Zijn de pensioenen in Nederland veilig (dekkingsgraad)?

Zorg zelf ook zelf voor een extra pensioen want van de overheid moet u het niet hebben en de dekkingsgraad is bij veel pensioenfondsen onder de maat. In Nederland zouden de pensioenen nog wel goed geregeld zijn, wordt gezegd. Maar hoe zit dat dan met het pensioengeld in ons land en de rest van de EU. Wat zijn de gevolgen van het pensioenakkoord van 4 juni 2019 voor de kortingen op de pensioenen in 2020 en 2021? Zijn de pensioenen wel veilig in ons land. Hoe staat het met het grootste pensioenfonds, het ABP?

Dekkingsgraad van een pensioenfonds en het pensioenakkoord 2020

Wat is de dekkingsgraad van een pensioenfonds?
Gevolgen van een lage dekkingsgraad
Veilige pensioenen
Het Omslagstelsel
Het Rentedekkingsstelsel
Het kapitaaldekkingsstelsel
Pensioengeld in Nederland en de EU
Vergrijzing en pensioen
Lage rente en pensioenaanspraken
Nooit te jong voor opbouw extra pensioen
Pensioenfonds ABP
Dekkingsgraad en pensioenakkoord
Korten in 2020 en 2021?
Slot

Wat is de dekkingsgraad van een pensioenfonds?

Eenvoudig gesteld is de dekkingsgraad van een pensioenfonds de verhouding tussen het vermogen en de pensioenverplichtingen van het pensioenfonds. Als de dekkingsgraad 100 %, is het vermogen precies gelijk aan de pensioenverplichting. Er is geen surplus, er hoeft maar iets negatiefs te geburen en het pensioenfonds heeft te weinig vermogen om de toekomstige verplichtingen te kunnen uitbetalen. Daarom wil toezichthouder De Nederlandsche bank dat de dekkingsgraad substantieel hoger is. Daarbij worden twee dekkingsgraden onderscheiden die beide bij de berekeningen een rol spelen:

De actuele dekkingsgraad die maandelijks wordt berekend en erg kan fluctueren.
De beleidsdekkingsgraad die het 12-maandsgemiidelde weergeeft van de actuele dekkingsgraden.

De de beleidsdekkingsgraad dis wel de belangrijkste dekkingsgraad om tot besluiten te komen, aan dagkoersen alleen heeft men namelijk niet zoveel.

Gevolgen van een lage dekkingsgraad

Is de dekkingsgraad vijf jaar achtereen lager geweest dan 105 %, dan moet een pensioenfonds de pensioenen korten, afstempelen. Boven de 130% mogen pensioen geïndexeerd worden. De dekkingsgraad verschil per pensioenfonds. De samenstelling van de deelnemers aan het fonds is niet alleen anders (denk aan grote verschillen in leeftijd tussen fondsen), maar ook het beleggingsbeleid verschil. Zo zal het ene fonds meer risico's nemen bij het beleggen dan het andere fonds. Een dekkingsgraad tussen de 110% en de 130% worden grosso modo als neutraal gezien.

Veilige pensioenen

Om de pensioenaanspraken in ons land te financieren, kennen we drie soorten dekkingsstelsels:

Het omslagstelsel;
Het rentedekkingsstelsel;
Het kapitaaldekkingsstelsel.

Het Omslagstelsel

De AOW, het basispensioen, wordt gefinancierd via het omslagstelsel. Dat betekent dat jaarlijks wordt ingeschat wat de pensioen uitkeringen zullen zijn en hoeveel premie er dus nodig is om dit te kunnen uitbetalen. Deze totale premie wordt vervolgens omgeslagen over degene die premie moeten betalen. Omdat tot op heden de 65 plusser geen AOW premie meer hoeft te betalen, wordt de premie dus volledig opgebracht door de anderen. De AOW is dus gebaseerd op solidariteit. Valt die weg, dan komt de AOW in woelig water. Zolang er echter sprake is van een gelijkmatige en evenwichtige bevolkingsopbouw, hoeft dit systeem niet tot problemen te leiden.

Het Rentedekkingsstelsel

Bij het Rentedekkingsstelsel wordt per uitkeringsgerechtigde gekeken naar de toekomstige stroom aan uitkeringen. Doordat deze uitgaven qua financiering worden omgeslagen over alle premiebetalers, is een uitkeringsgerechtigde verzekerd van de toekomstige inkomstenstroom. In feite is het een slimmer omslagstelsel, omdat naar de toekomst wordt gekeken en niet alleen naar de waan van de dag.

Het kapitaaldekkingsstelsel

In het kapitaaldekkingsstelsel wordt het pensioen gefinancierd op het moment dat het recht op pensioen wordt opgebouwd. Tijdens deze opbouwfase wordt een fonds gevormd dat zo moet zijn dat de toekomstige pensioenaanspraken moeten kunnen worden betaald. Dit stelsel wordt voorgeschreven voor alle pensioenen in ons land waarop de Pensioen- en Spaarfondsenwet, PSW, van toepassing is. De PSW geeft schrijft voor dat de bezittingen van een pensioenfonds, samen met de te verwachten inkomsten, toereikend moeten zijn ter dekking van de uit de statuten en reglementen voortkomende pensioenverplichtingen.

Pensioengeld in Nederland en de EU

Hoewel in Nederland over het algemeen de pensioenen goed geregeld zijn, zijn er duidelijke plannen om de premiebetaling via een Bos belasting verder te verbreden met de 65 plusser die wat meer pensioen heeft. De financiële tijdbom van de vergrijzing ligt dan ook niet zo zeer in Nederland, maar in de EU. Bijna nergens buiten Nederland is de oudedagsvoorziening goed geregeld.

Vergrijzing en pensioen

Over dertig jaar is de verhouding tussen 65-plus en 65-min één op twee, terwijl dat nu nog één op vier is. Het Verenigd Koninkrijk heeft haar pensioenen op orde en Zweden is op weg naar een kapitaaldekkingstelsel. Maar in Frankrijk en Spanje is het niet goed geregeld, met Italië als slechtste uitzondering. In Italië nemen bij de vergrijzing de staatsschulden explosief toe, doordat daar alles uit de staatskas moet komen. Niet voor niets heeft de Wereldbank er voor gepleit dat de EU moet overgaan op een kapitaaldekkingsstelsel, maar dat is tot nu toe onhaalbaar gebleken.

Lage rente en pensioenaanspraken

Een andere vraag is in hoeverre het pensioengeld lijdt onder de hypotheekcrisis en de lage rente. Eigenlijk is deze vraag snel beantwoord. Pensioenfondsen hebben door de lage rente problemen om hun dekkingsgraad op niveau te krijgen, waardoor kortingen op het pensioen niet zijn uit te sluiten. Ook bij grote beleggers zoals het ABP. En dat stemt natuurlijk niet tevreden. Maar de pensioenfondsen hebben het gemakkelijker dan de particulieren: als de dekkingsgraad onvoldoende is, worden premies verhoogd en vindt indexatie van het pensioen nog maar gedeeltelijk of helemaal niet plaats.

Nooit te jong voor opbouw extra pensioen

Vooral wie jong is, denkt niet zo na over zijn pensioen. Maar het is juist zo, dat zij die in de beginjaren door falen van een pensioenfonds minder pensioen opbouwen, dat in latere jaren dubbel en dwars zullen merken. Het tikt dan veel harder door.

Pensioenfonds ABP

De lage rente drukt zwaar op de schouders van pensioenfonds ABP. De dekkingsgraad, de mate waarin het fonds in de toekomst de pensioenen kan garanderen, is verder gedaald. Was de dekkingsgraad nog 118 procent eind september 2008, op 30 november 2018 was de dekkingsgraad slechts 101,8%. Let wel, 2019 was wel een goed beursjaar.

Dekkingsgraad en pensioenakkoord

In 2020 is het nog zo dat als een pensioenfonds vijf jaar achtereen niet boven de 104% uitkomt, is een pensioenfonds verplicht om op de pensioenen te korten. Vanaf 2020 (inwerkingtreding nieuw pensioenakkoord) ligt de grens elk jaar bij een dekkingsgraad van 100%. Onder de 100% moet worden gekort, daarop of daarboven niet. Een pensioenfonds mag met het pensioenakkoord zelfs indexeren, maar kan dan veen volgend jaar onder de 100% dekkingsgraad zakken en dan verplicht zijn om te korten. De rekenrente overigens wordt niet verhoogd.

Korten in 2020 en 2021?

Het is de bedoeling dan kortingen op de pensioenen zo veel mogelijk worden vermeden, er komt immers een nieuw pensioenstelsel aan waarop men niet vooruit wil lopen. In 2020 zal nauwelijks worden gekort. De goede beurs 2019 heeft daarbij enorm geholpen, maar niemand weet wat de beursstand eind december 2020 zal zijn en dus ook in 2021 pensioenkortingen op de collectieve pensioen kunnen worden vermeden. Zorg dus voor een eigen appeltje voor de dorst.

Slot

Kortom, wanneer de vruchten van beleggen tegenvallen, wordt de pijn breed verdeeld. En dat is erg wrang voor wie via een pensioenfonds spaart en dat doen we bijna allemaal! Uw spaargeld lijkt er dus niet echt veilig en de garantieregeling van 100.000 euro (depositogarantiestelsel) geldt niet voor deze vorm van sparen voor de oude dag. Zelf nog wat erbij sparen lijkt een goede optie. Dit kan via een lijfrenteverzekering, een spaarverzekering of door bijvoorbeeld een goede spaarrekening te kiezen.