Duurzaam beleggen: hoe beleggen investeerders je geld?

Anno 2017 is groen en duurzaam beleggen sterk in opkomst. Niet alleen kan dit een belastingvoordeel opleveren voor fondsen waarbij dit erkend is, ook kan het de maatschappij en het milieu voordelen geven. Bijna iedere investeerder heeft een duurzaamheidsbeleid. De manier waarop duurzaam geïnvesteerd wordt door asset managers oftewel investeerders is echter vaak onderbelicht. Op welke manier geven investeerders en andere financiële partijen vorm aan duurzaam beleggen?

ESG-criteria

Om te bepalen of een fonds wel of niet duurzaam is wordt er door investeerders gekeken naar ESG-criteria. ESG staat voor Environmental Social Governance. Je zou dit vrij kunnen vertalen als milieu, sociaal en bestuur. Op ieder vlak kan een bedrijf een bepaalde prestatie leveren wat vervolgens op deze criteria getoetst wordt. Niet iedere investeerder heeft op ieder vlak dezelfde maatstaven en ook per product of beleggingsfonds kan dit verschillen. Daarom is niet ieder fonds of product even duurzaam. Investeerders publiceren op hun website welke criteria zij hanteren en er zijn ook onafhankelijke partijen die investeerders beoordelen op de ESG-criteria die zij voeren.

Niet altijd even streng

Grofweg zijn er drie gradaties. De meest strenge vorm is positieve selectie; er worden alleen aandelen of obligaties gekocht van bedrijven die op een positieve manier met verduurzaming bezig zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een investeerder die aandelen koopt van een bedrijf dat zonnepanelen produceert, gewassen ontwikkelt die weinig water nodig hebben of bijvoorbeeld certificering in de kledingindustrie bevordert. Banken die om een dergelijk beleid bekend staan zijn bijvoorbeeld Triodos en ASN. De meeste duurzame fondsen zijn echter fondsen die minder strenge criteria hanteren. Het gaat hierbij om investeringen in bedrijven die er op gericht zijn om bestaande bedrijfsprocessen te verduurzamen terwijl deze in essentie wel vervuilend zijn. Een bedrijf moet bijvoorbeeld een beleid hebben om afval te recyclen, een beleid om arbeidsrechten te respecteren en bevorderen of bijvoorbeeld bijdragen leveren aan educatie door het beschikbaar maken van stageplaatsen. De minst strenge selectie is negatieve uitsluiting, soms ook negatieve screening genoemd. Hierbij wordt er niet geïnvesteerd in bedrijven die activiteiten ontplooien die schadelijk zijn voor mens en milieu. Denk hierbij aan gokken, kernwapens, tabak en alcohol.

Zoals gezegd kan de norm per investeerder en product verschillen. Actiam (het voormalige SNS Asset management) beheert bijvoorbeeld onder andere het vermogen van Reaal en ASN terwijl deze partijen zeer uiteenlopende producten aanbieden op het gebied van duurzaamheid.

Engagement

Misschien nog wel belangrijker dan alleen het bezitten van aandelen is het voeren van engagement en een duurzaam stembeleid. Allereerst engagement. Engagement is het in gesprek treden met het bedrijf waarin geïnvesteerd wordt door de investeerder om bepaalde ESG-onderwerpen te verbeteren. Over engagement wordt vaak weinig gesproken doordat investeerders dit liever op een vertrouwelijke manier doen om zo het proces niet te verstoren. Een andere reden dat er over engagement weinig naar buiten komt is omdat het effect vaak niet makkelijk een op een te herleiden is tot de geleverde inspanning waardoor het lastig is om met de eer te strijken.

Eigenlijk is engagement belangrijker dan alleen het bezit van aandelen wat betreft duurzaamheid. Een aandeelhouder is mede-eigenaar van een bedrijf waardoor het makkelijker is om invloed uit te oefenen op de bedrijfsvoering dan voor iemand van buitenaf. Bovendien weet je zeker dat als de aandelen overgaan naar een partij die niet geeft om duurzaamheid het bedrijf sowieso geen prikkel heeft om te verduurzamen.

Verschillende manieren van engagement voeren

Engagement kan op verschillende manieren gevoerd worden. Een investeerder kan individueel of georganiseerd als groep in gesprek treden met een bedrijf. Dit kan actief maar ook passief zijn; bijvoorbeeld door enkel een oproep te steunen van een NGO waarin aan een bedrijf gevraagd wordt om alleen gecertificeerde producten te verkopen. Een voorbeeld van certificatie is bijvoorbeeld FSC voor houtkap, MSC voor visserij en zijn er verschillende certificatiesystemen voor duurzaam vlees.

Een andere reden om de effectiviteit van engagement te waarderen is omdat bedrijven zich niet altijd voldoende bewust zijn van duurzaamheid. Bovendien hebben ze ook niet altijd de benodigde kennis in huis. Een goede duurzame investeerder weet wat er in de markt gebeurt op het gebied van verduurzaming van de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door ervaring bij een concurrerende onderneming. Bedrijven kunnen profiteren van deze kennis door het gesprek aan te gaan met duurzame investeerders.

Stemmen

Tijdens aandeelhoudersvergaderingen kan er gestemd worden op belangrijke beslissingen in een bedrijf. Ook kunnen aandeelhouders zelf punten naar voren brengen. Zo bracht Follow This in december 2016 een resolutie naar voren bij Shell namens een groep aandeelhouders om sterker in te zetten op de energietransitie. De resolutie komt in mei 2017 tijdens de aandeelhoudersvergadering ter stemming. Het is niet altijd zo dat investeerders zelf altijd stemmen. Ze maken vaak gebruik van proxy voting. Veel investeerders beleggen namelijk wereldwijd in honderden bedrijven waardoor individueel fysiek of elektronisch stemmen bij een aandeelhoudersvergadering niet haalbaar is. Vaak is het stemrecht uitbesteed aan gespecialiseerde partij die vervolgens stemt op basis van de principes van de investeerder en het product waar de aandelen deel van uitmaken. Deze proxy firms kunnen bij aandeelhoudersvergaderingen stemmen namens honderden miljarden aan aandeelhouderskapitaal. Een voorbeeld is ISS die in 2017 namens klanten (investeerders dus) stemt met 3.8 biljoen aandelen bij 20.000 bedrijven wereldwijd.

Financieel voordeel

Door duurzaam te beleggen kun je in sommige gevallen een belastingvoordeel krijgen bij de belastingdienst. Het is echter niet zo dat fondsen waarbij je geen belastingvoordeel krijgt niet duurzaam zijn. Het loont dan ook de moeite om het beleid van de investeerder te onderzoeken op duurzaamheid en eventueel een derde onafhankelijke partij te raadplegen.

Of het voordelig is om een duurzaamheidsfonds te beleggen hangt echter niet alleen af van een eventueel fiscaal voordeel maar ook van de kosten. Duurzaamheidsfondsen die een fiscaal voordeel hebben kunnen duur zijn door de kosten die de fondsbeheerder in rekening brengt en soms zelfs zo duur zijn dat ze het fiscale voordeel voor een groot deel teniet doen. Raadpleeg daarom altijd de prospectus en factsheet om hier meer inzicht in te krijgen.

Een derde en fundamenteler aspect is of duurzaam beleggen ook een beter rendement oplevert. De gedachtegang is dat een duurzaam bedrijf een beter toekomstperspectief heeft doordat conflicten en het opraken van grondstoffen de continuïteit van een bedrijf in gevaar kunnen brengen. Een duurzame bedrijfsvoering kan dit voorkomen waardoor de toekomstige dividend verwachting hoger is en een bedrijf daarnaast makkelijker en dus goedkoper geld kan ophalen met obligaties. Dit alles zou zorgen dat een duurzaam bedrijf behalve een maatschappelijke winst ook een financiële winst oplevert.

Tot slot

Of duurzaam beleggen voor een hoger financieel rendement zorgt is een discussie die nog gaande is omdat het empirisch lastig vast te stellen is. Het is echter onbetwist dat duurzaam beleggen een duidelijk rendement laat zien voor mens, maatschappij en milieu. Het aloude dogma dat bedrijven als enige doel het maximeren van de winst hebben gaat niet meer op. Winst gaat niet meer ten koste van alles want beleggers hebben ook aandacht voor duurzaamheid. Concreet kan dit door het aankopen van assets als aandelen en obligaties maar veel belangrijker nog door het voeren van engagement en een verantwoord stembeleid.

Lees verder

• Het rendement van een beleggingsverzekering verhogen