Beleggen voor beginners: beleggen in een beleggingsfonds

Beleggen is voor veel beginners erg lastig. Hoe beleg je het beste in beleggingsfondsen en waar moet je aan denken? Door te beleggen in een beleggingsfonds, spreidt de belegger zijn geld over meer soorten effecten, verschillende regio's en diverse sectoren. Hierdoor worden de risico's gespreid. Ook geeft de belegger het werk uit handen. Het bespaart veel tijd. De belegger doet er wel verstandig aan om eerst uit te zoeken welke beleggingsfondsen goed presteren, zodat hij zijn geld niet belegd in slecht renderende fondsen.

Beleggen in een beleggingsfonds

• Wat is een beleggingsfonds?
• Definitie
• Banken en verzekeraars
• Prospectus van het beleggingsfonds
• Wat zijn de voordelen van een beleggingsfonds?
• Diversificatie of spreiding
• Betaalbaar
• Periodiek beleggen
• Professioneel management
• Tijdsbesparing
• Flexibel
• Dynamisch
• De verborgen kosten van beleggingsfondsen
• Beheerskosten
• Instap- en uitstapkosten
• Transactiekosten
• De 'Allemaal-Kleine-Beetjes-Kosten': Kijk uit voor de kruimels
• Hoe houd je de kosten onder controle?
• Risico's van beleggingsfondsen
• Marktrisico: Als de wind van richting verandert
• Renterisico: De onvoorspelbare muziek van centrale banken
• Valutarisico: De dans van wisselkoersen
• Liquiditeitsrisico: Vastzitten in het verkeerde fonds
• Inflatie en koopkracht: De stille dief
• Fondsbeheerder risico: Vertrouwen in de kapitein

Wat is een beleggingsfonds?

Definitie

Een definitie van een beleggingsfonds is:

• Een beleggingsfonds is een collectieve belegging in diverse effecten, afhankelijk van de doelstelling van het fonds. Een fonds kan beleggen in aandelen, vastrentende waarden of onroerend goed, of in een combinatie van deze categorieën.¹

Effecten is een verzamelnaam voor papieren die een waarde vertegenwoordigen (verhandelbare waardepapieren) zoals aandelen, obligaties, opties, futures en warrants.

Een beleggingsfonds is in feite een effectenportefeuille die wordt beheerd door deskundigen, waarin iedereen kan participeren. Deze deskundigen onderzoeken dag in dag uit ondernemingen, producten en grondstoffen (bijvoorbeeld goud of koffie) op hun beleggingswaarde. Zij moeten uitzoeken of beleggingen interessant zijn, een behoorlijk rendement afwerpen, (in de toekomst) winst opleveren en goed beschermd is tegen alle mogelijk risico's. Dat vraagt om kennis van zaken, wat bij de gewone belegger vaak ontbreekt. Deze deskundigen moeten voortdurend de markt, de economie en de politieke ontwikkelingen in de gaten houden en anticiperen op eventuele veranderingen en risico's. Ook de prijsontwikkelingen moeten niet aan hun aandacht ontsnappen. De individuele belegger kan door te participeren in een beleggingsfonds, gebruik maken van de veelomvattende en gespecialiseerde kennis van specialisten en vakmensen.

Banken en verzekeraars

De meeste beleggingsfondsen zijn gelieerd aan aan banken en verzekeraars, maar er zijn ook beleggingsfondsen die worden geëxploiteerd door kleinere vermogensbeheerders en effecteninstelling. Al deze instellingen worden gecontroleerd door de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de markten van sparen, lenen, beleggen en verzekeren.

Prospectus van het beleggingsfonds

Het is verboden om verhandelbare effecten op de markt te brengen zonder goedgekeurde prospectus. De fondsbeheerder stelt in een prospectus vast in welke regio's en sectoren hij belegt en of hij bijvoorbeeld ook in obligaties investeert. Iedereen kan een prospectus inzien, het is een openbaar document. Zonder het gebruik van een goedgekeurd prospectus is het in Nederland verboden om effecten aan te bieden, conform art. 5:2 van Wet op het financieel toezicht.

Een prospectus moet zijn opgenomen in het register van de AFM. Deze waakhond toetst deze op de volgende drie eisen:

• volledigheid;
• begrijpelijkheid; en
• consistentie.

Een prospectus kan niet van de ene op de andere dag gewijzigd worden. Zo zal een Azië Aandelenfonds, niet plotseling gaan investeren in Zuid-Amerika. Maar binnen de kaders van het prospectus mag een fondsmanager zijn eigen keuzes maken. Zo kan hij beleggen in ontwikkelde landen zoals Japan en Hong Kong, maar ook in opkomende landen zoals China en India. Het prospectus helpt beleggers om een goede keuze te maken.

Wat zijn de voordelen van een beleggingsfonds?

Geld beleggen in een beleggingsfonds heeft onder meer de volgende voordelen:

Diversificatie of spreiding

Een beleggingsfonds kan wel investeren in honderden of zelfs duizenden ondernemingen. Hiermee wordt het risico gespreid. Spreiding vermindert het risico van een ernstige verlies als gevolg van problemen in een bepaald bedrijf of bedrijfstak. Ook bij beleggingsfondsen is het van belang om niet al het geld in één fonds te stoppen, bijvoorbeeld een Europees vastgoedfonds, maar om te spreiden. Doch met de koop van een mixfonds - waarmee belegt wordt in een combinatie van obligaties, aandelen, vastgoed en liquiditeiten - die wereldwijd belegt, is de belegger in één keer klaar.

Betaalbaar

Als iemand zelfstandig een volledig gespreide portefeuille wil aanleggen, dan heeft hij daar al gauw enkele duizenden euro's voor nodig op dit op te bouwen. Beleggen in een beleggingsfonds kan echter al voor enkele tientjes. Ook kan besloten worden om op regelmatige basis - zeg maandelijks - voor € 50,- in het fonds te beleggen. Een beleggingsfonds is kortom ook voor de kleintjes.

Periodiek beleggen

Geleidelijk instappen is verstandiger dan in één keer in te stappen met een bak geld. Iedereen wil instappen wanneer de aandelenkoersen laag liggen, alleen niemand weet wanneer het diepste dieptepunt is bereikt. Daarom is het raadzaam om de aankoopmomenten te spreiden. Op deze manier wordt voorkomen dat ingestapt wordt op de hoogste koers van het jaar. Dat zou sneu zijn.

Professioneel management

Veel beleggers hebben niet de tijd of expertise om hun persoonlijke beleggingen iedere dag in de gaten te houden en te beheren, om inkomsten uit bijvoorbeeld dividend efficiënt te herinvesteren en om de financiële markten te onderzoeken en allerlei ontwikkelingen die van invloed zijn op de koers van de aandelen in de gaten te houden. Dat is nu net het voordeel van beleggingsfondsen. Deze worden beheerd door professionals die ervaring hebben in het investeren van geld en die beschikken over de opleiding, de know-how, vaardigheden en middelen om diverse investeringsmogelijkheden te onderzoeken.

Tijdsbesparing

De manager van het beleggingsfonds regelt alles. De belegger hoeft niet iedere dag zijn portefeuille te bekijken en de aandelenmarkt te volgen. Dat bespaart een hoop tijd, die hij ergens anders aan kan besteden.

Flexibel

Veel banken bieden een soort online beleggingsfondsenspeciaalzaak. Een voorbeeld is SNS Fundcoach, die een zorgvuldig samengesteld assortiment van heeft ruim 300 verschillende beleggingsfondsen van meer dan 40 aanbieders. De belegger kan vaak op de kosten besparen door in veel fondsen te beleggen zonder transactiekosten. Ook kan hij de fondsen eenvoudig met elkaar vergelijken en desgewenst met een klik op de knop overstappen. Zo kan de belegger op flexibele wijze zijn portefeuille veranderen en aanpassen aan zijn persoonlijke wensen, financiële doelen of veranderende marktomstandigheden.

Dynamisch

Beleggingsfondsen passen de portefeuille (binnen het kader van hun prospectus) actief aan, al naar gelang gewijzigde marktomstandigheden. Dit natuurlijk met als doel het jaarlijks behalen van een positief rendement. Daarvoor moet de belegger wel vertrouwen hebben in de fondsmanager.

De verborgen kosten van beleggingsfondsen

Stel je voor dat je een prachtig diner bestelt in een chique restaurant. De gerechten klinken fantastisch, de sfeer is perfect, en je verheugt je op een geweldige avond. Maar dan, als de rekening komt, blijkt dat je voor het brood vooraf, de kaarsen op tafel en zelfs de muziek hebt moeten betalen. Verrassing! Zo werkt het soms ook met beleggingsfondsen: aan de oppervlakte lijkt alles mooi, maar de verborgen kosten kunnen een flinke hap nemen uit je rendement. Laten we dieper duiken in dit menu van kosten waar je rekening mee moet houden.

Beheerskosten

Het is logisch dat de fondsmanager betaald wil worden voor het werk dat hij doet. Hij is immers de chef-kok die jouw beleggingen dagelijks in de gaten houdt, ingrediënten (aandelen, obligaties) selecteert en probeert een smakelijke winst voor je op te dienen. Deze beheerskosten, vaak uitgedrukt als een percentage van het totale fondsvermogen, kunnen variëren, maar ze zijn altijd aanwezig. Ook als het rendement tegenvalt, blijft de chef zijn rekening sturen.

Instap- en uitstapkosten

Instappen in een beleggingsfonds is net als het betreden van een exclusieve club: soms betaal je entree. Deze instapkosten kunnen een percentage van je initiële inleg bedragen en worden direct in rekening gebracht zodra je geld in het fonds steekt. En als je denkt dat het feestje voorbij is en je de club wilt verlaten, kunnen er uitstapkosten zijn. Deze zijn bedoeld om impulsieve beleggers af te schrikken van het snel in- en uitstappen, maar ze kunnen toch een onaangename verrassing zijn wanneer je besluit de deur achter je dicht te trekken.

Transactiekosten

Elke keer dat de fondsmanager nieuwe beleggingen koopt of verkoopt om je portefeuille op koers te houden, zijn er transactiekosten aan verbonden. Zie het als de servicekosten van de ober die constant naar de keuken rent om jouw gerecht perfect geserveerd te krijgen. Deze kosten zijn vaak niet zichtbaar voor jou, maar ze kunnen in de loop van de tijd behoorlijk oplopen. Denk aan deze kosten als de stille factor die, zonder dat je het doorhebt, langzaam aan je rendement knabbelt.

De 'Allemaal-Kleine-Beetjes-Kosten': Kijk uit voor de kruimels

Naast de grote jongens zoals beheers- en transactiekosten, zijn er vaak ook kleine, verborgen kostenposten die je niet meteen ziet, zoals administratiekosten of kosten voor externe adviseurs. Het zijn de kruimels op de tafel die je pas merkt wanneer de ober je vraagt af te rekenen. En net als die kruimels kunnen ze uiteindelijk voor een onverwacht hoog bedrag zorgen op je factuur.

Hoe houd je de kosten onder controle?

Net zoals je in dat chique restaurant de menukaart goed doorneemt, is het slim om het kostenplaatje van een beleggingsfonds te begrijpen voordat je instapt. Zoek naar fondsen met lage beheerskosten of zonder instap- en uitstapkosten. En als je op zoek bent naar eenvoud, kunnen indexfondsen een optie zijn, omdat ze vaak lagere kosten hebben dan actief beheerde fondsen.

Kortom: Beleggen in een fonds kan een slimme zet zijn, maar zorg ervoor dat je de kosten kent voordat je de sprong waagt. Je wilt tenslotte dat jouw rendement op je bord terechtkomt, en niet in de zakken van de manager of het fonds!

Risico's van beleggingsfondsen

Beleggen in een beleggingsfonds klinkt aantrekkelijk: professionele fondsmanagers, gespreid risico, en de mogelijkheid om rendement te behalen zonder dat je zelf dag in, dag uit de markt hoeft te volgen. Maar, net zoals bij elke vorm van beleggen, zijn er altijd risico's verbonden aan het avontuur. Hier zijn de belangrijkste risico's die je in gedachten moet houden voordat je je geld in een beleggingsfonds stopt.

Marktrisico: Als de wind van richting verandert

De grootste speler in het spel van beleggen is de markt zelf. Wanneer de economie bloeit, stijgen aandelenkoersen vaak mee. Maar wat als de markt ineens in een neerwaartse spiraal terechtkomt? Dit heet marktrisico. Je kunt het fondsbeheer nog zo zorgvuldig kiezen, maar als de algemene markt crasht, zal ook jouw fonds waarde verliezen. Dit risico is onvermijdelijk, want geen enkele sector of regio is volledig immuun voor schommelingen in de economie.

Renterisico: De onvoorspelbare muziek van centrale banken

Renterisico speelt vooral een rol als je belegt in fondsen met obligaties. Wanneer de rente stijgt, kunnen de waarde van bestaande obligaties dalen. Dit kan een negatieve impact hebben op obligatiefondsen. Stel je voor dat je een obligatie hebt met een lage rente en nieuwe obligaties worden uitgegeven met een hogere rente—wie wil dan nog jouw 'oude' obligatie? Het resultaat is dat de prijs van jouw obligatie daalt, en daarmee ook de waarde van het fonds.

Valutarisico: De dans van wisselkoersen

Als jouw beleggingsfonds investeert in buitenlandse effecten, kom je in aanraking met valutarisico. Dit risico ontstaat doordat de waarde van vreemde valuta kan fluctueren ten opzichte van de euro. Een sterke euro kan bijvoorbeeld de waarde van beleggingen in een andere munt verminderen, zelfs als de onderliggende aandelen of obligaties goed presteren. Het is als een onverwachte tegenwind die je rendement omlaag kan duwen.

Liquiditeitsrisico: Vastzitten in het verkeerde fonds

Sommige beleggingsfondsen investeren in activa die moeilijk snel te verkopen zijn, zoals vastgoed of bepaalde soorten obligaties. Dit heet liquiditeitsrisico. Wanneer er plotseling veel beleggers hun geld willen opnemen, kan het fonds moeite hebben om snel genoeg geld vrij te maken zonder verlies te lijden op de verkoop van minder liquide activa. Hierdoor kan het moeilijk zijn om op het juiste moment uit te stappen, wat voor onverwachte verliezen kan zorgen.

Inflatie en koopkracht: De stille dief

Inflatie kan sluipenderwijs je rendement aantasten. Als de prijzen stijgen en jouw beleggingen dit niet kunnen bijhouden, verlies je eigenlijk koopkracht. Je geld groeit misschien wel in absolute termen, maar als de inflatie sneller stijgt dan jouw rendement, kun je met dat geld minder kopen dan voorheen.

Fondsbeheerder risico: Vertrouwen in de kapitein

Ofschoon je hoopt dat de fondsbeheerder altijd de juiste beslissingen neemt, kan ook deze professional fouten maken of verkeerde inschattingen doen. De fondsbeheerder kan besluiten te beleggen in bepaalde sectoren of regio's die uiteindelijk minder presteren dan verwacht. Het is daarom belangrijk om niet blind te vertrouwen op de kunde van een fondsbeheerder; ook experts kunnen verrast worden door onverwachte gebeurtenissen in de markt.

Noot

1. http://www.deltalloydassetmanagement.nl/HomeNL/Begrippen-Beleggen-AC.htm

Lees verder

• Svenska Handelsbanken in Nederland: bank zonder bonussen