Belasting ontwijken of ontduiken, wat mag wel?

Ben ik legaal bezig? Wat mag wel, belasting ontwijken of belasting ontduiken? Dit artikel gaat over het verschil tussen belastingontwijking en belastingontduiking (belastingfraude). Er zullen voorbeelden worden aangegeven voor iedere vorm en daarnaast worden de maatregelen van de overheid omschreven.

Belasting ontwijken

Onder belasting ontwijken verstaat men het voorkomen of verminderen van belastingen door gebruik te maken van juridische constructies en zo op deze wijze voordelige belastingregelingen te treffen. Men blijft bij belastingontwijking binnen de wet en zoekt dus zo naar optimale combinaties - eventueel ook over de landsgrenzen - om zo min mogelijk belasting te betalen. Dit zoeken naar belastingvoordeel is ook wettelijk geaccepteerd. Sinds 2006 is belastingontwijking gemakkelijker geworden. Het Europese Hof van Justitie oordeelde destijds dat ondernemers vrij zijn in het verplaatsen van winsten en activiteiten. Het maakt belastingontwijking dan ook lastiger te bestrijden voor de overheid.

Voorbeelden van belastingontwijking:

• Het ontwijken van inkomensbelasting door te verhuizen naar landen waar de belastingen gunstiger zijn.
• Geld sparen in Zwitserland en dit vermogen aangeven bij de Nederlandse fiscus. Indien men dit vermogen niet aangeeft bij de Nederlandse fiscus, dan is men strafbaar en is er sprake van belastingontduiking.
• Dividendstructuur tussen twee vennootschappen zo op elkaar afstemmen dat dividend wordt uitgekeerd door het vennootschap die geen of lage dividendsbelasting kent.
• Een import export structuur toepassen. Een aanzienlijk deel van de winst van ondernemingen wordt hierbij verplaatst naar een land met geen of lage belastingen. De activiteiten moeten echter ook in het land plaatsvinden waar men de belastingen betaalt. Zogenaamde brievenbusfirma's ontduiken te belasting en zijn dus strafbaar.

Is belastingontwijking wenselijk?

Het ontwijking van belasting is niet altijd wenselijk voor de overheid. De overheid ontvangt door ontwijking immers minder belasting dan het verwachtte of wenselijk achtte. Daarom zijn er enkele maatregelen die belastingontwijking moeten verminderen:

• Het internationaal afstemmen van belastingverdragen. Er zal immers minder belasting worden ontweken als de landen ongeveer een soortgelijke belastingwetgeving hebben.
• Het straffen van belastingontwijking. In Frankrijk straft men burgers die in principe legale constructies uitvoeren maar met als doel het ontwijken van belasting. Dit heet het misbruik van recht.
• Het onder druk zetten van belastingparadijzen.

Belasting ontduiken

Belastingontduiking - ook wel belastingfraude genoemd - is het opzettelijk overtreden van de wetgeving om zo minder belastingen te betalen. Men schets een onjuist beeld van de werkelijk aan de autoriteiten waaraan men verantwoording af moet leggen, zoals bijvoorbeeld de belastingdienst. Deze heft dan ten onrechte minder belastingen of geeft ten onrechte een fiscaal voordeel aan een particulier of onderneming. Onder belastingontduiking vallen verschillende aspecten van bewust frauderen. Zo kan men vermogen verzwijgen, wat inhoudt dat men het vermogen niet aangeeft bij de fiscus. Daarnaast kan men ook ten onrechte aftrekposten opvoeren of juist hoger opgeven dan ze in werkelijkheid zijn. Sommige fraudeurs gaan hierbij zo ver, dat ze ook valse facturen opsturen ter ondersteuning van hun aftrekpost.

Belastingfraude kost de overheid veel geld. Enerzijds loopt de staat namelijk geld mis door misgelopen belastingen, anderzijds moet de staat een beleid financieren dat juist belastingfraude tegengaat. Vervolgens dienen belastingfraudeurs ook gestraft te worden, hetgeen ook kosten met zich meebrengt. Als de fraudeurs namelijk niet gestraft worden, dan leidt dit tot vreemde blikken in de samenleving.

Voorbeelden van belastingontduiking:

• Verzwijgen van inkomen (ontduiken inkomstenbelasting en vermogensbelasting).
• Het bedenken of onterecht verhogen van aftrekposten (ontduiken inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting).
• Een onjuiste vestigingsplaats opgeven (ontduiken vennootschapsbelasting).
• BTW-fraude (ontduiken omzetbelasting).

Wat doet de overheid tegen belastingfraude?

De staat gebruikt verschillende middelen tegen belastingfraude:

• De wetgeving aanpassen zodat het minder aantrekkelijk wordt om te frauderen.
• Een anti-fraude wetgeving invoeren. Hiermee wil de overheid duidelijk aangeven wat wel en niet mag en wat de straffen zijn.
• Aangifte van belastingfraude doen. Zo kan het Openbaar Ministerie tot vervolging overgaan, hetgeen de potentiële fraudeurs af zal schrikken.
• De staat heeft grote bevoegdheden inzage het inzien van bank- en privégegevens van verdachte personen. Het kan zo intensief monitoren of er fraude wordt gepleegd en in welke mate.
• Er wordt naar een internationale aanpak gestreefd. Door middel van verdragen kan niet alleen nationale maar ook internationale fraude worden bestreden.