Vertrouwen: het belangrijkste kapitaal van een bank

Zonder vertrouwen is een bank reddeloos verloren. Een bank kan op papier op basis van rationele cijfers nog zo gezond en solide zijn. Als klanten het vertrouwen in een bank verliezen, kan de bank in een vrije val terecht komen. Dit is bijvoorbeeld Fortis overkomen. Maar hoe werkt de psychologie van de economie?

Perceptie en emotie

Het vertrouwen van spaarders en beleggers in een bank wordt vooral bepaald door emotie en perceptie. Het is voor banken dan ook van groot belang om een robuust en vertrouwenwekkend imago op te bouwen en dit voortdurend te bestendigen. Banken gebruiken met name de media en reclamecampagnes om hun imago op te bouwen en dit te consolideren. De reputatie en het aanzien van een bank liggen voornamelijk besloten in het oordeel dat spaarders, beleggers, andere banken en deskundigen over een specifieke bank hebben. Dit oordeel is voor een groot deel weer gebaseerd op vertrouwen. Maar door aanhoudende negatieve berichten en speculaties kunnen bepaalde emoties de overhand krijgen, met als gevolg dat het vertrouwen in een bank verloren gaat. En dat kan in sommige gevallen een bank in grote problemen brengen.

Self-fulfilling prophecy

Als er paniek uitbreekt onder spaarders en beleggers omdat er grote twijfels bestaan of hun geld nog wel veilig is bij een bank, kan een bank opeens in acute problemen komen. Spaarders en beleggers verliezen het vertrouwen in een bank en trekken massaal hun spaartegoeden terug. Psychologie bepaalt op dat moment hoofdzakelijk de gang van zaken, koele cijfers komen in deze omstandigheden op de tweede plaats. Speculatie over mogelijke problemen van een bank kunnen een dusdanig effect hebben dat een bank ook daadwerkelijk in de problemen komt. Dit wordt ook wel self-fulfilling prophecy genoemd. Het moge duidelijk zijn dat dit de grootste nachtmerrie is van elke bank. Een bank wordt in een dergelijke situatie namelijk direct bedreigd in zijn voortbestaan. Daarom wordt onder bankiers het vertrouwen ook wel het belangrijkste kapitaal van een bank genoemd.

Graadmeter van vertrouwen

Vertrouwen is ook een belangrijke factor op de geldmarkt. De interbancaire rente wordt gezien als de graadmeter van vertrouwen tussen de banken. De interbancaire rente is de rente die banken bij elkaar in rekening brengen voor onderlinge leningen. Normaal gesproken lenen banken elkaar voortdurend geld om tekorten glad te strijken. Op dit moment is de interbancaire rente naar een recordhoogte gestegen. Dit betekent feitelijk dat de banken elkaar op het moment enorm wantrouwen. Banken zijn huiverig om elkaar geld te lenen. Het vertrouwen dat het uitgeleende geld ook weer wordt terugbetaald is gering, daarom is men uitsluitend bereid om tegen een hoge vergoeding geld uit te lenen. De geldstromen op de geldmarkt zijn daardoor nagenoeg tot stilstand gekomen. Terwijl deze geldstromen worden gezien als de levensaderen van de financiële sector. Banken kunnen daardoor in de problemen komen omdat ze niet aan voldoende geld kunnen komen.

Vertrouwenscrisis herstellen

Het gebrek aan vertrouwen lijkt op het moment het voornaamste gevaar binnen het financiële systeem. Er worden op dit moment door overheden en centrale banken grote gebaren gemaakt om dit vertrouwen weer te herstellen. Overheden kopen delen van banken op, banken worden genationaliseerd, centrale banken pompen extra geld in de geldmarkt om de geldstromen weer op gang te helpen, short selling wordt aan banden gelegd en geruststellende woorden worden gesproken. Het is te hopen dat deze maatregelen het vertrouwen in het financiële systeem op lange termijn weer kunnen herstellen. Want het verlies aan vertrouwen kan zich razendsnel voltrekken, terwijl het herstel van vertrouwen een geduldige en lange adem vergt.