Verklaring van Erfrecht kan nutteloos zijn

Als iemand overlijdt, komt niet alleen de Belastingdienst aankloppen. Ook banken en andersoortige financiële instellingen willen de zaken nauwkeurig afgehandeld hebben met de nabestaanden. Wat niet iedereen weet is dat deze afhandeling vaak ook mogelijk is zonder de aanvraag van een kostbare Verklaring van Erfrecht. Deze verklaring is zelfs niet eens aftrekbaar van de te betalen erfbelasting.

Overlijden

De enige zekerheid die men heeft is dat men vroeg of laat komt te overlijden. De meeste overleden personen hebben nabestaanden, die ofwel erfgenaam zijn volgens de wet ofwel via een testament. De nabestaanden worden geacht aangifte te doen voor de erfbelasting, die tot 2010 successiebelasting werd genoemd.

Verklaring van Erfrecht

Vroeger was het zo dat men automatisch een notaris moest bezoeken voor een Verklaring van Erfrecht om dientengevolge bewijs te verkrijgen van erfgenaamschap. Heel vaak is allang duidelijk wie de erfgenamen zullen zijn, nog voordat de betreffende persoon overleden is; een geregistreerde partner en kinderen zijn in principe automatisch erfgenaam en daarna volgen ouders, broers/zussen en andere bloedverwanten, mits er via een testament niets anders bepaald is.

Een Verklaring van Erfrecht is in principe handig, omdat banken anders niet (makkelijk) kunnen achterhalen wie de erfgenamen zijn. De bank blokkeert dan de rekening(en) zolang er geen Verklaring van Erfrecht is afgegeven. Als het een en/of rekening betreft, vindt er geen blokkering plaats, maar kun je de rekening niet opzeggen. Een Verklaring van Erfrecht is in ieder geval nuttig als lastig te bewijzen is wie erfgenamen zijn bij het ontbreken van wettelijke erfgenamen en een testament.

Wanneer is een Verklaring van Erfrecht niet nodig?

Om te voorkomen dat banken en andere financiële instanties niet gaan meewerken, kun je maatregelen treffen. Het moet dan wel duidelijk zijn wie de (wettelijke) erfgenamen zijn. Echter, deze maatregelen dien je deels vooraf te treffen, dus (kort) voordat de betreffende persoon overleden zal zijn. Bij hoogbejaarde mensen bijvoorbeeld, of mensen die om andere redenen geen lange levensverwachting meer hebben.

Een voorbeeld:
Stel dat duidelijk is dat de ouders en de broer de (enige) erfgenamen zullen zijn. Je moet dan kunnen aantonen dat er geen geregistreerde partner is noch kinderen, want die zouden anders de enige erfgenamen zijn. Je moet ook aantonen dat er niet nog een tweede broer of zus overblijft, al dan niet vooroverleden met nalating van kinderen. Middels de DigiD van de betreffende persoon kun je via de website van de Gemeente diverse soorten uittreksels aanvragen. De betreffende persoon kan dit zelf ook doen of jou toestemming geven dit voor hem/haar uit te voeren. Vervolgens vraag je die uittreksels aan die aantonen wie de wettelijke erfgenamen (zullen) zijn. Je kunt namelijk precies aangeven wat er moet blijken uit zo'n uittreksel.

In bovenstaand geval zou je een gezinsuittreksel moeten aanvragen, waarop vermeld staat dat vader A getrouwd is met moeder B en dat zij samen 2 kinderen gekregen hebben. Bewijs dat kind A, dat kom te overlijden, tot dat gezin behoort en niet meer dan één broer heeft, te weten kind B. Vervolgens vraag je ook een uittreksel aan waaruit blijkt dat kind A (momenteel) geen geregistreerde partner heeft noch kinderen.

Tezijnertijd vraag je nog een gratis uittreksel op uit het Centraal Testamentenregister, waaruit blijkt dat het (dan overleden) kind A geen testament heeft laten opmaken.

Tesamen met de overlijdensakte van kind A vormen al deze papieren voldoende bewijs om aan te tonen wie de wettelijke erfgenamen zijn. Een notaris zal niet meer bewijs kunnen leveren! Bied daarnaast ook een vrijwaringsverklaring aan en de bank zal niet ontevreden moeten zijn.

Let op

Elk geval is uiteraard weer anders. Bovenstaande casus is slechts een voorbeeld van een situatie die af en toe voorkomt. Als er in deze casus ook sprake zou zijn van een vooroverleden broer of zus, dient er ook een uittreksel aangevraagd te worden waarop blijkt dat laatstgenoemde persoon geen kinderen heeft nagelaten. Die vooroverleden broer of zus heeft uiteraard geen DigiD, dus een aanvraag bij de Gemeente zal niet slagen. Doch je kunt bij het archief van Dienst Persoonsgegevens wel een en ander opvragen, waarmee je het bewijs kunt aanvullen.

Als er bijvoorbeeld een geregistreerde partner en/of kinderen overblijven, dan voldoet een uittreksel waarop deze personen vermeld staan, als zijnde de partner of kind van degene die komt te overlijden.

Het is een heel zakelijk verhaal, doch ondanks alle emoties die gepaard gaan met (toekomstige) overlijdens, is het wel belangrijk om een en ander vast voor te bereiden. Zeker als je hoge notariskosten wilt vermijden. Deze kosten zijn ook niet eens aftrekbaar van de erfbelasting.

Mocht het niet lukken om de bank te overtuigen, dan komt het wel voor dat de bank zich coulant opstelt en meewerkt indien het banksaldo vrij klein is (< 2000 euro). De bank loopt dan maar een klein risico, in geval er zich anderen melden die beweren erfgenaam te zijn.

Mocht de bank toch een Verklaring van Erfrecht blijven eisen, dan kun je bezwaar aantekenen bij de Financiële Ombudsman. Zie kifid.nl. Of ga langs de bank, indien je de bank enkel telefonisch hebt proberen te overtuigen. Laat alle bewijzen kopiëren en waarmerken met een bankstempel. Zo dwing je de bank om je verzoek niet bij voorbaat af te wijzen.
Zeker als je zelf klant bent bij die bank, zal de bank wellicht meewerken om jou als klant te behouden.

Testament

Als er wel een testament is, liggen de zaken anders. Je dient dan wel contact op te nemen met een notaris.