Spaarvarkens als spaarpotten

Veel spaarpotten hebben de vorm van en varken. Leuk natuurlijk zo’n varkentje, maar waarom hebben spaarpotten vaak die vorm? De naam van een spaarvarken is terug te leiden vanuit het middeleeuws taalgebruik. Daarnaast is de vorm natuurlijk ook toepasselijk! Een vet varken slachten levert veel vlees op, een vette spaarpot slachten brengt veel geld op!

De Pygg bank

Ook in de middeleeuwen probeerde men in goede tijden wat geld te sparen voor de slechte tijden. Dit geld werd in een goedkoop aardewerken potje gestopt. Het middeleeuwse woord voor klei is pygg. Het geld werd gestopt in een 'pygg bank'. Dit werd al gauw verbasterd tot ‘pig’, het Engelse woord voor varken. In Engeland wordt een spaarvarken daarom nog steeds een ‘piggy bank’ genoemd en heeft de spaarpot de vorm van een varken. In Nederland kreeg de ‘pygg bank’ ook de vorm van een varken, maar is de oorspronkelijke betekenis vergeten.

Varkens aan huis

De vorm van een varken is natuurlijk ook niet zo onlogisch. Vroeger hadden mensen veel dieren aan huis lopen: kippen voor de eieren, een koe of een geit voor de melk, een schaap voor lekkere warme wol, een paard om op te rijden. En een varken voor het vlees.

Een varken werd als biggetje gekocht en werd langzaam vetgemest. Het varken scharrelde zijn eten bij elkaar en kreeg de restjes van de maaltijden. Een varken is een alleseter, dus alle restanten uit de keuken waren goed genoeg voor het varken. Zo groeide het biggetje langzaam uit tot een lekker, dik, vet varken.

Aan het einde van het jaar, wanneer het winter werd en het land niet veel voedsel meer opbracht, werd het dikke, vette varken geslacht. Meestal gebeurde dit in november, de slachtmaand. Het varken zorgde dan voor veel lekkere maaltijden. Er werden worsten, karbonades, hamlappen van gemaakt, maar ook de wangen, de staart en zelfs de poten werden opgegeten. Vaak kon een hele familie een hele winter eten van het varken.

Het sparen met het spaarvarken

Het spaarvarken is eigenlijk hetzelfde als het echte varken wat vroeger aan huis werd gehouden. In plaats van de restjes van het voedsel wat aan het echte varken werd gegeven, kan men het hele jaar door kleine beetjes geld opzij leggen. Op het moment dat men het geld dan hard nodig heeft, kan het spaarvarken geslacht worden en heeft men geld om ook de slechte tijden door te komen. Daarom wordt een spaarpot vaak in de vorm van een varken gemaakt.

Leren sparen met een spaarvarken

Vaak krijgen kinderen een spaarvarken cadeau om te leren sparen. Het kind leert op die manier dat door het wegleggen van kleine beetjes geld, bijvoorbeeld hun zakgeld, er op een bepaald moment voldoende is gespaard om dat ene grote ding te kunnen kopen wat ze altijd al graag wilden hebben.

Ouderwetse, traditionele spaarpotten

Een ouderwetse traditionele spaarpot heeft alleen een gleuf om geld in de spaarpot te laten glijden. Hij heeft oorspronkelijk geen gat om het geld er ook weer uit te kunnen halen. Als men het geld wilde gebruiken, moest men de hele spaarpot kapot slaan om aan het geld te kunnen komen. Het spaarvarken moest toen daadwerkelijk ‘geslacht’ worden. Tegenwoordig zit er vaak een stop in de spaarpot zodat het geld er ook uitgehaald kan worden zonder de spaarpot kapot te moeten slaan.

Nadeel van een spaarvarken

Het nadeel van een spaarvarken is dat je aan de buitenkant niet kunt zien hoeveel geld er in zit. Daarnaast wordt het spaarvarken niet 'vetter' door het staan; het geld wat in het spaarvarken zit, brengt geen rente op.

Spaarvarkens en cultuur

Voor moslims en joden zijn varkens onreine dieren. Het is in deze twee culturen verboden om spaarvarkens te houden. In 2008 is daarom de Fortisbank gestopt met het uitdelen van een spaarvarken (Knorbert) als cadeautje voor kinderen die een spaarrekening kwamen openen.