Vroeg beginnen met leren omgaan met geld

Op latere leeftijd schulden maken heeft dikwijls al een basis in de kindertijd. Zoals bij zoveel aspecten van de opvoeding hebben ouders een taak om kinderen te leren met geld om te gaan. Dat begint meestal door hen zakgeld te geven waar ze aanvankelijk kleine aankopen van kunnen doen of kunnen sparen voor een groter doel. Als je eenmaal als kind geleerd hebt om goed met geld om te gaan kan dit later van pas komen als het om grotere bedragen gaat. Schulden maken komt dan veel minder voor omdat goed wordt nagedacht over de financiële positie.

Bijlappen en voorschieten

De manier waarop kinderen worden opgevoed is van invloed op het financiële inzicht. Op een goede manier omgaan met geld is best aan te leren. Maar sommige kinderen denken heel makkelijk over geld omdat de ouders toch wel bijlappen als ze ergens te kort voor komen. In andere gevallen schiet een vriendje wel voor en “vergeten” ze terug te betalen.

Uitgeven en sparen

Een kind moet leren hoe het inkomsten en uitgaven in balans kan brengen. Begrippen als schuld en lenen kennen ze aanvankelijk niet. Kinderen kunnen vanaf ongeveer zes jaar munten herkennen maar willen op die leeftijd zakgeld meestal meteen uitgeven. Maar een kind leren om te sparen is ook belangrijk. Jong het besef bijbrengen dat je door te sparen juist hele leuke dingen kunt kopen zal hen later ook helpen hun geld goed te besteden.

Verleiding door reclames

Voor jonge kinderen is het ook belangrijk dat ze de reclames waar ze mee geconfronteerd worden leren te doorzien. De makers van reclame weten precies hoe ze kinderen kunnen bereiken. Maar de keuze van kinderen moet gemaakt worden op basis van wat ze zelf leuk vinden. Ouders kunnen hun kinderen daarbij helpen door samen naar de reclames te kijken en er over te praten.

Zakgeld vanaf acht of negen jaar

Vanaf acht of negen jaar krijgt het merendeel van de kinderen zakgeld. Op die leeftijd beseffen ze al meer dat door geld opzij te leggen later iets binnen hun bereik komt. Op de leeftijd van de middelbare school krijgt nagenoeg elk kind zakgeld. De hoogte van het zakgeld is uiteraard afhankelijk van het inkomen van de ouders en van afspraken wat het kind er van moet betalen. Een paar euro is bijvoorbeeld alleen bestemd voor kleine dingen. Bij het zelf betalen van een abonnement op een blad of telefoonkosten of cadeautjes komt het kind er daar niet mee.

Regelmaat en niet afwijken

Samen afspraken maken is het best maar dan nog blijkt in de praktijk dat spreiding van het zakgeld, over de periode waar het voor bedoeld is, heel moeilijk is. Toch is regelmaat door een vast bedrag op een vast tijdstip en het aanhouden daarvan van belang. Het is daarom ook niet goed om van zakgeld een middel te maken om door inhouding het kind te straffen. Dit verstoort de regelmaat. Wel is het goed om alle afspraken op papier te zetten en een soort contract te maken. Een goed voorbeeld geven, door zelf financiële wensen en mogelijkheden te bespreken waar het kind bij is, zal leerzaam werken.

Met geld leren omgaan

Financiële opvoeding van kinderen moet er op gericht zijn dat het kind leert om met een beperkt bedrag een bepaalde periode te overbruggen en de wensen leert af te stemmen op de inkomsten. Daarnaast kunnen ouders het kind helpen om keuzes te maken tussen wat het graag wil hebben en wat per se nodig is om aan te schaffen. Uit onderzoek van het Nibud is gebleken dat jongeren later vaak schulden hebben als ze als kind niet goed hebben leren omgaan met geld. Toch is verkeerde keuzes maken niet altijd negatief omdat het kind daardoor kan leren om beter om te gaan met geld en later minder snel in financiële moeilijkheden zal komen. Door een combinatie van zakgeld en kleedgeld te geven leert het kind nog beter omgaan met geld maar heeft daar meestal hulp bij nodig.

Nibud met hulp en advies

Hulp en advies wordt onder meer gegeven door het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting). Het Nibud is een stichting die onafhankelijke informatie en adviezen geeft over de financiën van huishoudens.

Voor consumenten en professionals

De organisatie richt zich niet alleen op consumenten maar ook op professionals die werkzaam zijn bij de overheid in de maatschappelijke en financiële dienstverlening.

Leerdoelen voor kinderen en jongeren

Het Nibud heeft een aantal leerdoelen opgesteld voor kinderen en jongeren om te leren omgaan met geld. Als ze dat jong leren zullen ze volgens het Nibud later financieel zelfredzaam zijn. De leerdoelen gaan over onderwerpen als financiën in kaart brengen, geld verantwoord besteden, goed plannen waarbij vooruit wordt gekeken, omgaan met financiële risico’s, de waarde van geld en kennis van financiële begrippen, rechten en plichten.

Lees verder

• Kinderen financieel opvoeden