De kredietstatus van de Amerikaanse staten en de EU
Hoe zit het eigenlijk met de kredietwaardigheid van de staten in de VS? Is die vergelijkbaar met de landen van de Europese Unie? Hoog tijd om na te gaan hoe het met de kredietwaardigheid van de staten in de VS zit vergeleken met de Euro landen. Dat kunnen we nagaan aan de hand van de Standard & Poor (S&P) rating.
In
de kredietstatus van de EU landen volgens S&P hebben we gezien dat de kredietwaardigheid van de Euro landen slechter is geworden in de jaren 2002-2014. Hoe is dat beeld in die andere grote economische zone met één munt: de Verenigde Staten? Kan Europa iets leren van Amerika?
Amerika versus Europa
De Europese landen met de Euro kunnen we uiteraard niet één op één vergelijken met staten in de Verenigde Staten. Amerika is een federatie, waarbij defensie en buitenlandse zaken taken voor de centrale regering zijn. In Europa is het ‘federatie’ woord tegenwoordig vloeken in de kerk. Al zijn er wel degelijk federale kenmerken – de EU is ergens onderweg tussen een internationaal samenwerkingsverband en een federatie. Denk aan toezicht vanuit de EU op de begroting van de landen, Europese rechtspraak en één centraal beleid ten aanzien van de Euro.
Ook zijn er grote overeenkomsten tussen de feitelijke situatie in de VS en de EU: er zijn grote en kleine staten in de VS net zoals dat in de EU voor de landen geldt. De staten hebben heel verschillende niveaus van economische ontwikkeling, armer en rijker, veel of weinig inwoners, hightech of agrarisch enz. – net zo als de EU landen. Staten hebben een hoge mate van autonomie, en maken daar gebruik van. De éne staat kent een basisinkomen, de ander gratis openbaar vervoer; twee staten hebben marihuana gelegaliseerd, sommige staten kennen de doodstraf, andere niet. Kortom, net als in Europa is er een grote verscheidenheid.
De allerbelangrijkste overeenkomst is de gemeenschappelijke munt: aan beide zijden van de oceaan is er één munt. In de VS kunnen de staten niet rommelen met de dollar net zo min als de EU landen dat met de Euro kunnen.
S&P ratings staten in de VS
Inspiratie voor onderstaande infographic is
Infographic: S&P State Credit Ratings, 2001–2012.
De ratings zijn aangepast naar 2014, en het kleurgebruik is aangepast om de vergelijking met de EU zinvol te maken.
Hoe zit het met de ratings van de staten?
Standard & Poor ratings
Het beeld is geruststellend groen. Er zijn maar twee staten met een A of A- rating. Het gemiddelde ligt ergens op AA/AA+. De financiële crisis van 2008 heeft verrassend weinig effect gehad.
Laten we er nog eens de ratings van de EU landen met Euro naast zetten:
Kredietwaardigheid EU landen met Euro 2002-2015
Conclusie:
- de kredietwaardigheid van de EU landen is gemiddeld veel slechter dan die van de Amerikaanse staten en
- er is sprake van achteruitgang in de EU tegenover stabiliteit of zelfs lichte voortuitgang in de VS.
Hoe doen ze dat, die Amerikanen?
Standard & Poor heeft de verhouding tussen de centrale overheid en de staten in de VS geanalyseerd. Volgens hun analyse werkt ‘US-style federalism’ zo goed omdat de centrale overheid anti-cyclisch geld uitgeeft:
- door de manier waarop allerlei regelingen werken – als het slecht gaat vloeit er vanzelf meer geld naar werkloosheidsuitkeringen en medische zorg
- in een recessie wordt er actief geld in de economie gepompt: grote publieke werken, het opnieuw op poten zetten van de auto industrie enz.
De staten reageren met aanpassen van hun uitgaven: ze geven in tijden van recessie minder geld uit. Maar dat wordt gecompenseerd door het geld dat extra wordt uitgegeven door de centrale overheid. De perfecte rolverdeling: de staten zorgen er voor dat hun eigen boekhouding op orde blijft, de centrale overheid zorgt voor stimulerende maatregelen als dat nodig is.
Het verschil met de EU is direct duidelijk: de Europese landen worden door de begrotingsregels gedwongen zich te gedragen als de staten in de VS: bezuinigen. Maar op een andere manier: onze samenleving is in het algemeen minder flexibel dan de Amerikaanse. Voorbeelden:
- Amerikanen trekken redelijk makkelijk van een staat waar het slecht gaat naar een ander deel van het land
- onze starre ontslagregels versus wat in Amerika gebruikelijk is.
De EU landen komen er dus niet met aanpassen en reorganiseren, dat duurt te lang en gaat te moeizaam. Om toch aan de begrotingsregels te voldoen worden belastingen verhoogd waardoor de crisis nog erger wordt.
Het aanjagen van de economie zoals de centrale overheid dat in Amerika doet ontbreekt. De EU heeft geen sterk centraal gezag met eigen inkomsten die de economie kan aanjagen. Het blijft dus nog wel even tobben met de kredietwaardigheid in de EU.