Medisch onderzoek om er (financieel) beter van te worden

Wat betekent meedoen als proefpersoon aan een medisch onderzoek. Je kunt als proefkonijn leuk geld verdienen. Voor zieke mensen is het soms de enige kans op genezing en voor gezonde personen kan het een aardige bijverdienste zijn. Maar of je er in alle gevallen beter van wordt is de vraag, daar er wel degelijk risico’s kleven aan de rol van proefkonijn. Aan de circa 1800 geneeskundeonderzoeken die per jaar in ons land plaats vinden, nemen honderdduizenden proefpersonen deel.

Financieel beter worden

Jaarlijks starten in Nederland ongeveer 1800 geneesmiddelen studies, waarbij zeer veel proefpersonen betrokken zijn. Die doen het vanwege hun gezondheid of om er financieel beter van te worden. De deelname is uiteraard vrijwillig en indien je als proefpersoon tussentijds wil stoppen kan dat in principe.

Waarom worden medicijnen op mensen getest

Voordat medicijnen aan patiënten mogen worden voorgeschreven, moeten ze eerst uitgebreid zijn onderzocht. Eerst in een laboratorium en daarna op proefdieren. Maar wat op proefdieren en in een laboratorium goed lijkt te werken, hoeft nog niet voor mensen te gelden.

Is proefpersoon zijn gevaarlijk?

De kans dat het misgaat is klein, maar is wel degelijk aanwezig. Hoe groot het risico is, hangt af van het type onderzoek. Uiteraard worden de mogelijke risico’s vooraf met de deelnemer besproken. Hoewel onderzoekers die medicijnen testen op proefpersonen zich aan veel regels moeten houden, kan iemand toch last krijgen van ernstige bijwerkingen. Bij het testen van een nieuwe huidcrème tegen rimpels zijn ernstige bijwerkingen onacceptabel, maar een zwaar medicijn tegen kanker bijvoorbeeld “mag” wel vervelende reacties geven. Aan het begin van het onderzoek moeten onderzoekers en artsen altijd duidelijk laten weten wat de risico’s zijn.

Zijn er mensen aan medisch onderzoek overleden?

In 2008 stierven in ons land 10 personen die meewerkten aan een onderzoek naar een nieuwe behandelmethode tegen alvleesklierontsteking. Dat is een zeer ernstige aandoening, waar sowieso al veel mensen aan overlijden. Door het toedienen van zogenaamde probiotica, het medicijn dat had moeten helpen, stierven echter relatief meer mensen. Het medicijn had kennelijk een averechtse uitwerking. De kans dat dit gebeurt is overigens zeer gering. In Nederland was zoiets nog nooit eerder gebeurd. Maar het kan dus nooit 100% worden uitgesloten.

Wat levert medisch onderzoek financieel op

Niet in alle gevallen kun je als proefpersoon geld verdienen. Ben je al ziek en is het onderzoek voor jou van belang om van je klacht af te komen, dan kan het zijn dat uitsluitend reiskosten worden vergoed. Gezonde mensen daarentegen die aan een onderzoek meedoen, kunnen een behoorlijk bedrag vergoed krijgen. De hoogte daarvan hangt niet af van het risico dat je loopt, maar meer van de duur van het onderzoek, terwijl ook de zwaarte van het onderzoek de hoogte van de vergoeding bepaalt. Moet er bijvoorbeeld vaak bloed geprikt worden, of is de kans groot dat je je ziek gaat voelen, zijn allemaal meespelende factoren. Maar als je bijvoorbeeld twee weken in een onderzoekcentrum moet verblijven, kun je wel rekenen op een vergoeding van tussen de €2.500 en €3.500. Een onderzoek van slechts 2 dagen levert ca €500 op.

Waarom zou je als proefpersoon meedoen

Ongeveer tweederde van de proefpersonen die meedoen aan een onderzoek, is al ziek en test een nieuwe behandeling waarvan artsen en onderzoekers hopen of verwachten dat het beter zal werken dan de bestaande medicijnen. Hebben zij er zelf geen baat bij, dan kan het wellicht andere patiënten helpen. Een derde is gezond en die doen het vooral vanwege het geld, heel vaak studenten en senioren.

Waarop moet je letten

Uiteraard krijgt de kandidaat proefpersoon vooraf uitvoerige informatie over het hoe en waarom, alsmede de risico’s en mogelijke bijwerkingen. Een onafhankelijke commissie bekijkt alle onderzoeken die men op mensen wil gaan doen. Je kunt daarom vragen of de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) het onderzoek heeft goedgekeurd. Deelname is altijd vrijwillig en deelnemers mogen altijd op elk moment stoppen met het onderzoek. Gezonde personen dienen vooraf te overleggen met hun huisarts.