Rente niet zonder kritiek

Rente is de vergoeding die de ene partij (de schuldenaar) betaalt voor het geld dat hem gedurende een bepaalde periode door een geldgever wordt overgelaten. Als wettelijke basis daarvoor geldt doorgaans een contract, bijvoorbeeld een kredietovereenkomst. De hoogte van de rente wordt in een vrije markteconomie door vraag en aanbod bepaald.

Het begrip rente kent twee betekenissen

• het woord rente staat op de eerste plaats voor het rentetarief, uitgedrukt als een percentage per interval (bijvoorbeeld per jaar, vaak in het Latijn p.a. of per annum);
• daarvan te onderscheiden is het rentebedrag, de rente-inkomsten, derhalve het concrete geldbedrag dat een bepaald kapitaal bij een overeengekomen rentetarief oplevert.

Samengestelde intrest

Er is sprake van samengestelde interest als de rente-opbrengst wordt toegevoegd aan de hoofdsom/schuld en dus eveneens rentedragend wordt tegen de afgesproken rente. En met de term rentestructuur wordt de de relatie tussen het rentetarief en de looptijd van een kredietovereenkomst aangeduid. U leest er meer over in rente-aspecten

Nominale rente

De nominale rente is de op een lening betaalde of afgesproken rente. De reële rente is de rente na aftrek van inflatie. De reële rente kan negatief zijn als de inflatie hoger is dan de nominale rente.

Kritiek op rente

Zoals al in de inleiding opgemerkt, is het fenomeen rente niet geheel zonder kritiek. Bij die kritiek kan een onderscheid worden gemaakt tussen ethische en economische aspecten.

Ethische en morele kritiek op rente

Lang geleden, toen geld nog een relatief nieuw fenomeen was, werd er door de intellectuelen van die tijd controversieel over rente geredeneerd. In die tijd nam men als vanzelfsprekend aan dat rente slecht was, zowel onder de toenmalige intellectuelen alsook onder het gewone volk .

Aristoteles zei onder meer het volgende van rente: "Zo is woeker (bedoeld wordt rente) een hatelijk iets, omdat men uit geld zelf inkomen verwerft en niet uit datgene waar het geld voor is. Want geld werd immers uitgevonden ten behoeve van ruilhandel, maar door rente vermeerdert het zich zelf daarentegen".

Tot aan de industriële revolutie waren de meeste mensen voornamelijk “selfsupporting” en hadden slechts in uitzonderlijke gevallen genoeg geld om het rendabel uit te lenen, dus om er rente voor te krijgen. Door de toegenomen arbeidsverdeling sinds de industriële revolutie en de daaruit voortvloeiende afhankelijkheid van geld, is bijna iedereen in de huidige geïndustrialiseerde maatschappij zowel ontvanger als vergoeder van rente, wat veel van de ethische kritiek heeft weggenomen.

Joods-christelijke verbod op rente

In het Oude Testament werd het genieten van rente bij joden onder elkaar verboden, bij “vreemden” daarentegen was het toegestaan.

Christenen werd in de Middeleeuwen bij pauselijk decreet het ontvangen van rente geheel verboden. Uit het evangelie van Lucas, 6:35: “…..heb je vijanden lief en doe goed zonder er iets voor terug te verwachten en uw beloning zal groot zijn.”

Islamitisch verbod op rente

In sommige landen wordt de Sharia zodanig uitgelegd dat elke ontvangst van rente gelijk staat aan woeker en daarom verboden is.
Inkomen uit vermogen daarentegen wordt hierdoor niet per definitie verboden. Men maakt daarbij echter een onderscheid tussen risico-kapitaal (eigen vermogen bijvoorbeeld uit aandelen) dat rendement oplevert én, zoals gebruikelijk in het Westen, vreemd vermogen (vastrentende waarden zoals obligaties, leningen).

Kritiek op rente in economische zin

Kritisch wordt er ook over rente gedacht in economische opzicht. Volgens sommige opvattingen vormt niet zozeer de rente het probleem maar de liquiditeitspremie, die een marktconforme daling van het renteniveau tot nul verhindert. In een scenario waarbij het renteniveau lager zou zijn dan de rente, zou niet langer worden geïnvesteerd. Geldmiddelen zou worden opgepot, wat de omloopsnelheid zou verminderen en uiteindelijke tot deflatoire toestanden zou leiden.

Dat dwingt tot voortdurende groei en inflatie, voert tot de vernietiging van natuurlijke hulpbronnen, verergert maatschappelijke problemen en is tegelijk de belangrijkste oorzaak van massale werkloosheid. Aanhangers van deze economische theorie raden aan om de liquiditeitspremie met een ander waarderingssysteem te neutraliseren en daarmee een vermindering van het algemene renteniveau tot nul toe te laten.