Voorwaardelijke en onvoorwaardelijke bankgarantie

Een crediteur die ervan verzekerd wil zijn dat hij een betaling ontvangt zal vaak een bankgarantie bedingen. De debiteur laat deze bankgarantie dan stellen en daarin verplicht de bank zich om over te gaan tot betaling aan de crediteur wanneer deze daar om vraagt. Een gebrek in de onderliggende rechtsverhouding kan dan niet aan betaling in de weg staan. Bij een voorwaardelijke bankgarantie moet eerst nog aan een voorwaarde voldaan worden alvorens de bank tot betaling overgaat zoals de overhandiging van documenten. Een bankgarantie dient niet verward te worden met een borgtochtovereenkomst.

Bankgaranties: voorwaardelijk en onvoorwaardelijk

• Wat is een bankgarantie?
• Voorwaardelijke bankgarantie
• Onvoorwaardelijke bankgarantie
• Bankgarantie versus borgtocht

Wat is een bankgarantie?

Een bankgarantie is een contract waarin een bank garandeert dat hij indien nodig op eigen naam een bedrag aan de begunstigde zal betalen. Bankgaranties worden veel gebruikt in de (internationale) handel en bieden een verkoper in dat geval zekerheid wanneer er tijd zit tussen de levering van een product en voldoening van de betaling. De bankgarantie wordt niet in de wet gedefinieerd.

Normaliter zal een koper gewoon binnen een redelijke termijn aan zijn betalingsverplichting voldoen. Onder omstandigheden kan het echter voorkomen dat dit niet gebeurt, bijvoorbeeld in het geval van een conflict of wanneer de koper failliet gaat. In zo'n geval kan de verkoper de bankgarantie inroepen om de betaling via de bank in plaats van via de weigerachtige of failliete afnemer te ontvangen. Vervolgens is het aan de bank om terugbetaling van de som te krijgen via de afnemer (of in geval van faillissement via de curator) die de bankgarantie heeft doen stellen.

De bank geeft natuurlijk niet zomaar bankgaranties af. Hier staan kosten tegenover voor degene die de bankgarantie laat stellen: degene voor wie de bank garant staat. Om zelf zekerheid te verkrijgen zal de bank bovendien een deel van het tegoed van zijn cliënt bevriezen of bijvoorbeeld een pandrecht of recht van hypotheek bedingen. Een bankgarantie kan voorwaardelijk of onvoorwaardelijk zijn. Een bankgarantie kan ook worden afgegeven door een verzekeraar.

Voorwaardelijke bankgarantie

Voorwaardelijke bankgaranties worden veel gebruikt in de internationale handel. Vaak gaat het dan om een zogeheten accreditief of Letter of Credit (L/C). Een crediteur verkrijgt dan de zekerheid dat hij betaling van de debiteur zal ontvangen zo lang hij de bank maar de juiste documenten overhandigt (de voorwaarde) behorende bij een te verschepen lading. Hierbij is de functie enkel om ervoor te zorgen dat de transactie verloopt zoals gepland. Zonder de juiste documenten kan een verkoper op basis van een Letter of Credit geen betaling verkrijgen. De bank controleert daarbij overigens uitsluitend of de documenten goed zijn ingevuld, niet of deze ook corresponderen met de onderliggende rechtsverhouding (de koopovereenkomst). Het is daarom vooral een zekerheid voor de crediteur, niet voor de debiteur: die loopt nog steeds het risico een product te verkrijgen dat niet conform de overeenkomst is maar de betaling is dan al via de bank voldaan.

Onvoorwaardelijke bankgarantie

Voorbeelden van onvoorwaardelijke of abstracte bankgaranties zijn de huurgarantie, notaris-/koopgarantie, kredietgarantie, aannemingsgarantie en betalingsgarantie. Er wordt ook wel gesproken van een (onherroepelijke) afroepgarantie. De bank is dan op grond van de door haar verstrekte bankgarantie gehouden om een crediteur te betalen wanneer de crediteur hier om vraagt (de betaling afroept). Er hoeven dan geen voorwaarden meer vervult te worden die uitbetaling rechtvaardigen. Zelfs wanneer de debiteur zelf niet tot betaling verplicht meent te zijn door een gebrek in de onderliggende rechtsverhouding kan dit aan de vordering tot betaling uit hoofde van de garantie niet in de weg staan. De bank moet de crediteur betalen omdat de abstracte bankgarantie een zelfstandig karakter heeft. De bank mag wel betaling weigeren bij een gegrond vermoeden van fraude of willekeur, waarbij de bewijslast dan bij de bank ligt.

Bij een aannemingsgarantie kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat een opdrachtgever 90% van de verschuldigde som betaalt bij het voltooien van een verbouwing. Betaalt de opdrachtgever niet dan kan de aannemer betaling vorderen van de bank. Omdat de rechtsverhouding tussen de aannemer en de bank losstaat van die tussen de aannemer en de opdrachtgever dient de bank over te gaan tot uitbetaling, ook wanneer de opdrachtgever bijvoorbeeld de hoogte van de kosten betwist.

Bankgarantie versus borgtocht

Onterecht worden de termen bankgarantie en borgtocht weleens door elkaar gebruikt. Bij een borgtocht stelt een derde zich jegens een schuldeiser borg voor de nakoming van een verplichting van de hoofdschuldenaar. In de praktijk is dit bijvoorbeeld vaak een vader die zich borg stelt voor de nakoming van de betalingsverplichting van een van zijn kinderen met betrekking tot een hypotheek op een huis. Komt de hoofdschuldenaar zijn betalingsverplichtingen niet na dan stelt de schuldeiser hem in gebreke en informeert daarover tevens de borg. Wordt dan nog niet voldaan, dan kan de schuldeiser naast de hoofdschuldenaar ook de borg aanspreken tot het nakomen van de verplichting.

Het belangrijkste verschil met de bankgarantie is dat de borg het inroepen van de borgtocht niet zonder meer hoeft te accepteren. Hij kan zich verzetten middels het inroepen van een van de verweermiddelen die de hoofdschuldenaar ook ter beschikking staan. Is de borg van mening dat de hoofdschuldenaar een verweer moet voeren zoals de vernietigbaarheid van de overeenkomst met de schuldeiser maar doet de hoofdschuldenaar dit niet, dan kan de borg hem een termijn stellen om dit alsnog te doen.

Wil je als schuldeiser dus zekerheid van betaling, dan is het verstandiger een bankgarantie te bedingen dan een borgstelling te eisen.