Alles over de erfenis

De erfenis. Iedereen krijgt er vroeg of laat een keer mee te maken. Mensen vragen zich wel eens af of ze hun eigen kinderen ook kunnen onterven. En of ze erfbelasting moeten betalen. En wat de waarde van een testament is bij een erfenis. In dit artikel over de erfenis is van alles te lezen over dit onderwerp.

Het erven van bezittingen en schulden

Als iemand overlijdt komen alle bezittingen en schulden van die persoon terecht in wat de nalatenschap wordt genoemd. Een nalatenschap wordt verdeeld onder de erfgenamen. Wie erfgenaam is wordt bepaald door het testament dat iemand heeft nagelaten. Is er geen testament dan bepaald de wet wie er recht heeft over de bezittingen en schulden van de overledene.

Wie erft er als er geen testament is?

In de wet staat dat er 4 groepen mensen zijn die erven als er geen testament is. Dit zijn:

1. Groep 1: de partner, de kinderen en kleinkinderen. Een partner is niet alleen iemand waarmee een huwelijk is aangegaan, maar ook de persoon waarmee een geregistreerd partnerschap bestaat
2. Groep 2: Ouders, broers en zusters
3. Groep 3: Grootouders
4. Groep 4: overgrootouders

Het onterven van kinderen

Hoewel mensen altijd zeggen dat eigen kinderen niet onterfd kunnen worden klopt dat niet helemaal. Kinderen kunnen wel degelijk worden onterfd. Dat betekent echter niet dat zij geen geld hebben op geld uit de erfenis. Ook zij hebben namelijk nog recht op een bedrag dat de helft is van wat zij anders hadden gekregen als er geen testament zou zijn (in dit testament zijn de kinderen of is een kind of meerdere kinderen dus onterfd in dit geval). Onterfde kinderen kunnen de helft van het geld waar zij voor de onterving recht op hadden binnen 5 jaar opeisen. Daarna vervalt dat recht.

Moet je een testament opmaken?

Iemand die getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft laten opmaken en zijn bezittingen na wil laten aan de partner hoeft in principe geen testament op te laten maken. Een testament is alleen nodig als iemand af wil wijken van de wettelijke bepalingen. Een testament is nodig als:

1. De persoon in kwestie een gezinslid wil onterven
2. De persoon in kwestie een niet-gezinslid iets wil nalaten
3. Mensen samenwonen en geen geregistreerd partnerschap hebben. Mensen die alleen maar samenwonen hebben geen recht op de erfenis als zij dat niet hebben vast laten leggen in een testament.

Voorkomen dat de kinderen hun portie opeisen van een erfenis en de partner berooid achterblijft

Kinderen kunnen na het overlijden van een ouder soms direct het geld van de erfenis opeisen. Dat zorgt er soms voor dat de overblijvende partner opeens heel veel geld moet ophoesten of bijvoorbeeld een woning moet verkopen. Dit kan voorkomen worden door in het testament een niet-opeisbaarheidsclausule op te nemen. Daardoor kunnen kinderen hun kindsdeel pas opeisen als bijvoorbeeld de partner is overleden.

Moet een testament na een scheiding worden aangepast?

Of een testament moet worden aangepast hangt af wat er in dat testament staat. In het testament kan al zijn opgenomen dat alle bepalingen van de ex-partner vervallen bij een echtscheiding. In dat geval hoeft er niets verander te worden, want de rest van het testament blijft dan gewoon in takt.

Hoe weten erfgenamen of ze gewoon onder wettelijke eisen vallen of dat ze genoemd zijn in een testament?

Vanzelfsprekend is het goed dat mensen die een testament hebben opgesteld dat de nabestaanden laten weten. Dan weten zij van het bestaan daarvan. Alle testamenten worden bovendien geregistreerd bij het Centraal Testamenten Register. Daarin staat bij welke notaris het testament is opgesteld en kan daarmee contact opgenomen worden.

Bewind opnemen in een testament

Als een ouder niet wil dat de andere ouder aan het geld kan komen dat bestemd is voor de kinderen moet er een bewind worden opgenomen in een testament. Dit is een regeling waarbij de erfenis van de kinderen door iemand wordt beheerd die door de opmaker van het testament is aangewezen. Hoe lang dat bewind duurt, moet de persoon in kwestie zelf aangeven. Ook op welke voorwaarden het bewind wordt gevoerd en aan welke voorwaarden de kinderen moeten voldoen om de erfenis zelf te kunnen beheren kan er in zijn opgenomen.

De erfenis is onbekend: het kan goed en fout uitpakken: wat dan?

Als iemand een erfenis krijgt, maar niet weet of dat uit meer dan schulden dan bezittingen bestaat, kan dat nalatenschap beneficiair worden aanvaard. Dit betekent dat de nalatenschap wel wordt aanvaard, maar niet de schulden. Ook kan een erfenis verworpen worden. Dit betekent dat iemand niets wil uit een nalatenschap. Daarmee is de persoon in kwestie dan ook geen erfgenaam meer.

Erfenis nalaten aan een instelling: hoeveel erfbelasting betalen?

Als iemand een erfenis nalaat aan instellingen kan dat betekenen dat er geen erfbelasting hoeft te worden betaald. Dit kan echter alleen als:

• Het een algemeen nut beogende instelling is (ANBI). Een instelling is alleen een ANBI als het zich voor minstens 90 procent inzet voor het algemeen nut. Mensen kunnen dat zelf niet bepalen dat doet de belastingdienst.
• Een sociaal belang behartigende instelling (SBBI). Een sociaal belang behartigende instelling is een instelling die de particuliere belangen van de leden of een beperkte groep behartigt. Ook in dit geval bepaalt de belastingdienst weer of een instelling een SBBI is. Zangkoren, dansgroepen, sportclubs, buurtverenigingen, amateurtoneelverenigingen en amateurtheatergroepen kunnen een voorbeeld zijn van een SBBI.

Een papieren schenking

Als ouders hun geld in bezit hebben zitten kan een schenking op papier worden gemaakt. Die moet worden opgemaakt bij de notaris. De ouders schenken in dat geval een bedrag aan de kinderen, maar in dezelfde akte wordt het geld van de kinderen ook weer teruggeleend. Meestal staat in de akte ook dat de kinderen het geld pas opeisen bij het overlijden van de ouder die het langst leeft. De ouders moeten per jaar minimaal 6 procent rente betalen over de schuld aan hun kinderen. Daardoor daalt het vermogen van de ouders en dat levert bij het werkelijke overlijden een flinke besparing op bij de erfbelasting. Niet iedere situatie is echter hetzelfde en het is dan ook goed om te kijken of deze constructie echt loont.