Inflatie, desinflatie en deflatie uitgelegd

Renteomslag, inflatie, neiging naar superinflatie in 2022 en 2023? Er is goede en slechte deflatie mogelijk. Voor een stevige inflatie hoeven we al enige tijd niet meer bang te zijn, maar via desinflatie ligt deflatie op de loer. Is dat dan een bedreiging van onze economie en uw koopkracht? De ECB streeft naar prijsstabiliteit, maar ziet het liefst een jaarlijkse inflatie van 2% en vindt een relatief lage inflatie maar niks. De vraag is echter of weinig inflatie en af en toe deflatie wel zo erg is. De ECB vindt van wel. Inflatie betekent dat uw geld minder waard wordt.

Definitie van inflatie, desinflatie en deflatie. Wat is het?

Inflatie, desinflatie en deflatie hebben alle met de prijsontwikkeling te maken:

• Inflatie: de prijzen stijgen.
• Desinflatie: de prijzen stijgen nog wel maar de toename neemt af.
• Deflatie: de prijzen dalen.

Het goed om op te merken dat men spreekt over de prijzen, maar men werkt dan met een prijsindex waar echt niet alle goederen en diensten inzitten. Bovendien is een prijsindex een momentopname. Iedereen die in de supermarkt komt, ziet dat in bepaalde perioden bepaalde goederen duurder of juist goedkoper zijn. De technologische ontwikkeling en een sterke euro kunnen ervoor zorgen dat de inflatie beperkt is en de meesten van ons vinden het best prettig dat de prijzen niet al te veel omhoog gaan en af en toe wat dalen. Een koopje hier en daar is nooit weg, maar structurele deflatie is toch een ander verhaal.

Goede en slechte deflatie

In de pers wordt bij prijsdalingen over deflatie gesproken zonder dat gekeken wordt naar de reden van de deflatie. Als de economie hapert en de lonen zelfs dalen is sprake van een slechte deflatie, maar als de energieprijzen en olieprijzen dalen, waarom zou dat voor de burger of de economie slecht zijn? Er kan dan goedkoper worden geproduceerd zonder dat de consument aan koopkracht verliest. Sterker nog, de koopkracht groeit dan en het koopgedrag hoeft helemaal niet te worden uitgesteld. Als er inflatie is, wordt de energie er meestal wel uitgehaald, bij deflatie wordt dat ten onrechte vaak vergeten.

Gevolgen van deflatie

Wanneer prijzen via desinflatie minder gaan stijgen en er een moment van structurele deflatie optreedt met prijsdalingen ontstaat er in een nieuwe situatie. Algehele prijsdalingen hebben we binnen de EMU nog niet meegemaakt en als het aan de ECB ligt, gaat dat ook niet gebeuren. Deflatie wordt als een symptoom van een economie in nood gezien waarin er geen economische groei meer plaats vindt. In Japan is vele jaren sprake geweest van een hardnekkige deflatie totdat monetair werd ingegrepen. Het idee is ook dat u uw bestedingen uitstelt als u weet dat morgen alles goedkoper wordt. Voor sommige dingen kan dat ook het geval zijn, maar uw dagelijkse goederen zult u blijven kopen, ook als de appels morgen iets goedkoper zullen zijn. Anders gezegd: wie door deflatie al zijn aankopen uitstelt, komt straks om van de honger en zo gek is de rationele consument natuurlijk ook weer niet.

Is deflatie erg, een dreiging voor onze welvaart?

Het is nog maar helemaal de vraag of deflatie zo erg is. Wie als consument rationeel handelt, handelt in reële termen en trapt niet in de val van de geldillusie of money illusion. Toch is een desinflatie in de media steeds weer aanleiding om de focus te richten op de gevaren van deflatie. Waarom eigenlijk? Als er deflatie is en uw inkomen gaat er niet op achteruit, gaat uw koopkracht er juist automatisch op vooruit. U kunt dan met eenzelfde inkomen meer kopen en gaat zeker uw aankopen niet uitstellen. Sparen gaat u ook niet doen, want uw spaargeld zal niet zo veel spaarrente geven als in een tijd met inflatie. En zo kan het, zoals bij elke economische cyclus, automatisch weer goed komen. Maar toch neemt de ECB onconventionele maatregelen om prijsdalingen te voorkomen. Een bank die zijn geld bij de ECB stalt, betaalt hiervoor rente in plaats van rente te ontvangen. Een effect kan zijn dat een bank meer kredieten zal verstrekken om zo de economie zal stimuleren met geleend geld, maar een effect kan ook zijn dat de spaarrente voor particulieren juist door de ECB verder omlaag gaat.

Wat gebeurt er met de spaarrente (spaarrekening, spaardeposito)?

Bij deflatie is de kans groot dat spaarrente zal dalen, nominaal althans maar of de spaarrente ook in reële termen zal dalen is nog maar helemaal de vraag. Bij een inflatie van 4% moet u minimaal een spaarrente van 4% ontvangen om er niet op achteruit te gaan, maar bij een inflatie van 0% zou een zeer lage spaarrente ook al goed zijn. Spelbreker is zoals zo vaak de overheid die de vermogens en uw spaargeld belast en als het aan enkele politieke partijen ligt die vermogensbelasting maar verder moet verhogen. Die overheid blijft doodleuk doen alsof u op uw spaargeld tot 5,5% rendement maakt. Niet de inflatie, desinflatie of de deflatie is een kink in de kabel voor wie zijn leven lang spaart en vermogensbelasting moet betalen, maar eerder deze vermogensrendementsheffing van de overheid.

Wat gebeurt er met de leenrente?

Als de rente zo laag wordt gehouden door de ECB, wordt geld lenen goedkoper en is de kans groot dat de leenrente op een nieuwe lening verder omlaag gaat.

Wat gebeurt er met de hypotheekrente?

De hypotheekrente is ook een leenrente, maar eentje met een bijzonder karakter. Zo is duidelijk de concurrentie op de hypotheekmarkt toegenomen wat een drukkend effect heeft op de hypotheekrente. De renteverlagingen bij de ECB drukken deze rente naar verwachting nog verder. Dat is een voordeel voor wie een huis met hypotheek wil kopen of wie zijn hypotheekrente moet vernieuwen. Wie niet aan het einde van zijn rentevaste periode zit, heeft van de renteverlagingen echter geen voordeel. Oversluiten kan dan vaak nog wel, maar u betaalt wel de hoofdprijs met een boeterente. Blijft verder uw inkomen gelijk, dan gaan de rentedalingen aan u voorbij, maar wel zonder dat u dat ook extra in de portemonnee voelt. U hebt geen voordeel, maar ook geen nadeel.

Conclusie inflatie, desinflatie en deflatie in 2022 en 2023

Eerder werd nog gesproken van de gevaren van deflatie en zag ook de ECB die gevaren, maar niet is aangetoond dat deflatie of een lage inflatie slecht zou zijn voor ons land. Een hoge inflatie (hyperinflatie) is slecht. Onconventionele maatregelen nemen om de inflatie op te peppen? Niemand weet waartoe dat zal leiden, misschien wel tot een andere vrees, de hyperinflatie.

Lees verder

• Hyperinflatie op komst?
• Hoe reguleert de ECB de financiële markten?