Trust - Een financiële constructie

Bestrijding van de trust wordt herhaaldelijk genoemd als onderdeel van de financiering van de wijzigingen in de nieuwe Successiewet. De Belastingdienst besteedde al veel aandacht aan de trust. Het aangiftebiljet kende de trustvraag immer al. Maar er zal nu nog meer op worden gelet. Eén van de middelen om de beoogde verlaging van de tarieven in het successierecht en de verhoging van de vrijstelling te financieren, lijkt immers te zijn om minder constructies met trusts toe te staan.

Omschrijving trust

Een trust is een welbekende financiële constructie in de Angelsaksische financiële wereld, maar ook in Nederland komt het regelmatig voor, al dan niet om fiscale redenen. De trust kan het beste worden omschreven als een rechtsverhouding die ontstaat indien de insteller van de trust (de settlor of grantor) vermogensbestanddelen overdraagt aan een beheerder (de trustee) die dit vermogen gaat beheren ten behoeve van één of meer begunstigden (de zogenaamde beneficiaries). In een zogenaamde "letter of wishes" kan de settlor richtlijnen aan de trustee meegeven hoe het vermogen dient te worden beheerd, wanneer uitkeringen aan de beneficiaries mogen worden gedaan, hoe hoog de uitkeringen moeten zijn en wanneer deze beëindigd moeten worden.

Letter of wishes

Deze letter of wishes heeft in beginsel geen rechtskracht. In theorie staat het de trustee derhalve vrij om met het trustvermogen om te gaan op een wijze die de trustee juist acht, maar niet overeenkomt met de wensen van de settlor. In de praktijk wordt over het algemeen gehoor gegeven aan de letter of wishes. Het kan echter een zwak punt zijn van een trust, net zoals bijvoorbeeld van een verwante constructie: de stichting. De trustee kan veranderen, bijvoorbeeld een advocaten- of trustkantoor, doordat de oorspronkelijke persoon waarmee de settlor "zaken" heeft gedaan niet meer voor het kantoor werkzaam is.

Redenen om een trust in te stellen

De belangstelling van vermogende particulieren gaat vooral uit naar de zogenaamde private trust, die ten doel heeft de privébelangen te behartigen. Deze privébelangen zijn zeer divers. Zo kan de trust worden ingesteld om de verzorging van de langstlevende partner te garanderen, om een studiefonds voor familieleden in te stellen, om mindervermogende familieleden te ondersteunen, etc. Soms wordt een trust ook ingesteld omdat de settlor het als zijn maatschappelijke plicht ervaart een deel van zijn vermogen af te zonderen ten behoeve van liefdadigheidsinstellingen. In vrijwel al deze gevallen krijgt de trustee een uitgebreide letter of wishes mee.

Verschillende verschijningsvormen van de trust

Bij een trust kan onderscheid worden gemaakt wat betreft twee belangrijke kenmerken.

Fixed versus discretionary trust

Wanneer bij de instelling van een trust bepaalde of bepaalbare rechten aan de beneficiaries worden toegekend, is sprake van een fixed trust. Bij een discretionary trust zijn de rechten van de beneficiaries niet bepaald dan wel bepaalbaar. Bij deze trustvorm is aan de trustee een grote vrijheid gelaten betreffende de invulling van de rechten van de beneficiaries. Een belangrijk voordeel van de discretionary trust is dat een trustee, wanneer de insteller van de trust (de settlor) daartoe niet meer in staat is, toch gehoor kan geven aan de wensen van settlor. Zoals eerder vermeld, kan de settlor deze wensen tot uitdrukking laten komen in een letter of wishes.

Irrevocable versus revocable trust

Voorts kan nog een onderscheid worden gemaakt tussen een onherroepelijke trust en een herroepelijke trust. Dit onderscheid is vooral van belang voor de beantwoording van de vraag of het trustvermogen daadwerkelijk het vermogen van de settlor heeft verlaten. Bij een herroepelijk trust zal dit minder snel worden aangenomen.

Haags Trustverdrag

In 1984 vond in het Vredespaleis ("het centrum van het internationale recht") de Haagse Conferentie voor het internationaal privaatrecht plaats. Bij deze conferentie werden de conflictregels ter aanwijzing van het toepasselijke recht op een trust overeengekomen. Tevens voorziet het verdrag in de erkenning van de trust en wat dit dient in te houden. Dit verdrag staat bekend als het Haags Trustverdrag. Ook al is het ministerie van Financiën niet zo blij met de trust wat betreft het gebruik door Nederlandse onderdanen, toch is op 1 februari 1996 het Haags Trustverdrag door ondertekening voor Nederland in werking getreden. De belangrijkste reden was het verlangen om buitenlandse investeerders aan te trekken.