Betalingsverkeer in Nederland: hoe werkt dit nou precies?

Iedereen zeurt erover. Waarom is mijn geld nog niet bijgeschreven bij de ontvanger, terwijl het er bij mij al lang is afgeschreven. De banken houden het geld weer eens vast, hierdoor loop ik rente mis! Tijdens de werkweek duurt het al lang, maar in het weekend gebeurt er helemaal niets, dat is toch niet van 2019? Maar hoe gaat de verwerking van jouw betaling nou precies in zijn werk?

Inhoudsopgave

• Technisch verhaal
• TARGET2
• Aanlevertijden van betalingsverkeer
• Zijn er geen alternatieven?
• Betalingsverkeer op Feestdagen
• Binnenland
• Buitenland

Technisch verhaal

Als je enigszins wilt begrijpen hoe het betalingsverkeer werkt, zul je je eerst door onderstaand, enigszins technische verhaal moeten worstelen. Dit verhaal geldt overigens voor iedere bank in Nederland, de genoemde banken zijn in dit verhaal voorbeelden.

Betalingsverkeer bij je eigen bank
Stel je hebt een rekening bij de ING en wilt een betaling doen naar een rekening bij de ABN AMRO. Jij biedt de betaling bij de ING aan via internetbankieren of je mobiel bankieren app. Het eerste wat er dan gebeurt is dat ING het door jou aangeboden bedrag direct van je rekening afschrijft. De betaling wordt dan zichtbaar als een reservering. De bank verzamelt alle betalingen die dat uur plaatsvinden en stopt ze in één groot bestand. Dit bestand wordt in zijn geheel aangeboden aan een systeem dat CSM heet. CSM staat voor Clearing & Settlement Mechanisme.

Ondanks dat het niet direct wordt verwerkt, schrijft de ING het bedrag wel direct van je rekening. Dit doet de bank om te voorkomen dat je het geld "dubbel" uitgeeft en zo ongewenst met een negatief banksaldo komt te zitten. Dit levert vaak hoge boeterentes op en dat moet natuurlijk zoveel mogelijk worden voorkomen.

Betalingsverkeer tussen de banken
Het verzamelde bestand wordt vervolgens bijgeschreven op de rekening die de bank heeft bij De Nederlandsche Bank. Daarna worden de aangeboden bestanden van alle banken uit elkaar gehaald om uiteindelijk alle betalingen per bank weer in een nieuw verzamelbestand te plaatsen. Deze bestanden worden doorgezet naar een volgend systeem, genaamd TARGET2. Hier ligt ook het probleem wat betreft het "trage" betalingsverkeer.

De ontvangende bank
Het bestand met alle verzamelde betalingen wordt dan aangeboden aan de ontvangende bank. De ABN AMRO ontvangt dit bestand en gaat het dan nog splitsen voordat ze het per rekening gaan bijschrijven. Ook hier zit altijd een verwerkingstijd aan vast. Pas daarna kan de bank het bedrag ook daadwerkelijk bijschrijven op de rekening van de ontvangende partij.

Tip: bedrijven bepalen aan de hand van het moment waarop het bedrag op hun rekening is bijgeschreven of je wel of niet op tijd betaald hebt. Dit wordt de boekdatum genoemd. Houd hier dus rekening mee bij het betalen! Een heel goed voorbeeld hierbij is de Belastingdienst. Wanneer jij je betaling in het weekend doet, omdat de laatste dag van betalen in het weekend valt, zal de Belastingdienst deze pas ontvangen op maandag. Voor de Belastingdienst is de maandag dan de betaaldatum.

TARGET2

Banken zijn dus altijd afhankelijk van de werking van TARGET2 wanneer het gaat om het verwerken van jouw betaling. TARGET2 is hierin de spil. Alleen is TARGET2 niet een programma dat vierentwintig uur per dag, zeven dagen in de week doorgaat. Door Europese afspraken ligt het programma 's nachts stil en draait het ook in de weekenden en op veruit de meeste feestdagen niet. Via de dienstverlening op feestdagen zie je precies op welke dagen het systeem wel of niet actief is.

Daarnaast is TARGET2 ook nog eens het enige programma dat de betalingen kan verwerken tot nieuwe bestanden. En omdat het een stuk technologie blijft, kan ook hier een storing in optreden. Doordat er geen directe back-up voor het programma is, kan het zijn dat betalingen langer blijven hangen dan normaal en je langer moet wachten op de verwerking van de gedane betaling.

In onze 24-uurs economie verwachten we dat alles constant doorgaat, dus ook het betalingsverkeer moet in de nacht en het weekend gewoon doorlopen. De reden dat dit niet gebeurt, is grotendeels te vinden in Zuid-Europa. De banken daar vinden dat de nachten en de weekenden rustmomenten zijn; er hoeft dan niet gewerkt te worden. Omdat binnen de Europese Centrale Bank deze afspraak is overgenomen, gelden deze regels nu voor alle nationale banken, dus ook De Nederlandsche Bank. Tja, en ligt deze bank stil, dan kunnen ook de andere banken in Nederland helaas niets!

Conclusie
's Avonds, 's nachts en in het weekend vindt er sowieso geen uitwisseling van betalingen plaats. Doe je dus een betaling op vrijdagavond vanaf je ING-rekening, dan zal deze niet eerder dan maandag op de ontvangende ABN AMRO-rekening worden bijgeschreven.

Aanlevertijden van betalingsverkeer

Van bank naar bank
Zoals verteld, gaat er altijd een tijd overheen om bedragen van de ene naar de andere rekening over te schrijven. De afspraak is dat banken er alles aan doen om het betaalde bedrag binnen één werkdag op de ontvangende rekening te plaatsen. Wij zien natuurlijk het liefst dat deze betalingen dezelfde dag nog worden bijgeschreven. Banken adviseren daarom om zo vroeg mogelijk de betaling aan te bieden. Het verstandigst is om de betalingen voor 14.00 uur aan te bieden, dan hebben de systemen CSM en TARGET2 nog genoeg tijd om de bestanden te verwerken en aan de ontvangende banken aan te bieden.

Binnen je eigen bank
Doe je een betaling naar een rekeningnummer binnen je eigen bank, dan gaat dit een heel stuk sneller. Het gehele bovenstaande verhaal over CSM en TARGET2 geldt in dit geval namelijk niet. Echter is het niet zo dat het binnen de bank wel constant doorgaat. Ook banken moeten een boekhouding runnen en dagtotalen opmaken. Daarom dat er vaak wordt aangegeven dat deze betalingen voor 21.00 uur aangeboden moeten zijn om nog dezelfde dag te kunnen boeken.

Zijn er geen alternatieven?

Zijn er dan geen snellere manieren om geld van persoon A naar persoon B te krijgen? Natuurlijk kun je nog steeds contante betalingen doen. Gewoon lekker ouderwets geld van hand naar hand laten gaan. Er zijn echter steeds meer en meer mensen die geen contant geld meer op zak hebben. Daarom proberen banken, via apps op je telefoon, mogelijkheden te bieden om op andere manieren te betalen. Zo had ING bijvoorbeeld in januari 2016 TWYP geïntroduceerd. Dit was een app waarmee je geld van je eigen TWYP-account naar het TWYP-account van de ander kon overmaken. Nadeel hierbij was dat je beiden een ING-rekening en een TWYP-account moest hebben. Vanwege het weinige gebruik is de app in 2017 door ING uit de lucht gehaald.

Er is de mogelijkheid tot het doen van een spoedboeking. Dit kan vaak via het bankfiliaal en soms ook via het internetbankieren. Op werkdagen is een spoedbetaling binnen 90 minuten bij de ontvangende partij, mits deze boeking uiterlijk 15:30 uur gedaan is. Helaas geldt ook hier dat een spoedboeking in het weekend of op een feestdag niet voor extra snelheid zorgt.

In de eerste maanden van het jaar 2019 was het voor de banken nog niet mogelijk om het betalingsverkeer vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week open te stellen. Sinds de zomer van 2019 is dit met de invoering van Instant Payment gelukkig veranderd.

Betalingsverkeer op Feestdagen

Binnenland

Tot en met 2019 waren er nog verschillende feestdagen waarop geen betalingsverkeer plaatsvond. Betalingen werden wel aangenomen, maar niet verwerkt door de banken. Met Instant Payment, geïntroduceerd in het voorjaar 2019, is dit gelukkig veranderd.

Instant Payment
Sinds 2019 gaat dit anders. Instant Payment zorgt ervoor dat betalingen tussen rekeningen van verschillende Nederlandse banken direct worden verwerkt. Dit geldt niet alleen voor werkdagen, maar ook in het weekend en op feestdagen waarbij voorheen geen betalingsverkeer was, denk hierbij aan de Kerst- en Paasdagen! Een grote verbetering dus.

ING is eind 2018 begonnen met Direct Pay, banken als Rabobank en ABN AMRO werken sinds het voorjaar van 2019 ook met dit systeem. Hierbij worden ook in de weekenden en op feestdagen betalingen tussen twee rekeningen van dezelfde bank direct verwerkt en bijgeschreven. Na de zomer van 2019 is dit uitgebreid naar alle Nederlandse banken, zodat alle betalingen tussen Nederlandse rekeningen nog dezelfde dag worden verwerkt, ook in het weekend, en we niet meer op onze gelden hoeven zitten te wachten.

Instant Payment heeft de functie van Direct Pay dus overgenomen.

Buitenland

Ook betalingen naar het buitenland gaan sneller en sneller. Doe je in 2019 in de ochtend een betaling naar een ander SEPA-land, een land met de Euro als munt, dan kun je er vanuit gaan dat het bedrag dezelfde dag is bijgeschreven.

Voor betalingen naar het buitenland kan het wel nog voorkomen dat er door feestdagen geen betalingsverkeer is, waardoor de betaling langer onderweg kan zijn dan verwacht. De exacte feestdagen van andere landen zijn op internet te vinden.

Lees verder

• Contactloos betalen in de winkel: pinnen zonder pincode!