Wat zijn systeembanken en welke banken staan er op de lijst?

Systeembank of "systeemrelevante" bank is een begrip dat in de nasleep van de economische crisis van 2008 en de schuldencrisis van 2010-2011 ingang heeft gevonden in de financiële wereld. Systeembanken zijn financiële instellingen die zo belangrijk zijn voor een land dat een failliet van één ervan ook het failliet van het land in gang kan zetten. Internationaal spreekt men van "globale systeembanken" waarvan de financiële ondergang zelfs de ineenstorting van het hele financiële systeem zou kunnen betekenen. Overheden en financiële toezichtinstanties houden de financiële gezondheid van dergelijke banken dan ook nauwlettend in het oog. Welke banken staan er op de lijst van globale systeembanken?

Wat zijn systeembanken?

Systeembanken is de benaming van banken die te groot worden geacht om failliet te laten gaan, met andere woorden, deze banken zijn too big to fail. Als een van deze systeembanken failliet zou gaan, dan dreigt dit een totale instorting van het internationale financiële systeem met zich mee te brengen. Daarom nemen de overheden de taak op zich om deze banken - indien nodig - te redden met financiële steun, wat neerkomt op geld van de belastingbetaler. In de financieel-economische terminologie gebruikt men soms ook wel de term systeemrelevante banken.

Systeembanken failliet

Economie

Systeembanken worden geacht uiterst belangrijk te zijn voor het globale financieel-economische systeem, vooral door hun omvang. Een systeembank failliet laten gaan zou een economische ramp kunnen betekenen. Dit komt onder meer doordat banken in een land zodanig veel kredieten hebben uitstaan of over zoveel kapitaal beschikken dat een failliet ervan de economie van een land kan doen instorten. Internationaal heeft men het over "globale systeembanken" die de controle hebben over aanzienlijke hoeveelheden kapitalen, kredieten en beleggingsproducten over de verschillende continenten.

Domino-effect

Een failliet van een van deze banken kan dus een kettingreactie in gang zetten waarbij over de continenten heen economische catastrofes en sociale onrust kunnen ontstaan. Dergelijke internationale systeembanken zijn zodanig met mekaar verbonden door hypotheken, beleggingsproducten, obligaties en dergelijke dat de ene bank de andere in zijn ondergang zou kunnen meesleuren. Dit domino-effect kan catastrofaal zijn voor de wereldeconomie.

Lehman Brothers

Het begrip systeembank is in opmars gekomen na de financieel-economische crisis van 2008. Toen de Amerikaanse overheid de grote Amerikaanse bank Lehman Brothers failliet liet gaan, bracht dit een paniekreactie teweeg op de beurzen en in de hele financiële wereld. Door de impact van het Lehman-failliet, kwamen ook andere grote banken, in Amerika én Europa, in de problemen. Het was erop of eronder voor het financiële systeem, en de Amerikaanse regering besloot andere grote banken en de grote verzekeringsmaatschappij AIG financieel te steunen, waardoor het systeem gered werd.

Crisis vermijden

Ook in Europa hadden zowat alle grote banken steun nodig van de overheid, denk maar aan Fortis en Dexia. Om dit te kunnen financieren moesten overheden zwaar in de schulden gaan, waardoor in 2010 en 2011 de schuldencrisis ontstond. Men kwam overeen dat er initiatief genomen moest worden om een nieuwe crisis in de toekomst te vermijden. Er werd ook besloten om een lijst te publiceren met systeembanken waarvan de ondergang absoluut vermeden moest worden.

Systeembanken Nederland

Eind 2017 maakten vijf grootbanken deel uit van de lijst van banken die "systeemrelevant" geacht worden voor Nederland. BNG (Bank der Nederlandse Gemeenten), ING Bank, Rabobank, ABN Amro en SNS Bank worden door de Nederlandsche Bank beschouwd als systeemrelevante banken. Deze banken zijn verplicht om een zogenaamde "leverage ratio" te hebben van 3%, dit is de verhouding van het bankkapitaal en de totale balans van de instelling.

Lijst systeembanken wereld 2020*

Global Systemically Important Banks

De Financial Stability Board of FSB maakte in november 2020 een update van de lijst met systeembanken of 'Global Systemically Important Banks (G-SIB's)' bekend. Geen enkele Belgische bank maakt deel uit van de lijst, wat het gevolg is van het ontmantelen van de volledig ontspoorde grootbank Dexia in 2011. Voorts staat er slechts één Nederlandse bank op de lijst van globale systeembanken, namelijk ING, terwijl tal van bekende internationale grootbanken vertegenwoordigd zijn, zoals bijvoorbeeld HSBC, Deutsche Bank, Bank of America en Goldman Sachs.

Overzicht van systeembanken in alfabetische volgorde (2020)

In totaal bevat de lijst van systeembanken op wereldniveau 30 banken:

• Agricultural Bank of China
• Bank of America
• Bank of China
• Bank of New York Mellon
• Barclays
• BNP Paribas
• China Construction Bank
• Citigroup
• Credit Suisse
• Deutsche Bank
• Goldman Sachs
• Groupe BPCE
• Groupe Crédit Agricole
• HSBC
• ING Bank
• Industrial and Commercial Bank of China Limited
• Mitsubishi UFJ FG
• Mizuho FG
• Morgan Stanley
• Royal Bank of Canada
• Santander
• Société Générale
• Standard Chartered
• State Street
• Sumitomo Mitsui FG
• Toronto Dominion
• UBS
• Unicredit Group
• Wells Fargo

*De volgende update van globale systeemrelevante banken zal door de Financial Stability Board gepubliceerd worden in november 2021.

Lees verder

• Bank failliet: het verschil tussen bail-in & bail-out