Duurzaam of ethisch beleggen, mogelijkheden en dilemma's

Veel beleggers willen hun geld graag in duurzame of ethische fondsen kwijt. In een onderzoek van de Vereniging van Effectenbezitters (november 2016) geeft de helft van de ondervraagden aan dat ze al duurzaam of ethisch beleggen en een kwart zegt hierin geïnteresseerd te zijn. Wel geven beleggers aan dat het niet te veel mag kosten. Welke mogelijkheden zijn er om ethisch of duurzaam te beleggen? Gaat het ten koste van je rendement? En wat betekent het eigenlijk? Zijn er criteria die bepalen wanneer een belegging als ethisch of duurzaam aangemerkt mag worden?

• Wat is duurzaam of ethisch beleggen?
• Beleggers willen wel ethisch of duurzaam beleggen, maar er zijn ook aarzelingen
• Geen internationaal erkende criteria voor 'duurzaam' of 'ethisch'
• Kost ethisch beleggen rendement?
• Hoe weet je of een fonds ethisch of duurzaam is?
• Is passief beleggen ethisch?
• Wel of niet duurzaam beleggen?

Wat is duurzaam of ethisch beleggen?

Het wordt ook wel maatschappelijk verantwoord beleggen genoemd. Het betekent dat beleggers hun geld investeren in bedrijven die op een verantwoorde manier met mensen en het milieu omgaan. Aan het begin van de 21e eeuw kwamen de eerste institutionele beleggingsfondsen op die investeerden in duurzame bedrijven.

Beleggers willen wel ethisch of duurzaam beleggen, maar er zijn ook aarzelingen

Ethisch of duurzaam beleggen is anno 2017 allang het geitenwollensokken imago ontstegen. Veel beleggers vinden het belangrijk dat hun geld verantwoord geïnvesteerd wordt. In het onderzoek van de VEB is ook gevraagd naar de bezwaren. Daarbij worden drie redenen genoemd: er is te weinig transparantie wat betreft ethisch of duurzaam beleggen, het rendement is te laag en het aanbod is te beperkt. Verder blijkt uit het onderzoek dat bijna tweederde van de ondervraagden geen hogere kosten accepteert voor ethisch of duurzaam beleggen en ruim de helft is niet bereid om hier rendement voor in te leveren.

Geen internationaal erkende criteria voor 'duurzaam' of 'ethisch'

In 2005 kwam de Verenigde Naties met de Principles of Responsible Investing, met daarin een aantal normen voor ethisch en duurzaam beleggen. Die normen zijn echter niet heel hard. Zo staat er bijvoorbeeld in dat je 'rekening moet houden met duurzaamheid', zonder dat precies is vastgelegd wat dit in de praktijk betekent. Een beleggingsfonds kan hier dus zelf een invulling aan geven.

Niet-duurzame bedrijven uitsluiten of investeren in duurzame bedrijven?

Beleggingsfondsen kunnen op twee manieren naar duurzaamheid kijken. De eerste is een negatieve benadering: door onethische bedrijven uit te sluiten. Denk bijvoorbeeld aan de tabaksindustrie of de wapenindustrie. Een fonds dat ethisch of duurzaam beleggen positief benadert, kiest juist voor bedrijven die daadwerkelijk een bijdrage leveren aan duurzaamheid. Denk aan een windmolenpark of een bedrijf dat microkredieten uitleent aan vrouwen in ontwikkelingslanden.

Kost ethisch beleggen rendement?

Het algemene idee is dat duurzaam beleggen minder oplevert dan 'gewoon' beleggen. Het onafhankelijke beleggingsinstituut Morningstar concludeert op basis van wetenschappelijk onderzoek dat deze vooronderstelling niet klopt. In december 2016 publiceerden zij een uitgebreid artikel hierover. Zij baseren zich op tientallen studies die sinds het begin van de 21e eeuw zijn uitgevoerd. De meeste studies laten zien dat duurzame fondsen het ongeveer even goed doen als gewone fondsen. En als er al een afwijking wordt geconstateerd, is dat vaker naar boven dan naar beneden: dan presteren ethische en duurzame fondsen juist iets beter dan de markt.

Extra belastingvoordeel voor groene beleggingen

De Nederlandse overheid stimuleert het beleggen in groene fondsen met een belastingvoordeel. Tot een jaarlijks bepaald vrijstellingsbedrag hoef je geen vermogensrendementsheffing te betalen over groene beleggingen. Bovendien geldt tot dat vrijstellingsbedrag een heffingskorting van 0,7%. De Belastingdienst heeft een overzicht gepubliceerd met de erkende groene fondsen.

Hoe weet je of een fonds ethisch of duurzaam is?

Door het gebrek aan harde, internationale criteria zul je je deels zelf moeten verdiepen in het ethisch gehalte van een beleggingsfonds. Het is ook cultureel bepaald: voor de een zijn investeringen in de gokindustrie bijvoorbeeld not done, een ander vindt investeringen in de bio-industrie misschien veel erger. Morningstar biedt beleggers met de Sustainability Rating wel een hulpmiddel om te bepalen hoe duurzaam een fonds is.

Duurzame Nederlandse fondshuizen

Morningstar paste de Sustainability Rating in 2016 ook op Nederlandse fondshuizen toe. Het maximale aantal 'globes' dat een fondshuis kan krijgen is 5. Theodoor Gilissen scoorde het hoogst met een 5. Daarna volgde ASN met een 4,67. Op een gedeelde derde plaats (met het cijfer 4): Triodos, Double Dividend, RobecoSAM en Hof Hoorneman. Deze rating komt voort uit het optellen van alle fondsen binnen een fondshuis.

Is passief beleggen ethisch?

Bij passieve beleggingen investeer je niet in een beheerd fonds, maar volg je een index op de beurs. Dit worden trackers of ETF's genoemd. Ook hierbij kun je kiezen voor duurzame indices. De meningen verschillen of passief beleggen ethisch is. Tegenstanders stellen dat passieve beleggers betrokkenheid missen. Als duurzame belegger wil je immers niet alleen een financieel rendement, maar ook een maatschappelijk rendement. Beleggingsfondsen voeren hierover gesprekken met bedrijven, bij indexbeleggen mis je die dialoog, zo stellen de tegenstanders. Fondshuizen met trackers en ETF's stellen dat zij net zo goed in gesprek zijn met bedrijven en dat ook voor hen duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt is.

Wel of niet duurzaam beleggen?

Het aantal mogelijkheden voor beleggers om hun geld in ethisch verantwoorde bedrijven te steken is sinds het begin van de 21e eeuw sterk toegenomen. Hetzelfde geldt voor de transparantie. Ook voor het rendement hoeven beleggers het niet te laten. De garantie dat duurzame fondsen daadwerkelijk alleen maar in duurzame bedrijven investeren is er echter niet. En gezien het beperkte aantal fondsen wordt spreiding ook wat lastiger. Dat hoeft beleggers er niet van te weerhouden om (een deel van) hun geld zo ethisch en duurzaam mogelijk te beleggen.