Wanneer partner voor de erfbelasting?

Voor de hoogte van de erfbelasting maakt het een groot verschil of jullie partners zijn of niet. Overlijdt een partner, dan is de vrijstelling voor de erfbelasting veel hoger dan wanneer een broer of zus die geen partner is, komt te overlijden. De verschillen in de belastingheffing kunnen door de partnervrijstelling zelfs zeer groot zijn. Wanneer ziet de Belastingdienst u bij het vrijvallen van een nalatenschap als partners en hoe kunnen jullie snel elkaars partners worden?

Partner betaalt minder successierechten

• Partner voor de erfbelasting zijn en zo minder belasting betalen door de partnervrijstelling
• Samenwoners erven niet altijd van elkaar
• Jullie wonen samen
• Elkaars partners zijn maar wel met vertraging
• Erfenis voor schoondochter of schoonzoon
• Partner of geen partner, wat scheelt dat aan successierechten?
• Rekenvoorbeeld partnervrijstelling
• Voordelen voor de langstlevende partner

Partner voor de erfbelasting zijn en zo minder belasting betalen door de partnervrijstelling

De inkomstenbelasting kent het begrip fiscale partner, de toeslagen het begrip toeslagpartner en in de erfbelasting spreekt men over partner. De erfbelasting heeft speciale regels en vrijstellingen voor een partner, maar misschien nog belangrijker is dat dit begrip partner op een aantal punten afwijkt van de begrippen uit de inkomstenbelasting. Als u gaat samenwonen en een notarieel samenlevingscontract afsluit, is dat vaak voldoende om fiscale partners te worden voor de inkomstenbelasting. Voor de successierechten hoeft dat echter niet zo te zijn. Sterker nog als iemand binnen zes maanden na samenwonen komt te overlijden en er geen testament is, kan de gehele erfenis aan de neus van uw partner voorbij gaan.

Samenwoners erven niet altijd van elkaar

Doordat samenwoners niet altijd als partners worden gezien voor de erfbelasting, erven ze niet automatisch van elkaar. Wordt er toch een erfenis nagelaten aan de partner dan kan de te betalen belasting zo hoog zijn dat de partner voor schulden kan komen te staan en soms de woning zal moeten verkopen. Hoe zit dat? Voor de erfbelasting zijn de volgende personen automatisch en direct elkaars partner:

• Zij die getrouwd zijn en niet duurzaam gescheiden leven.
• Zij die geregistreerd partners zijn en niet duurzaam gescheiden leven.

Let dus op, jullie mogen dan niet duurzaam gescheiden leven en moeten op hetzelfde adres in het BRP (basisadministratie persoonsgegevens) van de gemeente zijn ingeschreven. Waren jullie getrouwd en nu gescheiden, dan mogen jullie elkaar tot erfgenaam benoemen, maar zijn jullie geen partners. Maar hoe is dat geregeld voor de samenwoners?

Jullie wonen samen

Juridisch kan samenwonen op meerdere manieren worden vormgegeven, met of zonder notarieel samenlevingscontract. Vereist is in ieder geval dat jullie op hetzelfde adres zijn ingeschreven en meerderjarig zijn. Voor de erfbelasting mogen jullie bovendien geen bloedverwanten in de opgaande lijn zijn, zoals moeder en zoon, vader en dochter. Een broer en zus mag weer wel, neef en nicht en zo verder. Jullie zijn dan partners als:

• Er een notarieel samenlevingscontract is opgesteld met een wederzijdse zorgverplichting. Jullie zijn dan zes maanden na het ondertekenen van het contract elkaars partners.
• Er is geen notarieel samenlevingscontract met een wederzijdse zorgverplichting. In dat geval kunnen jullie elkaar partners worden als jullie minimaal vijf jaar op het zelfde adres staan ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens van de gemeente.

Elkaars partners zijn maar wel met vertraging

Kortom, wonen jullie samen, dan worden jullie voor de erfbelasting niet per direct elkaars partners. Komt een van jullie tussentijds te overlijden dan wordt de ander niet als partner gezien en dus ook niet als de langstlevende partner. Denkt u dat u binnenkort komt te overlijden en wilt u uw vriend of vriendin goed verzorgd achterlaten, dan kan het aanbevelenswaardig zijn om te kiezen voor een huwelijk of fiscaal partnerschap. Dan zijn jullie immers wel direct elkaars partner.

Erfenis voor schoondochter of schoonzoon

Als u per testament ook een deel van uw erfenis wil nalaten aan uw schoondochter en uw zoon leeft nog, dan worden de erfenissen van zoon en schoondochter bij elkaar opgeteld en bij de zoon belast. Dit is ook het geval als de zoon is overleden, maar niet als zoon en schoondochter inmiddels gescheiden zijn.

Partner of geen partner, wat scheelt dat aan successierechten?

De verschillen in vrijstellingen en tarieven zijn groot. Een partner (echtgenoot, echtgenote, geregistreerde partners en indien van toepassing samenwoners) heeft voor de erfbelasting in 2020 een vrijstelling van € 661.328 over het bedrag daar boven betaalt men 10% tot 20% erfbelasting. Anderen hebben in de meeste gevallen slechts een vrijstelling van € 2.208 en betalen over het meerdere 30% tot 40% erbelasting. De vrijstellingen gaan in 2021 verder omhoog. De tarieven niet.

Rekenvoorbeeld partnervrijstelling

Stel u laat een woning na van € 500.000 uw volledige bezit. Uw partner betaalt hierover geen erfbelasting en successierechten, omdat dit bedrag lager is dan de vrijstelling voor partners. Een niet-partner betaalt aan de Belastingdienst 30% tot 40% belasting over € 497.792, dat is € 186.445.

Voordelen voor de langstlevende partner

Het partnerschap scheelt bij een erfenis niet alleen geld, maar de langstlevende partner heeft ook meer wettelijke rechten. Hebt u met de ander een of meerdere kinderen en is die persoon uw partner, dan erft die als langstlevende partner de totale erfenis en hebben de kinderen een vordering ter grootte van huns kindsdeel op de partner. De kinderen kunnen dus niet zomaar hun kindsdeel opeisen. Is uw levenspartner fiscaal gezien niet uw partner, dan vervallen deze wettelijke rechten. De kinderen erven dan alles en kunnen alles direct opeisen en uw levenspartner zo in grote problemen brengen. Het maakt dus nogal wat uit waarvoor u kiest. Weet u nog niet wat het beste bij jullie zal passen, laat u zich dan goed inlichten door een notaris. Die kan u een voorstel doen die het beste bij jullie situatie past.

Lees verder

• Minder erfbelasting langstlevende: opvullegaat, afvullegaat