Nominale vs effectieve rente

Aangezien banken winst moeten maken, lenen ze hun geld niet voor niets uit. Daarom wordt periodiek rente in rekening gebracht. De hoogte van die rente hangt samen met de kredietwaardigheid van de kredietnemer en de hoogte van het geleende bedrag.

Effectieve rente

De maandelijkse rente geeft geen goed beeld van de totale kosten die als gevolg van het krediet maandelijks of jaarlijks ten laste van de consument komen, wat gemakkelijk tot verwarring kan leiden. De effectieve rente op jaarbasis is een cijfer dat de totale kosten van een lening een stuk beter uitdrukt dan bijvoorbeeld de maandelijks verschuldigde rente. In de effectieve rente op jaarbasis zijn alle kredietlasten inbegrepen. Is de effectieve jaarrente aan de hoge kant in vergelijking met de maandelijkse rente, dan wijst dat op relatief veel en hoge bijkomende kosten.

Variabele rente vs vaste rente

Leningen kunnen worden aangegaan tegen een variabele rente of tegen een vaste rente. Beide opties hebben voordelen en nadelen: hoe langer de rentevaste periode, hoe hoger ook de effectieve rente. Is de rente variabel dan kan de schuldenaar daarentegen worden blootgesteld aan extreme renteschommelingen, wat met name bij langlopende leningen niet is aan te bevelen. Het renterisico kan nog worden beperkt door het afspreken van rente-cap (bovengrens) voor de schuldenaar, maar daarvoor is men uiteraard extra kosten verschuldigd.

Met betrekking tot de hypotheekrente die banken rekenen, bestaan er vaak grote verschillen. Door een zorgvuldige vergelijking kan men duizenden euro's besparen. Een rentevaste periode kies je op basis van de renteverwachting. Maar welke factoren bepalen nu die renteverwachting voor hypotheken?

Nominale rente

De rente waarmee geldgevers adverteren is meestal de nominale rente. Dat is ook het rentepercentage zoals dat in je hypotheekakte staat vermeld. Maar wanneer vervalt die rente? Is er sprake van betaling per maand, per kwartaal of per jaar? En gaat het dan om een betaling vooraf of achteraf? Daarnaast gaat het afsluiten van een hypotheek gepaard met bijkomende kosten zoals afsluitkosten en verzekeringen.

Effectieve rente

Neemt men alle bijkomende kosten in aanmerking en ook het tijdstip waarop betaald wordt, dan spreken we van de effectieve rente. Ingevolge een EU-richtlijn zijn geldverstrekkers vanaf 1998 verplicht om voor alle leningen onder 50.000 euro eveneens de effectieve rente te vermelden. Consumentenorganisaties zijn van mening dat kredietaanbiedingen daardoor beter vergelijkbaar zijn. Helaas geldt die verplichting niet voor hypotheken.

In kredietadvertenties wordt daarom tegenwoordig naast het nominale rentepercentage ook (vaak kleingedrukt) de effectieve rente vermeld. Wie dus een persoonlijke lening of doorlopend krediet op een betrouwbare manier wil vergelijken, moet daarvan de effectieve rente noteren. Alleen zó weet je wie de laagste rente vraagt.

Berekening effectieve rente voor hypotheken

En hoe doe je dat dan bij hypotheken waarbij immers géén effectieve rente vermeld hoeft te worden? Welnu, dan zal je zelf aan de slag moeten. Een grove berekening verloopt als volgt:

• Deel het nominale percentage door het aantal malen per jaar dat je rente betaalt;
• Tel daar 1 bij op;
• Het resultaat verhef je tot de n-de macht, waarbij "n" het aantal betaalperioden is;
• Trek van het resultaat weer 1 af en je hebt de effectieve rente.

Kleine korrekties kunnen noodzakelijk zijn als de rente vooraf danwel achteraf verschuldigd is. Ook van invloed is de vraag of het jaar 360 rentedagen kent danwel 365, zaken die je in de leenovereenkomst kunt terugvinden. Hoe dan ook, laat rente altijd in je voordeel werken.

De belangrijkste rentevoet

Monetaire beleid moet tot op zekere hoogte worden gestuurd. Om die reden stelt de Europese Centrale Bank periodiek zogenaamde richttarieven vast. Banken en kredietinstellingen hebben een mogelijkheid om tegen die rentes zekerheden of waardepapier bij hun centrale bank om te ruilen voor geld. Op die manier zijn de richttarieven van de ECB ook van invloed op leningen die gewone klanten bij hun bank aangaan.

Sparen en beleggen

Ofschoon in dit artikel de nadruk ligt op het rente- en kostenaspect bij leningen, geldt het onderscheid in nominale versus effectieve rente uiteraard evenzeer voor het rendement voor sparen en beleggen.