Banken moeten deel van de restschuld dragen

De banken hebben een zorgplicht richting hun klanten. In het verleden hebben ze te ruime verstrekkingsnormen gehanteerd. Zijn banken aan te spreken voor restschulden door een ondeugdelijk advies? De meeste huiseigenaren hebben geen of weinig verstand van hypotheken. Voor het afsluiten van een hypotheek gaan ze voor advies naar de onafhankelijke tussenpersoon of naar de bank. De taak van de hypotheekadviseur is om een goed advies te verstrekken. De verdere afwikkeling van de hypotheekaanvraag is eigenlijk maar bijzaak. Het adviseren is de belangrijkste taak. De meeste hypotheken zijn afgesloten bij de grootbanken. Zijn deze banken aan te spreken voor ondeugdelijk advies? In het verleden hebben ze tot acht keer het inkomen aan hypotheek verstrekt. Is dit verwijtbaar gedrag van de bank of eigen verantwoordelijkheid van de klant?

Is de bank de dader en de klant het slachtoffer?

Tot de kredietcrisis zijn de banken te ruimdenkend geweest wat betreft het verstrekken van hypotheken. Vanuit de gedachte dat de huizenprijzen onbeperkt zouden blijven stijgen, zijn er hypotheken verstrekt boven de draagkracht van de klanten. In een gezonde huizenmarkt valt het probleem te overzien, want bij financiële tegenslag kan het huis verkocht worden. Tijdens de kredietcrisis zijn veel huiseigenaren in de problemen gekomen. Het inkomen daalde door bijvoorbeeld werkloosheid. Tot overmaat van ramp daalden de huizenprijzen ook nog sterk. De hypotheeklasten konden vervolgens niet meer opgebracht worden en het huis kon in verband met de hoge hypotheekschuld niet verkocht worden. Wie is de schuldige?

Huizenprijzen hard omlaag

Tot 2009 was er een groot vertrouwen in de ontwikkeling van de huizenprijzen. Er was nog steeds een tekort aan woonruimte, dus de huizenprijzen zouden nog verder blijven stijgen. Het tegendeel is gebeurd. In de periode van 2008 tot en met 2013 zijn de huizenprijzen tussen de 20% en 25% gezakt. Huizen die gekocht zijn na 2003 staan (uitgaande van gemiddelden) onder water. Deze huizen zijn niet meer te verkopen zonder er een restschuld aan over te houden. De problemen zijn deels veroorzaakt door een ondeugdelijk advies. Banken hadden rekening moeten houden met economische teruggang en dalende huizenprijzen.

Is het banken te verwijten dat er te hoge hypotheken verstrekt zijn?

Uitgaande van de kennis en normen van nu hebben de banken in het verleden te hoge hypotheken verstrekt. Tot overmaat van ramp waren het ook nog vaak beleggingshypotheken met een deel aflossingsvrij. Banken zouden de te hoge hypotheken tegenwoordig niet meer verstrekt hebben, maar dat maakt ze nog niet verwijtbaar. De adviseur heeft bij het afsluiten van de hypotheek en de verzekeringen voorgerekend hoe hoog de maandlasten gingen worden. Het is aan de klant om te beoordelen of de maandelijkse hypotheeklasten te dragen zijn. De huiseigenaar maakt hierin een eigen inschatting. Hetzelfde geldt voor het beleggingsrisico in de aan de hypotheek gekoppelde kapitaalverzekering. Echter het beleggingsrisico is vaak wel afgezwakt door de adviseur. Er had beter gewaarschuwd moeten worden voor de risico’s die kleven aan het beleggen.

Andere consumenten hoeven niet te boeten voor de te hoge hypotheekschulden

Stel, de banken nemen een deel van de ontstane restschulden over. De schade die de banken oplopen moeten ze weer terugverdienen op de één of andere manier. Dit zal gebeuren door deze lasten indirect weer door te berekenen aan de klant. De consumenten die in het verleden voorzichtig zijn geweest met het aangaan van schulden draaien nu op voor een deel van de schulden van de huiseigenaren die in het verleden te grote risico’s hebben genomen. Dit is een onwenselijke situatie.