Beleggen: Wat zijn obligaties?

Obligaties zijn anders dan aandelen, omdat een obligatie een schuldbrief is. Voor het bedrag dat je in deze vorm uitleent aan een onderneming ontvang je een jaarlijkse rente. Aan het einde van de looptijd koopt het bedrijf de obligatie terug voor de nominale waarde. Ondertussen kun je je obligaties echter op de beurs verkopen. De beurswaarde wordt bepaald door het verschil tussen de rentestand en de rente er voor de obligatie wordt uitgekeerd. Het risico is afhankelijk van het soort obligaties.

Obligaties: iets anders dan aandelen

Een aandeel is een stukje bezit van een onderneming. Met het kopen van een aandeel, koop je eigenlijk een stukje van het bedrijf in kwestie. Daarin zit ook meteen het grootste verschil tussen aandelen en obligaties. Een obligatie is namelijk een schuldbrief: door een obligatie te kopen, leen je geld uit aan een bedrijf. De obligatie heeft een nominale waar waarover de bezitter ervan ieder jaar een vaste jaarrente ontvangt. Aan het einde van de looptijd wordt de nominale waarde van de obligatie terugbetaald. Ondertussen kan de koerswaarde van de obligatie wel veranderen.

Risico van obligaties

Er wordt vaak gedacht dat obligaties een vrijwel risicoloze belegging zijn. Er zijn inderdaad obligaties die erg weinig risico met zich mee brengen. Over het algemeen is het echter niet waar: de koerswaarde kan behoorlijk stijgen én dalen. Dat komt doordat je voor obligaties een vaste rente ontvangt. Wanneer de variabele rente (die je op een normale spaarrekening ontvangt) daalt, wordt het aantrekkelijker om obligaties te kopen en stijgt de koers. Wanneer de variabele rente stijgt en je op een spaarrekening dus meer rente ontvangt dan door het bezit van obligaties, zullen veel mensen hun obligaties willen verkopen en daalt de koers.

Aan het einde van de looptijd krijg je wel de nominale waarde - en dus niet de beurswaarde - van de obligatie terugbetaalt. Wanneer je zo lang kunt wachten, weet je dus zeker wat je in ieder geval hebt. Dit geldt overigens niet voor perpetuele obligaties. Die zijn namelijk eeuwig durend.

Daarnaast weet je van tevoren hoeveel rente je elk jaar ontvangt. Dit in tegenstelling tot de uitkering van dividend bij aandelen, die afhankelijk is van het wel en wee van de onderneming.

Er is overigens altijd een kleine kans dat de rente en/of de terugbetaling niet voldaan kunnen worden door de onderneming. Wanneer de onderneming in financiële problemen komt of failliet gaat, hebben de obligatiehouders weliswaar voorrang als schuldeisers ten opzichte van de aandeelhouders, maar toch kan het voorkomen dat zij naar (een deel van) hun geld kunnen fluiten.

Het verband tussen de rentestand en de koers van obligaties

Zoals hiervoor al werd opgemerkt, hebben obligaties een vaste rente (over de nominale waarde). Wanneer de variabele rente daalt zal de koers van obligaties stijgen; als de variabele rente stijgt, zal de koers van obligaties dalen. Dat is echter niet alles.

Ook wanneer er verwacht wordt dat de rentestand gaat stijgen, zullen de koersen van obligaties dalen. Obligatiekoersen reageren net als koersen van aandelen dus niet alleen op concrete ontwikkelingen, maar ook op speculatie.

Langer lopende obligaties reageren qua koerswaarde sterker op allerlei ontwikkelingen dan korter lopende obligaties. Hoe korter de looptijd van de obligatie (nog) is, hoe dichter de koerswaarde bij de nominale waarde komt. Voor dat bedrag zal de obligatie op termijn namelijk teruggekocht worden door de onderneming die de obligatie in eerste instantie had uitgeschreven. Vlak voordat dat gebeurt zal niemand de obligatie willen verkopen voor veel minder dan de nominale waarde; en niemand zal de obligatie willen kopen voor veel meer dan de nominale waarde. Er is immers weinig tijd meer over om rente te ontvangen van de obligatie: of de rente nu hoog of laag is, maakt dan weinig meer uit. Op die manier worden de nominale waarde en de beurswaarde als het ware naar elkaar toe getrokken.

Verschillende soorten obligaties

Het verhaal hierboven gaat over obligaties in het algemeen. In de praktijk zijn er veel verschillende soorten en varianten obligaties. Zo zijn er bijvoorbeeld winstdelende obligaties die niet alleen rente uitkeren, maar ook een winstuitkering. Daarmee lijken deze obligaties vrij veel op aandelen. Aan de andere kant zijn er ook spaarbrieven: obligaties waarbij er aan het eind van de looptijd naast de nominale waarde een van tevoren vastgestelde vergoeding wordt uitgekeerd. Spaarbrieven zijn daarmee obligaties die vrij veel weg hebben van een spaardeposito.

Lees verder

• Beleggen op de beurs: Wat zijn aandelen?
• Beleggen: risico beperken bij handelen op de beurs