Erfenissen en successierechten

Iedereen die erft moet daarop belastingen betalen. Hoeveel je precies moet betalen hangt af van de waarde van de geërfde goederen. En als erfgenaam zal je die waarde zelf moeten bepalen. Je kan hierbij op voorhand niet voldoende weten waar je aan begint.

Verplichte aangifte

Bij een erfenis moet je dit binnen de 5 maanden na het overlijden melden aan de overheid. Dat gebeurd via een aangifte van nalatenschap. In dat aangifteformulier vermeld je wat je precies erfde en wat de netto waarde is van alle goederen afzonderlijk. Dat is de geschatte waarde op de dag van het overlijden en na aftrek van alle schulden. De ontvanger van het kantoor van de successierechten zal deze aangifte gebruiken om te bepalen hoeveel u belastingen verschuldigd bent op de erfenis. Als de ontvanger niet akkoord gaat met de opgegeven waarden, zal hij zelf achteraf uw waardering controleren. Het betreft hier natuurlijk niet alleen woningen en gronden. Maar ook auto´s, kleding, postzegelverzamelingen, kunstvoorwerpen, enz.

De venale waarde

Indien een woning of andere zaken na overlijden verkocht - moeten - worden is de verkoopprijs uiteraard ook de op te geven waarde. Enkel het nettobedrag komt in aanmerking. De eventueel te betalen BTW, notariskosten of andere schulden of belastingen mogen dus weggelaten worden. Men noemt deze waarde de venale waarde en is de nettowaarde die de markt zou geven bij een openbare of onderhandse verkoop. Maar deze waarde is natuurlijk altijd subjectief en vooral onmogelijk exact te bepalen. De verkoper zal hier vooral proberen te werken met vergelijkingspunten. Auto´s van een bepaald merk en jaartal hebben bijna allemaal dezelfde waarde. De waarde van aandelen wordt bepaalt door de slotkoers op de dag van het overlijden. Bij onroerend goed zal hij nagaan wat de verkoopprijs was van gelijkaardige panden in de buurt en in dezelfde periode. Voor kunstvoorwerpen, sierraden of andere kostbare objecten is de waarde veel moeilijker te bepalen. Na de aangifteperiode van 5 maanden is het onmogelijk om nog aanpassingen te maken aan je aangifte of bedragen terug te vragen als later blijkt dat je een bepaald voorwerp hebt overschat. Je hebt er dus alle belang bij goed te overwegen of je een woning na overlijden onmiddellijk gaat verkopen of beter meer dan 2 jaar hiermee wacht. De ontvanger kan immers tot 2 jaar na het indienen zijn schatting herzien. Anderzijds loop je het risico de goederen te onderschatten.

De juiste prijs

Als de ontvanger besluit dat je tekortschat zal je de successierechten op het tekort bijkomend moeten betalen. Bovendien riskeert u een fiscale boete. Voor onroerende goederen is die boete gelijk aan eenmaal het bedrag aan successierechten op het tekort. Zolang de onderwaardering kleiner is dan een achtste van de aangegeven waarde, zijn er geen bijkomende successierechten verschuldigd. Voor roerende goederen is de boete gelijk aan tweemaal het bedrag aan successierechten dat u te weinig betaald heeft. Die boete is verschuldigd vanaf de eerste euro successierechten dat u te weinig betaalde. De kunst bestaat er dus in om zeker niet te veel te schatten, maar ook niet te weinig. Ten allen tijden zal je uw schatting kunnen verdedigen, hetgeen dan kan leiden tot en minnelijk akkoord. Als men niet tot een akkoord kan komen, gebeurd er een controleschatting. Deze controleschatting gebeurd echter enkel bij onroerende goederen.Er zijn wel enkele uitzonderingen, zoals bij boten. Het oordeel van de controleur tijdens de controleschatting is definitief. Je hebt er dus alle voordeel bij eerst tot een goed minnelijk akkoord te komen.

Voorafgaande schatting

Voor goederen die moeilijk te schatten zijn kan je per aangetekend schrijven eerst wel een voorafgaande schatting aanvragen. Die schatting zal je wel zelf moeten bekostigen en telt minstens voor elke partij 1 deskundige. Wanneer deze deskundigen niet tot een akkoord kunnen komen, zal het besluit genomen moeten worden door een vrederechter. Je hebt dan zelf geen hand meer in de schatting en de waarde van de deskundige is bindend, zelfs als binnen de 5 maand het goed veel goedkoper wordt verkocht. Het spreekt voor zich dat een dergelijke voorafgaande schatting enkel interessant is bij een groot belastbaar actief dat belast wordt tegen de hoogste tarieven. Om je te helpen bij de waardebepaling van vastgoed kan je ook zelf een vastgoedschatter inschakelen. De ontvanger is echter niet verplicht het oordeel van deze schatter te respecteren.

Het vruchtgebruik

Tot slot dien je nog rekening te houden met het vruchtgebruik. Kinderen die samen met hun moeder erven van hun overleden vader, erven enkel de naakte eigendom op de gezinswoning. In dat geval moeten de kinderen enkel de waarde van het naakte eigendom aangeven. Die waarde bekom je door de waarde van het vruchtgebruik van de verkoopwaarde af te trekken. De waarde van het vruchtgebruik wordt forfaitair bepaald op 4% van de waarde van het goed in volledige eigendom. Die 4% dien je vervolgens te vermenigvuldigen met de coëfficiënt in functie van de leeftijd van de vruchtgebruiker. Als de vruchtgebruiker nog jong is, liggen de levensverwachtingen hoger en dus ook de waarde van het vruchtgebruik.