Overzicht van landen die de euro gebruiken en hun welvaart

In Europa zijn er negentien landen die als lidstaat van de Europese Unie de euro hebben ingevoerd. Het is interessant om te berekenen hoeveel inwoners van deze landen deze munt gebruiken en hoeveel inwoners van Europa een andere en nationale munt gebruiken. Tevens is het interessant om het gebruik van de euro of nationale munt te koppelen aan de welvaart van een land en om te bekijken of er verschil bestaat tussen West-Europese landen en Oost-Europese landen. Aan de hand van beschikbare gegevens van het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden kunnen dit soort gegevens bepaald worden. De gehanteerde gegevens zijn begin 2017 geraadpleegd.

Inhoud

• Vaststellen van de grenzen van Europa
• Welke landen gebruiken de euro en welke niet?
• Hoeveel inwoners van Europa gebruiken de euro, en hoeveel niet?
• De welvaartsverdeling in Europa op basis van het BNP per inwoner
• De welvaartsverdeling in Europa op basis van het totale BNP
• Alle cijfers in een tabel
• Verantwoording

Vaststellen van de grenzen van Europa

Om een goed beeld te kunnen vormen van de verdeling tussen gebruikers van de euro en gebruikers met een andere, nationale munt moet eerst de grenzen van Europa worden vastgesteld. Er kunnen verschillende modellen voor de grenzen van Europa gehanteerd worden omdat niet altijd duidelijk is of een land wel of niet tot Europa behoort, een voorbeeld is Turkije of Oekraïne. In de volgende berekeningen worden alle landen meegeteld van de Europese Unie (EU), en de landen die in de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA) vallen, namelijk Zwitserland, IJsland en Noorwegen. Daarnaast worden de door de EU geografisch omsloten landen op de Balkan meegeteld; Servië, Bosnië, Montenegro, Kosovo, Albanië en Macedonië. Al deze landen op de Balkan vallen onder de Stabilisatie- en associatieovereenkomst (SAO), behalve Kosovo, maar aangezien dat land de euro veelal gebruikt, wordt ook dit land meegenomen in de berekeningen.

Welke landen gebruiken de euro en welke niet?

Vervolgens wordt bepaald welke landen wel en welke landen de euro niet gebruiken en wordt tevens een verdeling gemaakt tussen West- en Oost-Europa om zo te kunnen bepalen in hoeverre de euro tot in het gehele voormalige Oostblok is doorgedrongen. De volgende indeling is gemaakt:

Eurolanden in West-Europa

Andorra, België, Cyprus, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Malta, Monaco, Nederland, Oostenrijk, Portugal, San Marino, Vaticaanstad en Spanje.

Eurolanden in Oost-Europa

Estland, Kosovo (niet-officiële gebruiker), Letland, Litouwen, Montenegro (niet-officiële gebruiker), Slovenië en Slowakije.

Niet-eurolanden in West-Europa

Denemarken, IJsland, Noorwegen, Zweden, Zwitserland, Verenigd Koninkrijk en Liechtenstein.

Niet-eurolanden in Oost-Europa

Albanië, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Hongarije, Macedonië, Polen, Roemenië en Servië.

Hoeveel inwoners van Europa gebruiken de euro, en hoeveel niet?

Alle berekeningen krijgen pas betekenis als niet alleen het aantal landen wordt vastgesteld dat wel of niet de euro gebruikt, maar wanneer dit gegeven ook wordt vermenigvuldigd met het aantal inwoners van een land. Het aantal inwoners in alle Europese landen bedraagt op basis van bovenstaande geselecteerde landen 548.012.000 inwoners*, 345.064.000 (63%) inwoners wonen in landen die de euro gebruiken en 202.948.000 (37%) inwoners wonen in landen die hun eigen nationale munt gebruiken. In West-Europa zijn er 423.736.000 inwoners, hiervan gebruiken 329.679.000 (60%) de euro en 94.057.000 (17%) niet. Oost-Europa telt in deze selectie 124.276.000 inwoners, hiervan gebruiken 15.385.000 (3%) inwoners de euro en 108.891.000 (20%) niet. Let op, alle percentages zijn weergegeven ten opzichte van het totaal aantal inwoners in geheel Europa.

*(bron: Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden, geraadpleegd maart 2017).

Een ruime meerderheid gebruikt de euro, maar vooral in West-Europa

Wat dus opvalt is dat de euro vooral een West-Europees project is met 60% van alle Europeanen dat in West-Europa woont en die de euro gebruikt. In het voormalige Oostblok woont slechts 3% van alle Europeanen dat de euro gebruikt, waarbij opgemerkt dient te worden dat de voormalige DDR in deze berekeningen aan West-Europa is toegekend. Maar er zijn nog niet veel landen met veel inwoners die in Oost-Europa tot de euro hebben mogen toetreden, of zelf voor de euro hebben gekozen. Een goed voorbeeld hiervan is Polen, dit is een land met veel inwoners, maakt deel uit van de Europese Unie, maar heeft er zelf voor gekozen om de euro niet te willen invoeren. In geheel Europa gebruikt 63% van het aantal inwoners dus de euro, daarmee is de euro een munt die in ruime meerderheid wordt gebruikt, maar het is zeker niet de allesoverheersende Europese munt, daarvoor is het aantal niet-euro gebruikers met 202.948.000 inwoners nog te groot.

De welvaartsverdeling in Europa op basis van het BNP per inwoner

Het is interessant om te kijken naar de welvaartsverdeling in Europa en dit te koppelen aan het gebruik van de euro of een eigen nationale munt. Het bruto nationaal product (BNP) is een maat voor de welvaart van een land en kan dus goed gebruikt worden om aan te geven hoe welvarend een land is. Het BNP is de waarde uitgedrukt in bijvoorbeeld euro’s of dollars van alle goederen en diensten die door alle staatsburgers van een land worden geproduceerd. Het bedrag dat het BNP vermeldt kan ook gezien worden als het bruto nationaal inkomen van een land.

Als het BNP door het aantal inwoners van een land gedeeld wordt ontstaat het bruto nationaal product per inwoner, dit geeft aan hoe welvarend een inwoner gemiddeld in een land is. Zo kan ook, wanneer alle inwonersaantallen van alle eurolanden of alle niet-eurolanden bij elkaar worden opgeteld eveneens het BNP per inwoner uit de eurozone of niet-eurozone worden vastgesteld. Alle volgende berekeningen zijn gebaseerd op BNP-cijfers van het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden en geraadpleegd in maart 2017. De koersen zijn, zoals ook het Internationaal Monetair Fonds hanteert, in dollars. Berekeningen met deze gegevens leveren de volgende getallen op:

• In heel Europa bedraagt de BNP $ 40.876 in de eurozone per inwoner, in de niet-eurozone is dat $ 34.344
• In West-Europa bedraagt de BNP $ 41.482 in de eurozone per inwoner, in de niet-eurozone in West-Europa is dat $ 47.167
• In Oost-Europa bedraagt de BNP $ 27.891 in de eurozone per inwoner, in de niet-eurozone in Oost-Europa is dat $ 23.267

Deze cijfers laten zien dat de gemiddelde welvaart in de eurolanden in heel Europa hoger ligt dan in de niet-eurolanden. Maar wanneer alleen naar de West-Europese landen wordt gekeken ontstaat een geheel ander beeld, het BNP per inwoner in de niet-eurolanden is dan juist hoger dan in de eurolanden ($ 47.167 tegenover $ 41.482). Wordt alleen naar Oost-Europa gekeken dan zijn de inwoners in de landen met de euro weer iets beter af dan in de niet-eurolanden ($ 27.891 versus $ 23.267).

De welvaartsverdeling in Europa op basis van het totale BNP

Als het gewicht van het aantal inwoners wordt meegenomen ontstaat een geheel ander beeld, dan ontstaat het totale BNP (in dollars) dat de eurozone en niet-eurozone opbrengen. Ook dit kan weer verdeeld worden in West- en Oost-Europa zodat weer vier zones ontstaan. Ook deze cijfers zijn wederom gebaseerd op cijfers van het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden:

• In heel Europa bedraagt de BNP $ 14.104.700 (in miljoenen) in de eurozone, in de niet-eurozone is dat $ 6.970.000 (in miljoenen).
• In West-Europa bedraagt de BNP $ 13.675.600 (in miljoenen) in de eurozone, in de niet-eurozone in West-Europa is dat $ 4.436.400 (in miljoenen).
• In Oost-Europa bedraagt de BNP $ 429.100 (in miljoenen) in de eurozone, in de niet-eurozone in Oost-Europa is dat $ 2.533.600 (in miljoenen).

Er is een aantal bijzonderheden uit deze cijfers af te leiden, in heel Europa neemt 63% procent van de bevolking uit de eurozone 67% van het BNP voor haar rekening, dat is hoog. Echter als alleen naar West-Europa wordt gekeken, dan neemt 60% van alle inwoners in Europa woonachtig in de eurozone in West-Europa 65% van het BNP voor haar rekening. In hetzelfde West-Europa neemt 17% van de alle Europeanen woonachtig in de niet-eurozone in West-Europa 21% van het BNP voor haar rekening. In totale hoeveelheid gemeten brengen de eurolanden in West-Europa dus het meeste op (dat is te verwachten met 329.679.000 inwoners tegenover 94.057.000), maar in verhouding tot het aantal inwoners vormen de niet-eurolanden in West-Europa de economische motor die het hardste draait. Niet verwonderlijk met sterke economieën als Zweden, Denemarken, Noorwegen en Zwitserland. Tot slot neemt in Oost-Europa 3% van alle Europeanen woonachtig in de Oost-Europese eurozone 2% van het totale Europese BNP voor haar rekening en neemt in Oost-Europa 20% van alle Europeanen woonachtig in de Oost-Europese niet-eurozone 12% van het totale Europese BNP voor haar rekening. Beide "motoren" draaien in Oost-Europa dus ongeveer even hard, ongeacht de munt die wordt gebruikt, maar in beide gevallen een stuk lager dan in West-Europa.

Alle cijfers in een tabel

Verantwoording

De gehanteerde selectie van landen in deze berekening is niet de enige juiste, er kunnen evengoed andere verdelingen in Europa worden gemaakt, bijvoorbeeld wanneer Polen als West-Europees land wordt gezien ontstaan weer hele andere cijfers. Ook kan in plaats van een oost/west-verdeling een noord/zuid-verdeling worden gemaakt of zelfs een noord-, midden- en zuidverdeling, afhankelijk van welke inzichten je in Europa naar voren wilt brengen. Alle gehanteerde cijfers zijn afkomstig van de website van het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden en geraadpleegd in maart 2017, maar de berekening zelf, selectie van de landen, én verschafte inzichten staan geheel los van genoemde bron en zijn op persoonlijke titel gemaakt. Deze berekening is slechts bedoeld om interessante inzichten te verschaffen, economische cijfers zijn vaak "dagkoersen" en dus aan veranderingen onderhevig.