Belastingparadijzen: waar is zwart geld nog welkom?

Het aantal belastingparadijzen (Engels: tax haven) in de wereld wordt steeds minder. Uit vrees voor sancties gaven in de afgelopen jaren steeds meer landen hun bankgeheim prijs en raakten zo het gehate predicaat belastingparadijs kwijt. Maar feit is dat het wereldwijde ‘offshore-vermogen’ nog altijd sneller groeit dan de wereldeconomie. Wel zijn er verschuivingen, mede dankzij nieuwe regelgeving. Omvangrijke vermogens zijn overgedragen van traditionele Europese belastingparadijzen zoals Zwitserland, Luxemburg en de Kanaaleilanden, vooral naar de groeiende Aziatische oases, met name Hong Kong en Singapore. Ook concentreren banken zich meer op de ‘superrijken’. Dat is winstgevender voor hen omdat de kosten erg hoog zijn en het risico op lekken vermindert: minder klanten, minder adviseurs, minder potentiële klokkenluiders.

Inhoud

• Bermuda’s, bekend van de korte broeken en zwart geld
• Sancties bij belastingontduiking of vermoeden daarvan
• Sancties op ondersteunen financiële misdaad zijn ontoereikend
• In sommige belastingparadijzen is zwart geld nog altijd welkom
• Ondertekening belastingverdrag maatgevend voor OESO

Bermuda’s, bekend van de korte broeken en zwart geld

Vóór 2 april 2009 waren de Bermuda’s vooral bekend als naamgever voor de bontbedrukte korte broeken, de "bermudashorts ". Maar ook als centrum van de "Bermuda Driehoek", waarin op mysterieuze manier een flink aantal schepen en vliegtuigen verdwenen. En uiteraard koesterde ook menige fiscale opsporingsdienst het vermoeden dat op bedoelde eilanden in de Atlantische Oceaan grote hoeveelheden ontdoken belastinggeld op mysterieuze wijze verdwenen, zonder daarbij sporen achter te laten.

Sancties bij belastingontduiking of vermoeden daarvan

Op die bewuste 2 april 2009, tijdens de top van de 20 belangrijkste industrielanden en opkomende economieën (de G20), hekelde ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO ) het Britse overzeese gebiedsdeel als belastingparadijs. Bermuda verscheen evenals Liechtenstein, Oostenrijk, Zwitserland, Luxemburg en België op een “grijze” lijst met belastingparadijzen. De daarin opgesomde landen wachtten sancties indien zij hun grensoverschrijdende bankgeheim bij vermoeden van belastingontduiking niet lieten varen. Hen werd door de G20 opgedragen een dozijn bilaterale overeenkomsten over informatie-uitwisseling conform de normen van de OESO te sluiten, met landen waaraan zij dat, althans op papier, al min of meer toegezegd hadden.

Door belastingverdragen dreigende sancties ontlopen
Het was Bermuda dat dit dozijn, vóór alle andere landen op de grijze lijst kon afvinken. Grotendeels onopgemerkt door het Europese publiek sloot de eilandengroep op 8 juni een belastingverdrag met Nederland, het twaalfde land in de reeks. Luxemburg pochte precies een maand later ten onrechte, dat het het eerste land van de grijze lijst was dat op de veilige witte lijst was opgenomen. In ieder geval was het groothertogdom wél het eerste Europese land dat de sprong van de grijze naar de witte lijst wist te maken. De eilandstaat Bahrein in de Perzische Golf volgde op 10 juli, vlak voor België.

Sancties op ondersteunen financiële misdaad zijn ontoereikend

Er ontbreken zware sancties tegen banken die de wet overtreden, belastingontduiking faciliteren, gelden witwassen of financiering van terrorisme mogelijk maken. Een bank dat doet, die financiële misdaden ondersteunt, moet daar meer de consequenties van dragen. De Zwitserse bank HSBC bijvoorbeeld, moest ooit een boete betalen van $ 2 miljard voor het witwassen van geld in een jaar waarin de winst ongeveer $ 20 miljard bedroeg. Op die manier blijft in een wereld waarin extreme rijkdom groeit, het bieden van mogelijkheden voor belastingontwijking een uiterst lucratieve bezigheid.

In sommige belastingparadijzen is zwart geld nog altijd welkom

Een aantal landen op de grijze lijst echter deed ofwel niets óf hun inspanningen werd niet meteen met waarneembare successen bekroond. Landen als Costa Rica, Maleisië, Uruguay en de Filipijnen werden op 2 april 2009 door de OESO op de zwarte lijst gezet. Door hun toegegeven betrokkenheid werden ze enkele dagen later naar de grijze lijst overgeheveld. Toch boekten ze weinig of geen vooruitgang, zoals bleek uit latere rapportages van de OESO. Hetzelfde gold voor Andorra, dat zich jarenlang samen met Monaco, San Marino en Liechtenstein op genoemde zwarte lijst met belastingparadijzen bevond. San Marino, Monaco en ook het om zijn discretie bekend staande Aziatische financiële centrum Singapore, hadden slechts dáárom 1 akkoord meer dan op 2 april, omdat ze tot overeenstemming kwamen met België.

Ondertekening belastingverdrag maatgevend voor OESO

De Britse Maagdeneilanden en het nabijgelegen eilandengroepje van Antigua en Barbuda voltooiden ten tijde van de eerste OESO-tussenrapportage acht respectievelijk zeven overeenkomsten, het Nederlandse overzeese gebiedsdeel Aruba vier. Er kon echter niet volledig worden uitgesloten dat sommige andere landen niet zo passief waren als de OESO-rapportage deed voorkomen. Voor die organisatie telde alleen of een overeenkomst daadwerkelijk werd ondertekend.