Borg staan voor een ander

Sta nooit borg, zelfs niet voor je eigen broer. Dat is een oude familiewijsheid. Maar had iedereen zich daaraan gehouden dan zou veel economisch herstel zijn uitgebleven.

Borg staan: persoonlijk garant staan

Borgstelling kan men zien als zekerheidsstelling met een menselijk trekje. In tegenstelling tot andere zekerheden zoals hypotheken, biedt een borg persoonlijke garanties. Met de borg deed het menselijke element zijn intrede in de kredietverlening: een borg is een persoon die er garant voor staat dat een ander aan zijn betalingsverplichtingen voldoet.

Als dat niet lukt, overstijgt de frustratie bij de borg vaak het verdriet van de materiële schade. Met het geld verdwijnt, als de borg tot levering wordt gevorderd, meestal ook de vriendschap. Een mislukt krediet verwoest complete familiesrelaties en vriendschappen. Want de borg kan zichzelf zijn goedgelovigheid en de schuldenaar zijn onverantwoordelijkheid niet vergeven.

Borgstelling mobiliseert kapitaal

Wanneer een borg in beeld komt, ontstaat een driehoeksverhouding. Teruggebracht tot de kern van de zaak gaat het hierom: een geldschieter, bijvoorbeeld een bank, vertrouwt zijn klant niet. Hij acht het onvoldoende zeker dat hij zijn geld inclusief rente terugkrijgt.

Functie van de reddende derde daarbij? Hij repareert het gebrek aan vertrouwen in de relatie tussen kredietgever en kredietnemer en zorgt voor kredietwaardigheid. Het geld kan weer stromen, de kiosk gevestigd, de kapsalon geopend, de vrachtwagen gekocht. Het fenomeen borgstelling mobiliseert kapitaal en houdt zo de economie op gang.

Hoe is borgstelling ontstaan?

De oorsprong van borgstelling ligt in het Romeinse recht. De langdurige economische welvaart van het oude Rome was zonder persoonlijke garanties in de kredietverlening ondenkbaar. Van 200 voor Christus tot 250 na Christus was tot 80 procent van de leningovereenkomsten in Rome op persoonlijke garantstelling gebaseerd.

Hypotheken en andere materiële zekerheden die men ook toén al kende, speelden een veel kleinere rol. En het systeem werkte. Borg staan was een kwestie van eer. Wie werd gevraagd, kon moeilijk aan dat verzoek weerstaan.

Borg staan in de tegenwoordige tijd

Zelfs tot op de dag van vandaag is het fenomeen borgstelling niet verdwenen, hoewel het soms wel problematisch kan zijn, zowel in zijn oorsprong als in zijn uitwerking.

Borg staan wordt geboren uit een wens die het midden houdt tussen een vriendelijk verzoek en emotionele chantage. De persoon die wordt benaderd door een vriend om persoonlijk garant te staan, verkeert in een echte lose-lose-situatie:

• wie weigert verliest een goede vriendschap;
• wie ja zegt, boet in aan eigen financiële vrijheid en kredietwaardigheid.

En dat alles met mogelijk zeer vergaande gevolgen: een borg krijgt in het ergste geval te maken met een BKR-notering die de vervulling van eigen toekomstige kredietbehoeften belemmert en die de banken aanzet tot een risico-opslag op de rente.

Pure rijkdom helpt

Zo bezien is persoonlijk garant staan een last die men moet kunnen dragen. Rijkdom kan daarbij natuurlijk helpen. Garant staan wordt een stuk gemakkelijker als je je dat financieel kunt veroorloven.

Overigens hoeft een persoonlijke garantstelling niet bij voorbaat verkeerd te zijn van de borg uit bekeken. Hij heeft immers een “kennisvoorsprong”: hij weet zaken over de schuldenaar die hem het geruststellende vertrouwen geven dat de bank en haar experts niet bezitten.