Witwassen vraagt strengere aanpak

Het witwassen van geld is volgens het strafrecht van veel landen een strafbaar feit. De strijd tegen witwassen wordt beschouwd als een belangrijk element in de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Als men bedenkt dat ook in Nederland in 2011 bijna 13 miljard (!) euro was gemoeid met het witwassen van gelden, dan is de roep om een strengere aanpak niet zo verwonderlijk.

Wat is witwassen?

Witwassen van geld is het terugsluizen van illegaal verdiend geld in het legale financiële en economische circuit. Dat geld is vaak verkregen uit activiteiten zoals drugs- en wapenhandel en belastingontduiking of dient juist ter financiering van dat soort illegale activiteiten. Voorwerp van de strijd tegen witwaspraktijken is illegaal verkregen geld uit onder meer:

• wapenhandel;
• drugshandel;
• smokkel;
• corruptie;
• mensenhandel;
• diefstal;
• afpersing;
• fraude.

Wat wil men met witwassen bereiken

De met witwassen gemoeide handelingen hebben tot doel de illegale herkomst van geldbedragen te verdoezelen, ze aan de invloed van wetshandhavers of de belastingdienst te onttrekken en de opbrengsten van criminele activiteiten door onopvallende zakelijke transacties weer in het reguliere economische circuit te brengen. Dat maakt de cumulatie van uit misdrijven verkregen economische middelen naar voorbeeld van de maffia mogelijk.

Welke omvang heeft het probleem?

Zomaar een bericht uit de Nederlandse pers dat illustreert om welke gigantische bedragen het gaat. In Capelle aan den IJssel werd op dinsdag 11 februari 2014 een aanzienlijke hoeveelheid contant geld onderschept. Het ging daarbij in totaal om 2,5 miljoen euro. Een deel daarvan, 1 miljoen euro, bevond zich in de kofferbak van een Belgische auto. Het geld was even daarvoor opgehaald bij een plaatselijk bedrijfspand. Bij het onderzoeken van het betrokken pand werden naast geldtelmachines ook meerdere vuurwapens aangetroffen. De gelden waren waarschijnlijk verkregen uit drugshandel en moesten worden witgewassen.

PvdA pleit voor hardere aanpak

Nóg in 2014, werd door 2 kamerleden van PvdA aangekondigd dat men zich hard gaat maken voor een strengere aanpak van witwaspraktijken. Weliswaar heeft fraudebestrijding volgens de partij al de nodige aandacht, maar met name de bestrijding van witteboordencriminaliteit heeft nog te weinig prioriteit. In dat verband werd erop geattendeerd dat er in ons land in 2011 voor niet minder dan 13 miljard(!) euro werd witgewassen.

Alerte opstelling van banken gewenst

Ook banken kunnen zich onder bepaalde omstandigheden mede schuldig maken aan het faciliteren van witwaspraktijken als ze geld aanvaarden waarover geen belasting is betaald. Onderstaand praktijkvoorbeeld geeft aan hoe alert de sector moet zijn. Een klant opent een rekening bij een bank. Hij geeft zich uit als tussenpersoon voor onroerend goed in het Caribisch gebied. Op de rekening betaalt zijn opdrachtgever zogenaamd commissies. Er gaat veel geld op de rekening om.

Meldpunt witwaspraktijken

Op een gegeven moment wil de klant zijn rekening opheffen: hij is met zijn opdrachtgever in onmin geraakt. De bank vertrouwt het zaakje niet. De als opdrachtgever opgegeven onroerendgoedfirma is niet terug te vinden in de handelsregisters van relevante West-Europese landen. De bank informeert het meldpunt voor witwasserij. Dat komt erachter dat meerdere betrokken personen al bij vastgoedfraude betrokken zijn geweest. Vervolgens wordt justitie ingeschakeld en er wordt een onderzoek opgestart naar vermoedelijke witwaspraktijken.

Hogere straffen

De PvdA is van mening dat er hogere straffen moeten gelden voor frauderende bedrijven en andere overtreders. Men attendeert in dat verband op de VS waar de boetes veel hoger zijn. In ons land kan aan frauderende ondernemingen slechts een maximale boete van 780.000 euro worden opgelegd en dat zijn niet bepaald bedragen waar de "grote jongens" wakker van liggen. Hoge winsten en relatief lage boetes maakt frauderen zo tot een uitermate aantrekkelijke vorm van criminaliteit.

Tot de aandachtspunten voor een meer gedegen aanpak behoren volgens de PvdA ook:

• een hogere pakkans bij faillissementsfraude;
• uitbreiding van de opsporingscapaciteit (meer financiële rechercheurs);
• afschaffing van het 500 eurobiljet;
• financieel toezicht op bitcoins.

Witwassen van gelden met behulp van derivaten

Fiscale opsporingsdiensten hebben aanwijzingen dat vele miljarden aan het zicht van fiscale autoriteiten worden onttrokken en in het Caribisch gebied in zogenaamde trustfonds worden ondergebracht. Het feit dat daarbij behulpzame banken op die manier verboden transacties mogelijk hebben gemaakt, is maar moeilijk te bewijzen. Want net zo min als een rekening bij een Zwitserse bank als bewijs voor zwart geld geldt, is een trust per definitie iets illegaals.

Witwassers ontwikkelen constant nieuwe methoden om de opsporing te bemoeilijken en eventuele sporen uit te wissen. Een geliefde methode daarbij is het witwassen van gelden met behulp van derivaten, afgeleide financiële producten die vaak worden ingezet om financiële paden te verbergen. Men benut de complexiteit van die derivaten omdat ze het traceren van “geldsporen” aanzienlijk bemoeilijken

Lees verder

• Belasting betalen in Nederland
• Zwart geld: opsporing ervan geïntensiveerd
• Anonieme bankrekening openen: bankrekening op nummer
• Geld in geuren en kleuren
• Hoe zwart werk wit wordt