De Nederlandse Bank heeft de cijfers

De Nederlandse Bank geeft in zijn Statistisch Bulletin nog meer gegevens. Ongeveer 120 miljard euro heeft een groter beleggingsrisico, ofwel 1/6 deel. Dat ziet er als volgt uit (cijfers juni 2007):

• Opkomende markten: 30 miljard euro;
• Leningen zonder kredietoordeel: 27 miljard euro;
• Hedgefunds: 17 miljard euro;
• Private equity: 16 miljard euro;
• Junk bonds: 15 miljard euro;
• Grondstoffen: 15 miljard euro.

Hoe groot dat risico is wordt ons nog niet verteld, maar van termen als Leningen zonder kredietoordeel of Junk Bonds word ik niet vrolijk. Zeker niet als u daar de 11% vastgoed, 75 miljard euro, nog eens aan toevoegt. Welk vastgoed en waar. Bovendien is het een totaalplaatje over alle pensioenfondsen. Per pensioenfonds kunnen er grote verschillen zijn.

De rente is voor pensioenfondsen belangrijk

Door het aandeel aan vastrentende waarden van 42%, zal een verder oplopende rente de kassen verder vullen. Maar tegelijkertijd zijn de rente en beurzen een soort van communicerende vaten. Als de rente oploopt, valt de beurs vaak terug en neemt het risico toe. Dus of dat per saldo nu echt gunstig zal zijn, is nog de vraag. Bovendien gaat een oplopende rente vaak gepaard met een oplopende inflatie. Dat zal de druk op de pensioenfondsen doen toenemen om de pensioenen verder te indexeren, wat weer leidt tot sterk hogere lasten.

Analyse van de gegevens

Als u de gegevens van de DNB goed bekijkt, kunt u daar nog onvoldoende uit afleiden. De cruciale vraag zal dan ook zijn in hoeverre de pensioenfondsen verliezen hebben geleden op hun risicovolle beleggingen. Zitten daar ook subprime leningen bij. Hoeveel zat er bovendien in de zogenaamde solide banken verstopt, waarvan er inmiddels een aantal flink in de problemen zijn gekomen. Allemaal vragen die zeker beantwoord moeten worden. En hoe staan we er in 2017 voor?

ABP oktober 2017

Het ABP, het pensioenfonds voor leraren en ambtenaren, behaalt te weinig rendement om aan de eisen van DNB te voldoen. Op 31 oktober 2015 was de beleidsdekkingsgraad 99,3%, terwijl de pensioenregels voorschrijven dat deze beleidsdekkingsgraad 128% moet zijn en niet meer dan vijf jaren achter elkaar lager dan 104,2% mag zijn. Als dat wel het geval is moeten of de pensioen omlaag, of de premies verder omhoog of beide. De actuele dekkingsgraad op 28 februari 2017 bedroeg 98,8%. Nu was 2016 een goed beleggingsjaar maar door de lage rente, komt de dekkingsgraad dus toch laag uit.

Dekkingsgraad

De dekkingsgraad geeft aan hoeveel vermogen er is ten opzichte van de verplichtingen. Dit zijn lopende, maar ook de toekomstige pensioenen, rekening houdend met levenskansen van mensen en dergelijke. Ingewikkeld dus.

Pensioen en Pensioenaanspraken 2018

Door de grote koersdalingen zullen een aantal pensioenfondsen verplicht zijn om:

1. De pensioenen niet te indexeren: geen stijging met de inflatie of loonontwikkeling. Dit leidt tot koopkrachtverlies en een verminderde pensioenopbouw. Wie in de beginjaren daardoor minder opbouwt, merkt dat in latere jaren dubbel en dwars.
2. Een premieverhoging die voor zowel werknemers als werkgevers ongunstig uitpakt. Wederom koopkrachtverlies dus.
3. Of zelfs de pensioenen te verlagen.

Ook een combinatie van 1) en 2) is natuurlijk mogelijk. En voor optie 3) zal alleen in grote nood worden gekozen. Het zal ook duidelijk zijn dat premieverhogingen alleen soelaas bieden, als een pensioenfonds nog al wat mensen heeft die pensioenpremies afdragen. Bij sommige fondsen zijn de meesten met pensioen, waardoor ook verhoogde premies niet zo veel bijdragen, tenzij ze sterk verhoogd worden.

Slot

Ons spaargeld bij de bank is gegarandeerd tot een maximum van 100.000 euro. De pensioenaanspraken zijn daarmee vergeleken vogelvrij. Wie niet zorgt voor een eigen spaarpot, weet haast zeker dat hij straks tekort zal komen. Wie in die positie zit, doet er dus goed aan om als het even kan, ook zelf geld opzij te zetten voor de toekomst. Denk daarbij aan een lijfrenteverzekering, een spaarverzekering of een goede spaarrekening en deposito.

Lees verder

• Pensioen waardeoverdracht: zesmaandstermijn vervallen