Hoe stel ik een winst-en-verliesrekening op?

Een onderneming stelt naast een balans ook regelmatig een winst-en-verliesrekening op bij het boekhouden. Dit is een onderdeel van de jaarrekening en geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten over een bepaalde periode. Maar hoe stel ik deze op? En wat is precies het verband met de balans?

De winst-en-verliesrekening

De winst-en-verliesrekening, ook wel resultatenrekening of exploitatierekening genoemd, is een belangrijk deel van de boekhouding van een onderneming. Om een overzicht te krijgen van hoe de onderneming ervoor staat, is alleen een balans opmaken niet genoeg. De balans boekt alles namelijk terug op het eigen vermogen, waardoor er geen goed overzicht is van de verschillende kosten en opbrengsten. Onder de kosten vallen naast de inkoopwaarde van de omzet ook dingen als loonkosten, onderhoudskosten en energiekosten. De opbrengsten zijn naast de omzet ook bijvoorbeeld renteopbrengst en huuropbrengst.

De standaardversie van de winst-en-verliesrekening ziet er als volgt uit:

Tijdens een periode treden mutaties op de winst-en-verliesrekening op (zie hieronder), en aan het eind van een periode wordt weer afgesloten met een winst-en-verliesrekening. Als de opbrengsten groter zijn dan de kosten is er sprake van nettowinst. Deze winst is ook een post aan de debetkant, waardoor het debettotaal gelijk wordt aan het credittotaal. Als de kosten groter zijn dan de opbrengsten lijdt een onderneming verlies. In dat geval wordt het nettoverlies aan de creditkant gezet, waardoor de totalen weer gelijk zijn. De winst-en-verliesrekening is dus net als de balans in evenwicht.

Mutaties

Als je een balans opstelt, zie je dat het eigen vermogen stijgt als er opbrengsten zijn. De opbrengsten komen dus niet alleen op de balanspost Eigen Vermogen, maar ook aan de creditkant van de winst-en-verliesrekening. Bij kosten neemt het eigen vermogen af, wat dus ook te zien is aan de debetkant van de winst-en-verliesrekening.

Voorbeeld:
In een periode zijn de kosten €4.000 en de opbrengsten €6.000. De volgende mutaties treden dan op op de winst-en-verliesrekening en op de balans:



De opbrengsten minus de kosten van de winst-en-verliesrekening zijn dus even groot als de verandering in het eigen vermogen. Dit is logisch, want de winst-en-verliesrekening geeft een specificatie van de stijging of daling van het eigen vermogen.

Scrontrovorm en paginavorm

De voorbeelden die hierboven stonden waren allemaal opgesteld in scrontrovorm: met een debet- en creditkant. De winst-en-verliesrekening kan echter ook opgesteld worden in paginavorm, dan staan de kosten en opbrengsten onder elkaar.

Voorbeeld winst-en-verliesrekening

Voorbeeldbalans in scrontrovorm: