Rente van leningen

Leningen zijn overeenkomsten waarbij de kredietverstrekker zich verplicht een bepaald bedrag te lenen terwijl hij daarvoor van de kredietnemer een overeengekomen rente ontvangt. Bij woekerrente bestaat er een opvallende discrepantie tussen prestatie en beloning.

Rente en woekerrente bij leningen

Soms kan de rente van leningen bedenkelijke vormen aannemen. Dat is het geval wanneer de overeengekomen prestatie (geld lenen) in een opvallende wanverhouding tot de tegenprestatie (betalen van rente) staat. In de praktijk staat dit staat bekend als het fenomeen woekerrente.

Van woekerrente in een kredietovereenkomst is sprake als de overeengekomen rente de gangbare marktrente met 100% overschrijdt (dus twee keer zo hoog is) of als de contractuele rente in absolute zin 12% meer bedraagt dan de actuele marktrente.

De marktrente

Als marktrente geldt in dit verband een gemiddelde en representatieve rentevoet die op de verschillende geld- en kapitaalmarkten voor het beschikbaar stellen van vreemd kapitaal moet worden betaald. De marktrente is in die zin dus de prijs die we voor het gebruik van geleende middelen op de kapitaalmarkt moeten betalen.

Bepalend voor de hoogte van de marktrente is het principe van vraag en aanbod op verschillende geldmarkten. De marktrente voor het uitlenen van gelden ligt in de praktijk dicht bij het basisrentetarief van de Europese Centrale Bank (ECB), want die bepaalt als belangrijkste rentevoet de rente waartegen banken kapitaal kunnen aantrekken bij de ECB.

Looptijd en kredietwaardigheid mede van invloed op rente van leningen

Er bestaat niet zoiets als één uniforme marktrente. In plaats daarvan gelden bij de verschillende leenvoorwaarden ook verschillende marktrentes. Voor hun respectievelijke hoogte zijn behalve het rentebeleid van de ECB en de algemene economische omstandigheden ook de looptijd van de lening en de kredietwaardigheid van de kredietnemer maatgevend.

Rentetarieven gebaseerd op Euribor

Bij krediettransacties met korte looptijden baseert zich de markt voor leengeld voornamelijk op de Euriborrente. Euribor kent 15 verschillende rentetarieven voor 15 verschillende looptijden waartegen banken geld aan elkaar uitlenen. De Euribortarieven worden dagelijks vastgesteld.

Wanneer de looptijden van krediet een langere looptijd hebben dan de bij Euribor gebruikelijke looptijden, dan wordt als marktrente doorgaans de actuele rente voor hypotheken of pandbrieven gehanteerd.

Marktrente als referentiewaarde voor particulier krediet

De hiervoor besproken marktrente wordt in het interbancaire geldverkeer toegepast wanneer de staat geld leent. Voor particuliere kredietnemers is de marktrente alleen een zogenaamde referentiewaarde, waarop banken zich bij hun kredietverstrekking voornamelijk oriënteren voor het bepalen van de rentetarieven.

Door banken worden bij vaststelling van de rente voor leningen extra kosten meegenomen die als opslag in de rente worden opgenomen. Denk daarbij aan behandelkosten, bemiddelingspovisie of opslagen voor een schulrestverzekering.

Effectieve rente voor particuliere leningen maatgevend

Voor particuliere kredietnemers die willen achterhalen of de rente bij een bepaalde lening al dan niet als woekerrente moet worden beschouwd, is de hoogte van de effectieve rente maatgevend. De effectieve rente voor een lening van 10.000 euro bij een looptijd van één jaar ligt bij de 20 beste aanbieders op dit moment (maart 2011) in een bereik tussen 4,30 tot 7,59%. Bij langere looptijden en hogere kredietbedragen moeten de rentetarieven dienovereenkomstig worden verhoogd. Bij een lening van € 50.000 en een looptijd van 5 jaar moet momenteel een effectieve rente van 5,70 tot 8,45% worden betaald.

Renteloze leningen

Overigens is in de voorbije jaren een nieuwe financieringscultuur ontstaan waarbij met name de autobranche, meubelzaken en speciaalzaken in electronica renteloze leningen verstrekken. Zo'n financiering tegen nul procent rente geldt doorgaans wel alleen maar voor aankopen vanaf een bepaald bedrag of producten die een extra afzetstimulans kunnen gebruiken.

En ook binnen de familiekring was de renteloze lening een favoriet middel, bijvoorbeeld om vermogen fiscaal gunstig over te dragen aan de kinderen.