Vrouw minder pensioen?

Met het pensioen van de meeste vrouwen is het slecht gesteld, zeker in vergelijking met dat van mannen. Veel vrouwen (en mannen) hebben geen idee wat hun inkomen is na hun 65e jaar. Veelal denkt men dat het wel goed zit en dat men na de pensionering nog 70% van het laatstverdiende loon overhoudt. Maar dat geluk heeft bijna niemand, en zeker vrouwen niet.

Lang niet alle werknemers bouwen pensioen op!

Degene die bijvoorbeeld altijd een inkomen hebben, net onder of op het minimumloon, bouwen geen bedrijfspensioen op. Bovendien geldt lang niet in alle sectoren of bedrijven een pensioenregeling. Bijna 10% van de werknemers bouwt geen pensioen op. Bijvoorbeeld werknemers in de horeca, winkels, het huishouden, dokters,- en tandartsassistenten. Ook mensen met gesubsidieerde banen, flex- en thuiswerk en mensen met een tijdelijk contract vallen vaak buiten de pensioenregelingen. Vooral vrouwen zitten in de banen waarin zij geen pensioen opbouwen; tweederde van de werknemers die geen pensioen opbouwt is vrouw!

Onderzoek heeft uitgewezen dat ruim 200.000 oudere alleenstaande vrouwen leven op de grens van de armoede, omdat zij moeten rondkomen van alleen AOW, AOW met een klein pensioentje of gedeeltelijke AOW met een aanvullende bijstand. Naar verwachting zal dit in de toekomst toenemen.

Samengevat bestaat het pensioentekort van vrouwen uit drie onderdelen:

• Tekort aan AOW.
• Onvoldoende of helemaal geen bedrijfspensioen.
• Gehele of gedeeltelijke afhankelijkheid van het pensioen van (ex-)echtgenoot of partner.

Hoe is het pensioen in Nederland geregeld?

Het Nederlandse pensioenstelsel is opgebouwd uit drie pijlers.

1. Wettelijke regelingen: de AOW en ANW.
2. Aanvullend pensioen: het pensioen dat veel mensen opbouwen bij hun werkgever.
3. Individuele regelingen: de voorziening die men zelf heeft getroffen

1. AOW: Algemene Ouderdoms Wet

De AOW is een volksverzekering die voorziet in een uitkering als men de leeftijd van 65 jaar bereikt. De hoogte van de uitkering ligt ongeveer op het niveau van het minimumloon (bij 100% AOW).

Samenwonende ontvangen 50% van de AOW, alleenstaande 70%.
Iedereen die in Nederland woont, heeft vanaf zijn 65e jaar recht op een AOW-uitkering.
Alle werkenden betalen middels het loon premie voor de AOW.

Voor de (actuele) hoogte van de AOW-uitkering kunt u terecht op de websites van de Rijksoverheid.

AOW gat

Het recht op AOW wordt opgebouwd vanaf het 15e levensjaar en duurt dus 50 jaar. Wie korter in Nederland woont, of zich voor langere tijd in het buitenland heeft gevestigd, krijgt voor elk jaar een korting van 2% op de uitkering en dit noemt men het AOW gat. Veel migranten hebben hiermee te maken, omdat zij niet hun gehele leven in Nederland hebben gewoond.

Aanvullende bijstand indien geen volledige AOW uitkering

Wie een AOW gat heeft en geen of weinig aanvullend pensioen, heeft eventueel recht op een aanvullende bijstandsuitkering.

De criteria hiervoor zijn:

• Er wordt vastgesteld hoe groot het AOW gat is.
• Er wordt gekeken hoe hoog het aanvellend pensioen is.
• Er wordt gekeken hoeveel spaargeld er is of andere bezittingen zoals en eigen huis in Nederland of het buitenland. In totaal mag een alleenstaande niet meer dan € 5000,- bezitten, voor een echtpaar is dat € 10.000,-. Voor een eigen huis geldt een speciale regeling.

Het aanvragen van een AOW uitkering

Een half jaar voor het 65e jaar krijgt men een aanvraagformulier voor de AOW thuisgestuurd. Deze dient ingevuld en teruggestuurd te worden naar de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Indien men niet tijdig een formulier ontvangt is het raadzaam om zelf contact met het SVB op te nemen.

ANW: Algemene Nabestaande Wet

Deze inkomstenvoorziening is bestemd voor nabestaanden jonger dan 65 jaar.

De voorwaarden zijn:

• Kinderen onder de 18 jaar verzorgen
• Geboren voor 1950
• Meer dan 45% arbeidsongeschikt.
• De uitkering bedraagt 70% van het minimum met een vrijlatingregeling voor inkomen uit arbeid.
• Er wordt onderscheid gemaakt tussen voor 1996 of daarna weduwe geworden. Aanvragen en uitbetalingen via de Sociale Verzekeringsbank (SVB)

De uitleg van de ANW regeling wijkt in zoverre af van de pensioenregeling dat hierop niet verder zal worden ingegaan. Meer informatie verkrijgbaar bij het SVB.

2. Aanvullend bedrijfspensioen

• Wie gewerkt heeft bij een werkgever die een pensioenregeling voor zijn werknemers heeft afgesproken, krijgt bovenop de AOW nog een aanvullend bedrijfspensioen. Een zelfstandige of ondernemer dient zelf voor een aanvullend pensioen te sparen of zich hiervoor te verzekeren.
• Vrijwel de meeste werknemers in Nederland vallen onder een pensioenregeling van hun werkgever.
• De hoogte van dit pensioen is afhankelijk van het inkomen en het aantal werkzame jaren.
• Het bedrag waarover pensioen wordt opgebouwd, heet pensioengrondslag.
• De opbouw van het bedrijfspensioen is gebaseerd op 40 jaar en ligt meestal tussen 1,75 en 2% per jaar. Wie minder dan 40 jaar heeft gewerkt komt dus nooit aan 70% van het laatstverdiende loon.

Het aanvullend bedrijfspensioen houdt rekening met een AOW-uitkering, dit wordt de franchise genoemd. Zoals in de inleiding reeds genoemd bouwen niet alle werknemers pensioen op en kennen niet alle werkgevers een pensioenregeling. Dus zelfs als men betaald werk verricht, is het niet automatisch zo dat men dan ook pensioen opbouwt. Ook is er vaak sprake van pensioenbreuken, bijvoorbeeld als men bij een andere werkgever gaat werken, een tijd stopt met werken, in deeltijd gaat werken, onbetaald verlof neemt of werkeloos wordt. Door deze genoemde oorzaken heeft vrijwel niemand in Nederland, man noch vrouw, een volledige pensioenopbouw van 70% van het laatstverdiende loon.

Soorten pensioenvoorzieningen

• Bedrijfstak-pensioenfondsen (PGGM, ABP)
• Ondernemings-pensioenfondsen (Philips, Ahold)
• Pensioenregelingen via verzekeringsmaatschappijen (Reaal, Aegon)

Verschillende regelingen

• Eindloonregelingen: gebaseerd op het laatstverdiende loon.
• Gematigde (gemitigeerde) eindloonregeling: salarisverhogingen tellen na bepaalde tijd niet meer mee.
• Middenloonregeling: gebaseerd op gemiddeld loon over arbeidsjaren gerekend.
• Indexeren: aanpassen aan prijsstijgingen.

Franchise

Omdat er al een basispensioen (AOW) door de overheid wordt verstrekt, houden pensioenfondsen hier rekening mee, de franchise. Dat is het bedrag waarover geen pensioen wordt opgebouwd. Elk pensioenfonds hanteert een eigen franchisebedrag, maar het ligt over het algemeen ongeveer tussen de 70 en 100% AOW, echter steeds meer pensioenfondsen gaan uit van 70%. Bij werken in deeltijd wordt de franchise naar rato gehanteerd.

Pensioen bij echtscheiding

De wet -verevening pensioenrechten bij echtscheiding – is in mei 1995 in werking getreden. Sinds die tijd moet het pensioen van partners gedeeld worden.

Er zijn drie groepen:

• Gescheiden voor 1981: krijgt niets indien er niets is geregeld in een convenant.
• Tussen 1981 en 1 mei 1995 gescheiden: de helft, min de waarde van het nabestaandenpensioen, wat neerkomt op ongeveer een kwart.
• Gescheiden na 1995: wettelijk recht op gelijke verdeling van tijdens huwelijk opgebouwde pensioen van beide partners. Men moet zelf regelen dat de ex-partner het percentage van het pensioen aan de ander doet toekomen, veelal door bemiddeling via de rechter.

Pensioenbreuk

Veel mensen hebben een pensioenbreuk, dat betekend dat zij niet toekomen aan een pensioen van 70% van het laatstverdiende loon of middenloon.

Redenen hiervoorkunnen zijn:

• Tweeverdiener
• Flexibel werk, uitzendwerk, tijdelijk contract
• Tijdelijk werkloos
• Voor minder dan 80-100% afgekeurd
• Tijdelijk gestopt vanwege zorgtaken
• Voor 1976 in deeltijd gewerkt
• In totaal minder dan 40 jaren werkzaam geweest tot 65 jaar
• Van werkgever veranderd
• In het buitenland gewoond
• Gescheiden

Nabestaandepensioen

In vrijwel alle pensioenregelingen is een uitkering voor nabestaanden geregeld, partnerpensioen geheten. Dit geldt dus ook voor samenwonenden, maar dan dient men zich wel als zodanig bij het pensioenfonds te laten registreren. Meestal 70% van het opgebouwde pensioen. In het kader van modernisering van pensioenregelingen wordt er de laatste tijd steeds vaker hieraan gesleuteld, met als argument dat het steeds minder nodig is omdat vrouwen zelf pensioen opbouwen en alleenstaanden er geen behoeft aan hebben.

De mogelijkheden:

• Geen nabestaandenvoorziening meer.
• Nabestaandenpensioen op risicobasis.
• Uitruil nabestaandenpensioen voor hoger ouderdomspensioen.

Na het overlijden ex-partner bestaat vaak recht op het bijzonder nabestaandenpensioen. Dit dient zelf te worden aangevraagd.

3. Individuele regelingen

Als je denkt dat je te weinig pensioen hebt opgebouwd en je wilt hier iets aan doen om te voorkomen dat je op je oude dag te weinig inkomen hebt, dan zijn er verschillende mogelijkheden om bij te sparen.

Enkele manieren zijn:

Via eigen pensioenfonds

Sommige pensioenfondsen bieden de mogelijkheid om je pensioen via je eigen fonds aan te vullen. Voordeel hiervan is dat het een veilige manier van sparen is, die bovendien fiscaal gunstig is omdat je spaart van je brutoloon. Nadeel is dat je het geld alleen t.b.v. je pensioen kunt gebruiken. Het is echter nog maar de vraag of deze mogelijkheid nog lang blijft bestaan aangezien de regering heeft aangekondigd om alle fiscaal gunstige regelingen voor pensioensparen aan te pakken, tenzij je kunt aantonen dat je een pensioengat hebt.

Sparen

Dit is de meest simpele en veilige vorm om geld opzij te zetten. Je spaart bij een bank en deze geeft rente over het gespaarde bedrag. Indien jong begonnen kan dit uiteindelijk een behoorlijk bedrag opleveren. Nadeel is dat als je boven een bepaald bedrag hebt gespaard, je hierover belasting moet betalen.

Beleggen

Beleggen, in bijvoorbeeld aandelen, kan natuurlijk ook maar dan loop je meer risico. Financiële deskundigen zeggen dat beleggen op lange termijn meer oplevert dan sparen, garanties worden echter niet gegeven.

Lijfrente

Lijfrente is een individuele spaarregeling. Er wordt bijvoorbeeld per maand of eenmalig een bedrag ingelegd en de bank of verzekeringsmaatschappij zorgt ervoor dat het bedrag groeit. Van tevoren wordt bepaald wanneer het gespaarde tegoed maandelijks wordt uitgekeerd, bijvoorbeeld bij het bereiken van het 65e jaar. Als de lijfrente wordt uitbetaald, betaal je hierover belasting. Als er een aantoonbaar pensioengat is, mag je de premie voor lijfrente geheel of gedeeltelijk van de belasting aftrekken.

Eigen huis

Ook de waarde van je eigen huis kan dienen als investering voor later. Je kunt niet zondermeer over dit geld beschikken. Wel kun je je huis verkopen en goedkoper gaan wonen als je met pensioen gaat. Met het geld dat je overhoudt kun je je pensioen aanvullen.
Ook kan het zijn dat het huis vrij is van hypotheeklasten tegen de tijd dat je met pensioen gaat. Daardoor heb je minder maandelijkse lasten. Wellicht is het dan niet nodig om je pensioen extra aan te vullen en kun je met minder rondkomen.

Conclusie.

Het pensioenstelsel is nogal ingewikkeld. Te denken dat het allemaal wel goed zal zitten als je 65 wordt is te makkelijk gedacht. Zekerheid, met de huidige financiele crisis, is er niet meer, en nu de overheid aanstuurt op steeds meer zelfredzaamheid en er een modernisering van het hele stelsel verwacht wordt, is het aan te bevelen om je te verdiepen in je tot nu toe opgebouwde pensioen.

Voor de meeste mensen is dit een taaie en slaapverwekkende klus die keer op keer wordt uitgesteld. In dat geval kun je misschien beter eens een adviseur inschakelen. Banken, verzekeraars, hypotheekverstrekkers, vakbonden, financieel adviesbureaus en natuurlijk de pensionfondsen kunnen in een persoonlijk gesprek de nodige uitleg geven en berekenen hoe jouw pensioen er tegen die tijd uitziet. Maar ook is er heel veel informatie via internet te vinden.