Wat bepaalt de hoogte van de rente?

De rente in Nederland was in twee eeuwen niet zo laag. Spaarders klagen want hun spaargeld brengt bijna niets op. Maar wie schulden maakt, lacht in zijn vuistje. Maar wat is rente en wie bepaalt eigenlijk hoe hoog de rente is?

Wat is rente?

Rente is de vergoeding voor geld dat men spaart of leent. Geld lenen kan je bijvoorbeeld bij een bank in de vorm van een hypotheek of roodstand. En wie geld uitleent aan de bank, doet aan sparen. Bij een lening betaal je rente, voor sparen ontvang je rente. Geld lenen kost in principe meer dan geld sparen omdat bankieren nu eenmaal geen liefdadigheid is en banken ook winst willen maken.

Rente is opgebouwd uit drie componenten

• compensatie voor inflatie: om niet op belegd of uitgeleend vermogen in te teren, moet rente op de eerste plaats een stuk geldontwaarding compenseren;
• risicopremie: uitgeleende gelden worden nu eenmaal niet altijd correct terugbetaald. Niet alleen zijn er leenschulden van consumenten maar ook banken blijven in gebreke (Icesave, DSB);
• winstmarge: uiteraard hopen geldgevers er door het uitlenen van hun geld beter van te worden en winst te maken.

Waardoor wordt de rente bepaald?

Het lijkt een simpele vraag maar het antwoord daarop valt nauwelijks in kort bestek te geven:

• als we rente als de prijs voor geld definiëren, wordt die prijs zoals alle andere prijzen uiteraard bepaald door vraag en aanbod, met andere woorden door de economische bedrijvigheid;
• maar door toenemende macht en invloed van centrale banken is rentevorming tegenwoordig ook steeds meer een kwestie van monetair beleid.

Korte en lange rente

Een hypotheek is een typisch voorbeeld van een langlopend leenproduct dat niet met “kort geld” gefinancierd mag worden. Wil er bij hun funding geen sprake zijn van een “mismatch” dan horen banken voor hypotheken “lang geld” aan te trekken waarvoor de rente ook navenant hoger is.

In plaats van de termen “lange rente” en “korte rente” hanteert men in de financiële wereld ook wel de begrippen kapitaalmarktrente en geldmarktrente.

Rente en inflatie

Met name de Federal Reserve (FED, het Amerikaanse stelsel van centrale banken), heeft sinds het uitbreken van de financiële crisis de geldpersen volop laten draaien om de zwalkende economie te stimuleren. De Europese Centrale Bank (ECB) doet dat veel minder, bijvoorbeeld alleen om Griekenland te steunen om zo de Euro te redden. Maar ongebreideld geld bijdrukken herbergt ook grote gevaren: te veel geld betekent volgens de wet van vraag en aanbod dat het minder waard wordt.

Teveel aan geld slaat dus om in inflatie. En om die inflatie weer te beteugelen zullen de banken de rente op leningen weer moeten verhogen, waardoor de kwakkelende economie weer in het slop raakt:

• Het bedrijfsleven aarzelt om dure financieringen voor investeringen aan te gaan;
• Huizenkopers worden afgeschrikt door de hogere hypotheektarieven.

Zuidelijke eurolanden drijven de rente op

De problemen die lidstaten als Griekenland, Portugal en Spanje met hun “huishoudrekening” kennen, kunnen ons ook in de beurs raken. De rente voor de gehele eurozone kan behoorlijk oplopen als we zwakke partners te hulp moeten schieten. En dat op zijn beurt kan bij ons weer leiden tot duurdere hypotheken.