Tips bij crowdfunding: hoe kies je een project

Crowdfunding is een vorm van investeren door de massa. Het principe is dat veel kleine investeerders (de crowd) een leningaanvraag financieren van een ondernemer. Een dergelijke leningaanvraag wordt een project genoemd. Het is belangrijk dat je een goede keuze weet te maken tussen de projecten en hiervoor de risico's goed in kaart kan brengen. Dit kan het verschil maken tussen een succesvolle en lucratieve investering of een flop.

Crowdfunding: keuze voor een project

Bij crowdfunding is het lastig om in te schatten welke risico's je precies loopt. Bij investeren is dat vervelend omdat je bij de juiste risico-inschatting ook beter kan voorspellen of de investering ook daadwerkelijk iets gaat opleveren. Wil je vermogen opbouwen zul je een manier moeten vinden om het hoogste rendement te realiseren met de laagste risico's. Risico's bij crowdfunding kunnen zich manifesteren bij het platform en bij het project. Als je een weloverwogen keuze hebt gemaakt voor één of meerdere platforms kom je daarna voor de keuze te staan voor één of meerdere projecten.

De basis van een project

Bij een project of leningaanvraag bij crowdfunden is in vrijwel alle gevallen de volgende informatie bekend:

• de pitch (de presentatie van het project/onderwerp, ook wel elevatorpitch genoemd)
• de hoogte van het leenbedrag;
• wat de looptijd van de lening is;
• de hoogte van de (vaak jaarlijkse) rente op het leenbedrag;
• de wijze van terugbetalen (welke termijnen), en
• een inschatting van risico's door het platform.

Het is natuurlijk op de eerste plaats handig om te bekijken of de looptijd en wijze van terugbetaling past bij je investeringsplan of ideeën. Mocht je je investering langere tijd kwijt zijn dan is het slim om van tevoren een inschatting te maken of je je geld ook zo lang kan missen. Allesbepalend bij de keuze van het project is welke rente wordt geboden tegen welk risico. Dit hangt in sommige gevallen af van de kwaliteit van de risico-inventarisatie van het platform. Soms wordt de werkelijkheid erg mooi gepresenteerd door de initiatiefnemers en/of het platform met als doel om de lening snel vol te kunnen schrijven. Een goede reden om ook zelfstandig een inschatting te maken van de mogelijke risico's.

Tips om risico's te minimaliseren: initiatiefnemers, financiën, zekerheden en de pitch

Bij de keuze van het project is het zaak dat je, onafhankelijk van de door het platform gepresenteerde risico, jezelf afvraagt of het gepresenteerde project inderdaad een lang leven beschoren is. Een inschatting hiervan kun je maken door te letten op het idee of het product, de branche, de geboden zekerheden, het financiële plaatje en de initiatiefnemers van het project.

Initiatiefnemers

Wat betreft de initiatiefnemers kun je de bekende zoekmachines gebruiken. Je kan op de naam van het bedrijf zoeken en op de persoonlijke naam van de initiatief(nemers). Soms is er ook een holding in het spel waar je op kan zoeken. Het simpele feit dat je wil uitsluiten is dat er geen oplichter of prutser met je geld aan de haal gaat.

Soms is het zo dat initiatiefnemers betrokken zijn bij een eerder faillissement. Het is dan maar de vraag of het interessant is om in het gepresenteerde project te investeren. In andere gevallen kan het zijn dat de initiatiefnemers via verschillende platforms een lening heeft aangevraagd. Eerdere faillissementen of meerdere leningaanvragen maken het project risicovoller. Mocht dergelijke belangrijke informatie niet in de pitch van het project worden vermeld kun je je afvragen hoe betrouwbaar de initiatiefnemers (of het platform) zijn.

Ook kun je bij de initiatiefnemers letten op de ervaring die zij in de betreffende branche hebben of met het leiden van een bedrijf of onderneming. Bij weinig ervaring is het goed voorstelbaar dat de risico's van het project groter zijn. Een ander punt van belang is de financiële situatie van de initiatiefnemer: financiert deze persoon een groot bedrag zelf in het project? Dan neemt de initiatiefnemer zelf een risico in het project en is het aannemelijk dat deze persoon er zelf ook in gelooft. Financiert de initiatiefnemer zelf op geen enkele manier mee dan is het handig om te onderzoeken waarom dat zo is.

Het financiële plaatje

Voor wat betreft het financiële plaatje ben je voor een groot deel afhankelijk van de gepresenteerde cijfers. Je hebt in principe geen toegang tot meer informatie dan hetgeen het platform je voorschotelt. Het platform heeft op zijn beurt niet meer informatie dan de internet-zoekmachines en de initiatiefnemers aanlevert. Zij zouden hier wel op kunnen doorvragen. De kwaliteit van de gepresenteerde cijfers kan dus ook meewegen in de keuze van het platform.

De cijfers die worden gepresenteerd zijn (als je aanneemt dat ze kloppen) vrij eenvoudig te beoordelen: bestaat de onderneming al lang? Werd er in het verleden winst gemaakt? Is de voorstelling van toekomstige winst niet te rooskleurig, bijvoorbeeld bij winsten die plotseling flink stijgen (dit worden ook wel hockeystickprognoses genoemd)? Heeft de initiatiefnemer andere leningen lopen (vreemd vermogen) en is er sprake van andere bankleningen? Dit is belangrijk omdat banken vaak een eerste recht op betaling afdwingen op het moment dat er betalingsproblemen ontstaan.

De aangeboden lening is in dat geval een achtergestelde lening, wat betekent dat je achteraan in de rij staat als het overgebleven geld uit een failliete boedel wordt verdeeld onder de schuldeisers. Bekijk daarom als er andere schuldeisers zijn, op welke plaats jij als investeerder komt als er sprake is van een faillissement. Tot slot geven veel platforms ook een cijfer voor solvabiliteit. Hiermee geeft men aan wat het vermogen van de onderneming is om schulden af te lossen. Aangezien dit cijfer wordt berekend aan de hand van de aangeleverde gegevens van het project (die te rooskleurig kunnen worden voorgesteld) is het niet te adviseren om hier volledig op te varen bij de keuze in een project. Beoordeel het financiële plaatje ook zelfstandig. Als je dit niet goed kan, vraag dan om deskundige hulp hierbij. Je kan natuurlijk ook gewoon het risico lopen en toch investeren.

Zekerheden

Ook is het van belang om na te gaan wat de initiatiefnemers van het project aan zogenoemde 'zekerheden' opgeeft. Hiermee wordt bedoeld dat, mocht de onderneming in betalingsproblemen komen, op welke manier er alsnog voldaan wordt aan de financiële verplichtingen die zijn aangegaan. In veruit de meeste gevallen verklaren de initiatiefnemers zich 'hoofdelijk aansprakelijk', wat betekent dat zij bij een faillissement ook in de privébezittingen geld dienen af te staan. Dit is namelijk bij een besloten vennootschap (b.v.) niet zonder meer het geval. Op het moment dat de onderneming failliet gaat kun je als investeerder bij hoofdelijke aansprakelijkheid beslag laten leggen op het privévermogen. Wel is het de vraag of de initiatiefnemers daadwerkelijk privébezittingen hebben en waar dit uit bestaat. Soms wordt dit bij de pitch van het project vermeld.

Daarnaast is het van belang te weten hoe je staat in de rangorde van schuldeisers. Als er meerdere schuldeisers zijn die op 'jouw' plaats in de rangorde staan (concurrente schuldeisers) is het alsnog de vraag of je veel van je geld terugziet. Je moet immers de terugbetaling delen met al je concurrente schuldeisers. Het kan ook zijn dat er preferente schuldeisers zijn of schuldeisers met voorrang. Deze groepen schuldeisers krijgen bij de verdeling van 'wat er nog is' als eerste de verplichtingen voldaan. Soms is in de pitch vermeld dat de aangeboden lening in één van deze twee categorieën is ingedeeld, wat het risico op je investering verkleint.

Een andere populaire 'zekerheid' is dat het (bedrijfs)pand, de inboedel en/of producten uit de onderneming dienen als onderpand. Dit wordt ook wel verpanding genoemd. Verpanding betekent dat bij wanbetaling de opgegeven goederen of panden worden verkocht om met de opbrengsten de lening te voldoen. Hierbij is zeer belangrijk om voor jezelf na te gaan wat de daadwerkelijke waarde is van de verpanding. Over het algemeen levert gedwongen verkoop een stuk minder op dan de normale marktwaarde die wordt opgegeven bij de pitch. Daarnaast heb je, in geval van een pand, vaak ook te maken met een hypotheekschuld. De hypotheekverstrekker staat in de meeste gevallen hoger in de rangorde dan 'gewone' leningen. Bij alle genoemde zekerheden is het van groot belang dat deze juridisch correct in het contract zijn vermeld en opgesteld. Dit kan erg ver gaan: als het gaat om zekerheden met een waarde van producten of inboedel is er zelfs een verplichting om periodiek een waardebepaling te doen van de opgegeven inboedel, bijvoorbeeld bij de belastingdienst. De kwaliteit van het contract is hiermee in wisselwerking met het project ook een punt om mee te wegen in de keuze voor een platform.

De pitch: het product, de branche en de blauwe ogen

Tot slot is het bij de keuze van een project zaak om een inschatting te maken van de onderbouwing van de pitch. Belangrijke vragen zijn hierbij wat het product of de dienst is, in welke branche het zich afspeelt en uiteraard wat er volgens de pitch met de lening gaat gebeuren. Bij dit punt gaat het voor een deel om het vertrouwen in de initiatiefnemers; de welbekende blauwe ogen.

De presentatie van het product of de dienst kan erg overtuigend overkomen. Bekijk daarom of de branche niet al heel veel van dergelijke projecten of initiatieven bestaan. Probeer ook te achterhalen of er veel faillissementen zijn in de branche. Ook is het handig om te bekijken of concreet en gedetailleerd is aangegeven waar de lening voor wordt gebruikt. Is de onderbouwing niet concreet of gedetailleerd (bijvoorbeeld een post ingeruimd voor 'overige werkzaamheden' of een onrealistisch groot bedrag voor een bepaalde investering) of geeft de initiatiefnemer zichzelf een royaal salaris, dan is het de vraag of je hierin wil investeren. Dit punt hangt ook samen met de kwaliteit van het contract en is daarom in relatie te zien met de keuze van een platform.