Islamitisch bankieren is in opmars

Er is steeds meer vraag naar islamitisch bankieren en de sukuk. De waarde van alle sukuk in de wereld steeg in de periode 2003- 2019 van 10 miljard tot ruim 300 miljard dollar. Ook in Nederland wordt islamitisch bankieren met renteloze lening aangeboden. De Chaabi Bank, dochter van de Marokkaanse Banque Populaire, opent in Europa steeds meer vestigingen en ook in Nederland. Let ook op de Attijariwafa Bank. Er zijn vestigingen in Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. Grote Marokkaanse banken zien in Nederland genoeg mogelijkheden om te bankieren. Wat is islamitisch bankieren eigenlijk?

Islamitisch bankieren is in opmars in ons land

Nederlandse financiële instellingen zijn geïnteresseerd in het aanbieden van bancaire diensten onder de noemer van islamitisch bankieren. Hierbij worden halal, verantwoorde of reine, producten aangeboden. Ze moeten aan de volgende drie vereisten voldoen:

1. Rente wordt gezien als een onaanvaardbare vorm van vermogens vermeerdering. Alleen een renteloze lening of spaarrekening is toegestaan.
2. Er worden geen zaken gedaan met onethische bedrijven, dus niet seks-, muziek-, gokken-, wapens- alcohol- en varkensvlees gerelateerd.
3. Speculatie is niet toegestaan.

Marokkaanse banken in Nederland

Meerdere Marokkaanse banken hebben vestigingen in Nederland en richten zich actief op de Marokkaanse gemeenschap, ongeveer driehonderdvijftig duizend mensen. Zo zitten de Attijariwafa Bank en de Chaabi Bank in de Randstad. Denk aan Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam.

Islamitisch bankieren in Europa

Het IMF, het Internationaal Monetair Fonds, schatte eind 2018 dat er wereldwijd ongeveer 2 biljoen euro omgaat in islamitisch bankieren en denkt ook dat het islamitisch bankieren verder zal blijven groeien. In Europa is vooral Engeland koploper, de Al Rayan Bank is er de grootste islamitische bank. De potentiële markt is verder groeiende, onder meer door een beter opleidingsniveau en inkomensniveau en de mond op mond reclame.

Wereldwijd islamitisch bankieren

Het is en wordt wereldwijd een zeer grote markt. Zo becijfert investeringsbank Goldman Sachs dat het halal bankieren in omvang binnen vijf jaar wereldwijd zal verdubbelen. Meer recent zijn de investeringen van buiten de traditionele islamitische investeerders in het Midden Oosten en Afrika.

Nederlandse banken en islamitisch bankieren

Er is onderzocht of het mogelijk is om voor de grote moslimgemeenschap in Nederland halal-producten aan te bieden. Bij de Rabobank liep hiermee een proef in de regiokantoren in Utrecht en Boskoop. De klanten kregen dan zelf geen spaarrente bijgeschreven, maar de rente wordt meteen geboekt naar een goed doel. De uitkomsten van die proef waren dat de animo in ons land nog te klein is. Ook zouden halal hypotheken een probleem zijn, als er geen rente is is er immers ook geen hypotheekrenteaftrek.

Werkwijze islamitisch bankieren

Hoe het één en ander werkt blijkt bij het aanvragen van een persoonlijke lening. Aangezien geen rente mag worden berekend, wordt een tussenstap gemaakt. De bank koopt het product dat de klant graag wil hebben en verkoopt het met opslag door aan de klant. Een sale-and-lease-back constructie dus. De klant betaalt het geld immers in termijnen terug. Formeel is in deze constructie de verrekening zonder rente. Wat betreft het beleggen zijn van te voren indices en bedrijven geoormerkt die voor halal beleggen in aanmerking komen. Lastig punt is met name de halal hypotheek. Omdat het onderdeel rente niet in het geheel voorkomt en er dus sprake is van een renteloze lening, is er per definitie geen aftrek van hypotheekrente.

Halal hypotheek

Volgens de huidige letter van de Nederlandse belastingwetten geen sprake van een betaling van hypotheekrente. De Belastingdienst is vooralsnog niet bereid om de belastingaftrek toe te staan. Sommige moslims huren nu een huis en geven de rente op een spaarrekening weg aan een goed doel.

Islamitische spaarrekening

Bij een Islamitische spaarrekening wordt geen vaste rente gegeven, maar een soort winstdeling.

Derivatenhandel

Gokken en speculeren is niet toegestaan. Hieronder valt ook de derivatenhandel zoals de optiehandel.

Veel voorkomende termen

Enkele veel gebruikte termen zijn:

• Halal. Dit is wettelijk toegestaan door de Islam.
• Haram. Dit is niet wettelijk toegestaan en dus verboden door de Islam.
• Bilaa Riba. Dit is renteloos.
• Riba. Dit is de rente.
• Hawala. Dit is een geldoverdracht, schuldoverdracht of andere een geldelijke verplichting tussen personen.
• Riba al-Fadl. Dit zijn variabele geldtransacties met variabele bedragen.
• Riba an-Naseeyah. Vergelijkbaar met een hypotheekrente.
• Takaful, islamitisch verzekeren. Het systeem van takaful zorgt voor een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij mensen vrijwillig een bijdrage storten in een fonds dat bij verlies of schade uitgekeerd.

principes bij islamitisch bankieren

Belangrijke principes waaraan moet zijn voldaan zijn:

• Vermijd zoveel mogelijk Gharar en neem dus geen onverantwoorde risico's.
• Laat je niet in met zaken die Haram zijn, zoals wapens, drank, de seksindustrie of gokken.
• Geen Maysir, niet gokken en winst maken op basis van toeval.
• Geen Riba, rente.

Wat is een sukuk obligatie

Tot slot de sukuk-obligatie. Deze wint duidelijk aan terrein. Er wordt namelijk hard gewerkt aan een internationale kapitaalmarkt voor islamitische obligaties, sukuk, en derivaten. Bij een sukuk wordt het rendement bepaald door de winst van de onderliggende onderneming, in plaats van de jaarlijkse vaste rentevergoeding over het belegde vermogen. Het voldoet aan de regels dat het op papier is geschreven, voor een bepaalde tijd geldt en dat het wordt uitgegeven wanneer een bedrijf productiviteitsgroei toont.

Kredietcrisis

Islamitische banken hadden niet of nauwelijks direct te lijden onder de kredietcrisis. Hooguit indirect door een afnemende groei van de wereldeconomie. Vooral doordat deze banken niet handelen in schulden, terwijl juist daar de Achilleshiel ligt en lag van de Westerse banken. Zoals ik aangaf is ook het speculeren voor deze banken not done. Het islamitisch bankieren is gericht op handel in duurzame producten. Iets waar ook de Westerse banken interesse in hebben. Sommigen stellen dat als alle westerse banken islamitisch zouden hebben gebankierd, er nooit een kredietcrisis zou zijn opgetreden.

Marokkaanse Banque Populaire

De Chaabi Bank, dochter van Banque Populaire du Maroc, opende een vestiging in Amsterdam. Dit na al eerder in Rotterdam, Den Haag en Utrecht, een vestiging te hebben geopend. Deze bank respecteert de islamitische wetgeving, maar biedt niet het islamitisch bankieren aan.

Slot

Werd eerst nog door Westerlingen een beetje vreemd aangekeken tegen islamitisch bankieren. Nu is een belangrijk deel van deze wijze van bankieren voor vele banken waarschijnlijk een duurzame en mooie toekomst. Duidelijk is dat de ontwikkeling van producten, wereldwijd in beweging is. Een goede en ook een te verwachten ontwikkeling, waar velen hun voordeel mee kunnen doen. De belangstelling stijgt, maar het ontbreekt nog wel eens aan daden in Nederland.

Lees verder

• Veranderen van bank? Overstappen dus in 2021