Bankdiensten in oudheid en moderne tijd

Geld is een betaalmiddel dat wereldwijd algemeen wordt aanvaard. Dit in tegenstelling tot een ruilmiddel zoals dat eeuwen geleden als betaalmiddel werd gebruikt en alleen waarde heeft in bepaalde gevallen. Een koe als ruilmiddel voor een op maat gemaakt kostuum zal in de meeste gevallen geen goed ruilmiddel zijn. Betalen met geld wordt wel algemeen geaccepteerd. Maar banken kennen in de moderne tijd veel meer diensten dan alleen het verzorgen van het betalingsverkeer.

Goud en zilver als betaalmiddel

Als ruilmiddelen werd eeuwenlang goud en zilver gebruikt. Aanvankelijk werden dan porties afgewogen voor een bepaalde waarde. Een praktisch idee daarbij was ooit om van kleine beetjes goud en zilver munten te slaan die makkelijk hanteerbaar waren en waarop de waarde kon worden aangegeven. Goud en zilver was daar een zeer geschikt materiaal voor omdat het een zekere zeldzaamheidswaarde heeft in vergelijking met vele andere materialen die voor het oprapen liggen. Verder was het gunstig dat goud en zilver niet aangetast kunnen worden door water en weersinvloeden.

Bankdiensten in de oudheid

In het antieke Athene waren er in de vierde eeuw voor Christus al instellingen die met onze moderne banken vergeleken kunnen worden, de zogenaamde trapezai. Bij een trapezai konden kostbaarheden in bewaring worden geven. Iets als een systeem voor het overmaken van geld bestond nog niet dus werd er voor grotere betalingen, toen er al muntstukken bestonden, met zilveren muntstukken gesleept. Om het slepen met zakken vol munten te vermijden kon je zelfs een bewijs krijgen waarmee in het buitenland bij een collega-bankier uitbetaald werd.

Bewaarplaatsen als een soort banken

In het oude Mesopotamië dienden de koninklijke paleizen en tempels als plaats voor het bewaren van onder andere graan met ruildoeleinden. Een veilige plaats om kostbaarheden te bewaren was ook het tempelcomplex in Delphi waar veel overheidsschatten lagen. Athene had zelfs een eigen schathuis in dat complex.

Hulpmiddelen voor wisselen van geld

Voor het wisselen van geld gebruikten de Grieken trapeziumvormige tafels. De naam trapezai is van die vorm afgeleid. Op die tafels bevond zich een serie lijnen en vierkanten met behulp waarvan de berekeningen werden gemaakt. Voorts werd door de trapezati (bankbediende) een weegschaal met gewichten gebruikt en een toetssteen voor het bepalen van het gehalte van de munten.

Vermelding van transacties

Voor het vastleggen van de transacties gebruikten de trapezati perkament en wastabletten voor de verzegeling. Leningen werden afgesproken op basis van vertrouwen hoewel wel de schulden en vorderingen werden bijgehouden door de trapezati. Het vermelden van schulden toegepast door de Italiaanse tegenhanger van de trapezai, de banca, bestond uit het verplicht inbeitelen van de schuld en de naam van de crediteur op een zogenaamde horos of horoi. Een horos of horoi was een stenen tablet of pilaar waar de tekst in werd uitgebeiteld. De naam banca is overigens op eenzelfde manier afgeleid als de trapezai en komt van het bankje dat Italiaanse wisselaars gebruikten

Geen staatscontrole

In vergelijking met hoe de bankwereld nu geregeld is had trapezai het een stuk makkelijker. De staat Athene bemoeide zich namelijk in het geheel niet met de bedrijfsvoering wat zelfs in de Atheense wetgeving was vastgelegd.

Bankdiensten in de moderne tijd

Hoewel het werkterrein van banken zeer breed is, is de hoofdactiviteit het ter beschikking krijgen van gelden en het verrichten van kredietuitzettingen en beleggingen. Maar er zijn duidelijke verschillen tussen de zogenaamde algemene banken en bijvoorbeeld spaarbanken en hypotheekbanken. Algemene banken kennen een uitgebreid dienstenpakket en spaarbanken en hypotheekbanken zijn in één onderdeel gespecialiseerd.

Hoofdtaken van algemene banken:

• De verzorging van het girale betalingsverkeer.
• Het aantrekken van spaargelden.
• Kredietverlening aan particulieren en bedrijven.
• Aankoopbemiddeling en verkoopbemiddeling van effecten.
• Verzorging van verzekeringen.
• Projectontwikkeling.

Hoofdtaken van spaarbanken:

• Aantrekken van spaartegoeden.
• Beleggen in staatsobligaties, hypothecaire kredieten en pandbrieven.
• Dienstenpakket aan cliënten.

Hoofdtaken hypotheekbanken:

• Uitgifte van pandbrieven.
• Verzorging van hypothecair krediet voor de aankoop van onroerend goed.