'Foute' en ethische fondsen: weinig verschil

'Foute' en ethische fondsen: weinig verschil ‘Foute’ sectoren als ‘gokken’, ‘alcohol’ en ‘tabak’, presteren goed ten opzichte van de index. Het inspelen op menselijke zwakheden kan positief uitwerken op de rendementen. Ze doen qua prestatie niet onder voor ethisch verantwoorde beleggingen. Pensioenfonds PGGM gaat ‘duurzaam en ethisch verantwoord’ beleggen. PGGM staat daarin niet alleen. Ethisch en duurzaam beleggen is een groeimarkt waar de gehele financiële markt een graantje van wil meepikken. Is het beleggingstechnisch verstandig om mee te doen aan de rage? Daar is verrassend weinig onderzoek naar gedaan.

‘Verantwoord en duurzaam’ beleggen is de jaren zeventig in de Verenigde Staten ontstaan. Sommige pensioenfondsen begonnen hun beleggingen te screenen op bijvoorbeeld bedrijven die zaken deden met het apartheidsbewind in Zuid-Afrika.
Vermogensbeheerders zagen een kans. Tientallen ‘ethische’ beleggingsfondsen werden gelanceerd. Eind 2005 waren er alleen al in de Verenigde Staten ongeveer 150 van dit type fondsen. Het Verenigd Koninkrijk volgde snel en ook op het vaste land van Europa zijn inmiddels volop ‘ethische en duurzame’ beleggingsfondsen te vinden.

Zwarte lijst

Bij het selecteren van beleggingen leggen de ‘ethische’ fondsen bepaalde criteria aan. Diverse bedrijfstakken staan op de zwarte lijst. Ook bepaalde praktijken zijn een ‘no go area’ . Men belegt bijvoorbeeld niet in ondernemingen die zich bezighouden met: tabak, alcohol, gokken, nucleaire energie, chemie, niet-duurzame energiebronnen (olie, gas, kolen), biotech (stamcel onderzoek,
klonen, genetisch manipuleren van gewassen), defensie en pornografie. Praktijken en handelswijzen die een beursfonds buiten het beleggingsuniversum kunnen plaatsen: kinderarbeid, schending van dieren- of mensenrechten, aanmoedigen of legitiem verklaren van homoseksualiteit en abortus, veroorzaken van milieuvervuiling, gebruikmaken van lage lonen landen of ‘sweatshops’.

Uit dit lijstje - ontleend aan een Amerikaans onderzoek - blijkt dat de begrippen ‘ethisch verantwoord’ en ‘duurzaam’ nogal diffuus zijn en elkaar soms tegenspreken. De diverse ethische fondsen hanteren verschillende criteria. Waar sommige fondsen nucleaire energie, stamcel onderzoek, abortus en homoseksualiteit op de zwarte lijst zetten, zullen andere ethische fondsen daar weer geen bezwaar tegen maken.

Weinig verschil

Het gaat er hier niet om de begrippen ‘ethisch’ en ‘duurzaam’ te definiëren, maar om te kijken of deze aanpak gevolgen heeft voor het te behalen rendement. In een onderzoek uit 2002 komen Rob Bauer, Kees Koedijk en Rogér Otten (Universiteit Maastricht) tot de conclusie dat het allemaal niet zoveel uitmaakt. Er zijn geen statistisch significante verschillen luidt de conclusie. Oudere ‘ethische’ fondsen doen het beter dan jonge. De Amerikaanse ‘ethische’ fondsen scoren minder dan de index en de Britse fondsen doen het juist een fractie beter. De onderzoekers hebben daarbij de periode 1990-2001 in ogenschouw genomen.
Ze constateren dat de Britse ethische fondsen naar verhouding meer in ‘small caps’ en groeifondsen beleggen. De Amerikaanse ethische fondsen zitten vooral in ‘large caps’. Dat verklaart mogelijk het lichte verschil in prestatie tussen de Amerikaanse en Britse fondsen. Voor zowel de Britse als Amerikaanse fondsen geldt dat men minder nadruk legt op zogenoemde ‘waarde’ beleggingen. Iets dat deze fondsen in de jaren na 2000 opgebroken kan zijn.

In het najaar van 2005 publiceerden de Amerikaanse onderzoekers David Hemley, Donald Morris en Christian Gilde een onderzoek waarin wordt gekeken hoe de beursfondsen uit bedrijfstakken presteren waarin veel ‘duurzame’ en ‘ethische’ fondsen juist niet willen beleggen: tabak, gokken en alcohol. Dat is een originele aanpak. Immers bij een prestatievergelijking dreigt men appels met peren vergelijken. Een vermogensbeheerder die naar verhouding veel risico neemt zal mogelijk de index gemakkelijker verslaan dan een behoudende belegger. De onderzoekers uit Maastricht hebben dan wel bij hun onderzoek gecorrigeerd voor het verschil in stijl, maar het vraagteken blijft bestaan. Daarom is het logischer om te kijken naar wat je aan mogelijke performance mist als je niet belegt in bepaalde sectoren. Terug naar het Amerikaanse onderzoek. De periode 1992-2003 werd in ogenschouw genomen. Dus in tegenstelling tot het Maastrichtse onderzoek werd ook naar de ‘bear’ markt van 2001 en 2002 gekeken. De resultaten laten weinig aan de verbeelding over. Wie in de betreffende periode in de tabaksindustrie, alcohol of gokken had belegd, scoorde significant beter dan de index. Zie de onderstaande tabel.

Gokken en tabak

Vooral de gokfondsen hebben een opmerkelijke prestatie neergezet. Maar ook de tabaksindustrie heeft het opmerkelijk goed gedaan gezien de miljarden claims die deze bedrijven in de afgelopen jaren voor hun kiezen kregen. De tabaksindustrie had bovendien een negatieve correlatie met de S&P 500 index. Een belegging in rookwaren zorgde dus in zware tijden voor wat stabiliteit in de portefeuille. De gokindustrie en de alcoholsector hebben weliswaar een positieve correlatie met de S&P 500 index, maar deze is naar verhouding gering. Daaruit kun je afleiden dat deze sectoren in het recente verleden recessiebestendig beleggingen waren. Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat dit in de toekomst anders zal zijn.

Beleggers in ‘foute fondsen’ hebben de menselijke natuur aan hun kant. Menselijke zwakheid is van alle tijden. Het is even universeel als voorspelbaar. In zakenwereld is voorspelbaarheid een krachtige winstbron. Dat blijkt ook uit een onderzoek van ‘foute fondsen’ uitgevoerd in 2001 door Tom Galvin van Credit Suisse First Boston. Zijn onderzoek geeft aan dat ‘foute fondsen’ presteren beter dan de index, in het bijzonder als de economie stagneert.

Cumulatieve performance (31/12/91-31/12/02)

  • S&P500 137,4%
  • Tabak 277,8%
  • Alcohol 240,8%
  • Gokken 471,8%

Correlatie tussen S&P 500 en de diverse sectoren

  • S&P 500 1
  • Gokken 0.0887
  • Alcohol 0.1412
  • Tabak (0.2157)

Er zijn diverse redenen om te investeren in ‘foute fondsen’. Op de eerste plaats is er de goede performance (hoewel prestaties uit het verleden geen indicatie zijn voor de toekomst). Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de sectoren ‘gokken’, ‘alcohol’ en ‘tabak’ relatief onafhankelijk bewegen van de algemene markt. Bij ‘tabak’ is er zelfs een negatieve correlatie. Wie wat meer rust in de portefeuille wil, moet dus wat van dit type fonden toevoegen. Verder zijn diverse ‘foute’ fondsen goedkoop. Ook nu nog.
Wie zich wil oriënteren op ‘foute’ fondsen kan starten met het lijstje aandelen waaruit het Vice Fund is opgebouwd (zie kader voor een selectie). Men treft oude bekenden als Heineken en Inbev. Vooral het fonds Diageo PLC interessant. Diageo is een Brits bedrijf, ’s werelds grootste leverancier van sterke drank. Het concern verkoopt ook wijn en bier. Diageo is in 1997 ontstaan uit een fusie van Guiness Plc en GrandMet Plc. Tot merken die het concern voert behoren: Johnny Walker, Guinness, Baileys en Smirnoff wodka. In de Verenigde Staten heeft Diageo een marktaandeel van 23% in sterke drank. Diageo is goedkoper dan Heineken.
Altria, de tabaksgigant, van oudsher beter bekend als Philip Morris, heeft een goed kwartaal achter de rug. Het ruimhartige dividendrendement (4,2%) zorgt voor een buffer in woelige tijden. In defensiesector is L-3 Communications (defensie elektronica) een goede keus.

Tot slot nog een paar aantrekkelijke fondsen die op ‘zwarte lijst’ terecht zijn gekomen omdat ze zaken doen met het regiem van Soedan: PetroChina, Pepsico en Schlumberger. Warren Buffett heeft een belang in PetroChina. Pepsico (frisdrank en fastfood) en Schlumberger (dienstverlener voor de olie-industrie) kunnen net als de eerder genoemde fondsen goed presteren in een tijd waarin de Amerikaanse economie een stapje terug doet en er spanningen op de kredietmarkt optreden.

Vice Fund: superieure ondeugd

Sinds een aantal jaren bestaat in de Verenigde Staten de tegenpool van de ‘goede’ fondsen: het Vice Fund, een fonds dat uitsluitend belegt in drank, tabak, wapens en gokken, kortom alle ondeugden waar de beheerders van Triodos en consorten van gruwen. Onderstaande grafiek maakt duidelijk dat de deugd het moet afleggen tegen de ondeugd. Over een periode van vijf jaar is het Vice Fund in waarde verdubbeld terwijl het ethische Sierra Club Stock Fund slechts iets minder dan 50% wist te behalen. Sierra Club doet het daarbij slechter dan de Dow Jones Index. (in de grafiek is de rode lijn Vice Fund, groen is de index en blauw Sierra).

Private ondeugd is publieke zegen

Als je de Amerikaanse econoom Mark Skousen naar de zin van ethisch beleggen vraagt, dan vertelt hij de ‘fabel van de bijenkorf’ geschreven door de Nederlander Bernard Mandeville, een hier bijna vergeten filosoof en pamflettist uit de zestiende eeuw. Een lang gedicht van Mandeville dat onder de titel ‘De morrende bijenkorf of eerlijk geworden schurken’ verscheen, zorgde destijds voor grote ophef.

De fabel verhaalt van een woeste bijenkorf waar de bijen het niet zo nauw nemen met de moraal. Maar op een kwade dag bekeren de schurkachtige bijen zich. Ze worden eerlijk, stoppen met najagen van rijkdom en met oorlogvoeren tegen hun buren. Het gevolg? De eens welvarende en actieve bijenkorf vervalt tot armoede en zelfvernietiging. De paradox die Mandeville de mensheid voorhoudt, is dat privé ondeugd een publieke zegen is. Op het moment dat men privé ondeugden afzweert, vervalt de maatschappij tot decadentie en is gedoemd.

De samenleving gedijt bij de ondeugden van haar leden, mits de wetten en rechtspraak de uitwassen van die ondeugden binnen de perken weten houden. Bijvoorbeeld roken, drinken en gokken kunnen gezien worden als private ondeugden, maar de overheid – het publieke belang - vaart wel bij het innen van de forse accijnzen op rookwaren en drank, en het uitbaten van Holland Casino.

Voorbeelden foute fondsen:

Alcohol:

  • Diageo
  • Heineken
  • Inbev
  • Fortune Brands
  • Luchtvaart en defensie:
  • Boeing
  • Raytheon
  • L-3 Communications Holding
  • Rockwell
  • United Technologies

Casino’s en gokken:

  • MGM Mirage
  • Las Vegas Sands
  • Wynn Resorts Ltd
  • Vendingdata Corporation
  • International Game Technology

Tabak:

  • Altria
  • British American Tobacco

Diversen:

  • Pepsico
  • Schlumberger
  • PetroChina
© 2012 - 2024 Prometheus, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Beleggen in optiesBeleggen in optiesMet de huidige rentestanden op een spaarrekening loont het niet meer om te sparen. De rente is minder dan de inflatie. D…
Veel geld verdienen - Beleggen in aandelenVeel geld verdienen - Beleggen in aandelenAls je op korte termijn veel geld wil verdienen dan is het wellicht een idee om je geld te gaan beleggen in aandelen. Ee…
5 Tips voor veilig en minder risicovol beleggenAls je wilt gaan beleggen is het verstandig om je goed voor te bereiden en te weten hoe alles in zijn werk gaat op de be…
Berekenen beleggingsfondsen te hoge kosten?Berekenen beleggingsfondsen te hoge kosten?Beleggingsfondsen zijn een populaire en eenvoudige manier om te beleggen. Maar zijn het wel de juiste instrumenten voor…
Prometheus (10 artikelen)
Gepubliceerd: 09-01-2012
Rubriek: Financieel
Subrubriek: Beleggen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.